تجزیۀ لاین × تستر برای صفات عملکرد و اجزای عملکرد در تعدادی از لاین‌های برنج

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه گیلان

2 استادیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه گیلان

3 دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه گیلان

4 استادیار، مؤسسۀ تحقیقات برنج کشور

چکیده

به‌منظور برآورد اثر ژن و ترکیب­پذیری عمومی و خصوصی لاین­های والدینی با منشأ IRRI از طریق تجزیۀ لاین × تستر، پنج رقم خالص (لاین) با چهار رقم بومی (تستر) در سال 1386 تلاقی داده شدند. نتاج حاصل به‌همراه نه والد، در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1387 در مزرعۀ تحقیقاتی مؤسسۀ تحقیقات برنج کشور کشت و صفات عملکرد و اجزای آن اندازه­گیری شد. نتایج تجزیۀ واریانس نشان از تفاوت­های بسیار معناداری بین ژنوتیپ­ها در کلیۀ صفات، به جز تعداد خوشه در بوته داشت. تجزیۀ لاین × تستر نشان داد که اثر لاین­ها در همۀ صفات و نیز اثر تسترها در همۀ صفات به جز تعداد دانه در خوشه، در سطح احتمال یک درصد معنا­دار بود. اثر متقابل لاین × تستر در کلیۀ صفات به جز ارتفاع بوته، عرض برگ پرچم و طول دانه معنا­دار بود که نشان­دهندۀ واکنش متفاوت لاین­ها در ترکیب با تسترهای مختلف است. لاین PR 27137-CR 153، بیشترین ترکیب­پذیری عمومی، و تلاقی حسنی × IR 73688-57-2، بیشترین ترکیب­پذیری خصوصی و معنا­دار را دارا بودند. سهم واریانس­ افزایشی و غیرافزایشی در تنوع صفات یکسان نبود. وراثت­پذیری خصوصی بیشتر صفات بررسی‌شده، ضعیف بود، به‌طوری‌که احتمال گزینش لاین­هایی که دارای ژن­هایی با تأثیرات افزایشی مطلوب باشند، اندک بود. بیشترین وراثت­پذیری خصوصی برای صفت طول دانه (27/0) مشاهده شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Line × Tester Analysis for Yield and Yield Components in Rice Lines

نویسندگان [English]

  • Hamid Reza Ghorbani 1
  • Habibollah Samizadeh Lahiji 2
  • Babak Rabiei 3
  • Mehrzad Allah Gholipour 4
1 Graduate students, Department of Agronomy, University of Guilan, Iran
2 Assistant Professor, Department of Agronomy, University of Guilan, Iran
3 Associate Professor, Department of Agronomy, University of Guilan, Iran
4 Assistant Professor, Rice Research Institute, Iran
چکیده [English]

General and specific combining ability of some rice lines and cultivars with IRRI sources were determined using the line × tester procedure (5 pure lines were crossed with 4 local cultivars as tester). Parents and their progenies were planted in a randomized complete block design with three replications in the research field of Iran Rice Research Institute. Traits such as yield and its components were recorded. Analysis of variance showed significant differences among genotypes for all traits but panicle/plant. Line x tester analysis showed that lines effect was significant for all traits at 1% level and the tester’s effect was significant for all traits but seeds/panicle at the 1% level. The significance of the line × tester effect in all of the traits except plant height, flag leaf width and seed length indicated that lines’ response was different depending on the tester they were crossed to various testers. The line PR 27137-CR 153 (with an average yield of 5.045 t/h) had highest GCA and the cross Hassani × IR 73688-57-2 (with an average yield of 5.613 t/h) had the highest and significant SCA. The amount of additive and non-additive variances varied in different traits resulting in a different heritability estimate. Narrow-sense heritability for most of the traits was low. The highest narrow-sense heritability was observed for the seed length (0.27).

کلیدواژه‌ها [English]

  • additive and nonaddative variance
  • combining ability
  • line × tester analysis
  • narrow sense heritability