بررسی کارایی برخی از روش‌های سالم‌سازی سیب‌زمینی (Solanum tuberosum L.) و اثر آنها بر عملکرد غده‌چه در گیاهان عاری از ویروس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکدۀ کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشیار، دانشکدۀ کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس

3 استادیار، دانشکدۀ کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

ویروس‌های وای و پیچیدگی برگ سیب‌زمینی از جمله ویروس‌های مخربی هستند که سبب کاهش 90-10 درصدی عملکرد و کیفیت غده‌های سیب‌زمینی می‌شوند. در پژوهش حاضر، کارایی روش‌های کشت مریستم، گرما‌درمانی همراه با کشت مریستم و برق‌درمانی همراه با کشت مریستم در گیاهچه‌های دو رقم اگریا و مارفونا آلوده به ویروس وای یا ویروس پیچیدگی برگ سیب‌زمینی بررسی شد. این بررسی برای هر ‌یک از روش‌های حذف ویروس به‌صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی اجرا شد و برای روش‌های حذف ویروس نیز از تجزیۀ مرکب استفاده شد. میزان حذف ویروس ابتدا با آزمون الایزا و سپس با آر‌تی. پی‌سی‌آر ارزیابی شد. درصد باززایی گیاه و صفات مهم زراعی، شامل طول ساقه، قطر ساقه، وزن تر ساقه، تعداد گره، فاصلۀ میانگره، تعداد غده‌چه، وزن غده‌چه‌ و وزن کل غده‌چه‌ها در گیاهچه‌های عاری از ویروس نیز بررسی شد. درصد باززایی گیاه و حذف ویروس برای اثر متقابل رقم در روش حذف ویروس معنا‌دار شد. بیشترین حد باززایی گیاه (70 درصد) در روش کشت مریستم و بیشترین حد حذف ویروس (88 درصد) توسط روش گرما‌درمانی همراه با کشت مریستم حاصل شد. در تحقیق حاضر، برای صفت کارایی حذف ویروس، اثر متقابل سه‌جانبۀ رقم × ویروس × روش حذف ویروس معنا‌دار شد و بهترین کارایی حذف ویروس (64 درصد). توسط روش گرما‌درمانی همراه با کشت مریستم در حذف ویروس وای از رقم مارفونا به‌دست آمد. برای اکثر صفات زراعی نیز اثر متقابل سه‌جانبه معنا‌دار بود. نتایج حاصل از ضرایب همبستگی، تجزیۀ رگرسیون و تجزیۀ علیت عملکرد (تعداد غده‌چه در هر گیاه) و صفات مرتبط با آن نشان داد که صفت تعداد گره ساقه، بیشترین تأثیر را بر تعداد غده‌چه در گیاهچه‌های عاری از ویروس داشت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigation on the Efficiency of Some Virus-Free Elimination Methods and Their Effect on the Mini-Tuber Yield of Free-Virus Plants in Potato

نویسندگان [English]

  • Naser Rahimiyan 1
  • Ahmad Moeini 2
  • Masoud Shams Bakhsh 3
1 Graduate Student, Faculty of Agriculture, Tarbiat Modarres University, Iran
2 Associate Professor, Faculty of Agriculture, Tarbiat Modarres University, Iran
3 Assistant Professor, Faculty of Agriculture, Tarbiat Modarres University, Iran
چکیده [English]

Potato virus Y (PVY) and potato leafroll virus (PLRV) are two major viruses which reduce 10-90 percent of yield and quality of potato tubers. In the present study, the efficiency of different methods, including meristem culture, thermotherapy followed by meristem culture and electerotherapy followed by meristem culture in two cultivars (Agria and Marfona) infected by PLRV or PVY were evaluated. Each virus elimination method performed as a factorial experiment basis on a randomized complete block design and for virus elimination methods the combined analysis was used. The percentage of virus elimination was determined by ELISA and RT-PCR, respectively. The percentage of plant regeneration and some agronomic traits, including stem length, stem diameter, shoot fresh weight, number of nodes, internode lenght, number of minitubers, tuber weight and total tuber weight were investigated in virus-free seedlings. The interaction effects were significant for the percentages of plant regeneration and virus elimination method. The highest rate of plant regeneration was obtained in meristem culture method (70%). The highest rate of virus elimination was observed in thermotherapy followed by meristem culture (88%). In this study, three-way interaction of cultivar, virus and method for virus elimination efficiency was significant and the highest virus elimination efficiency (64%) was obtained by the interaction of thermotherapy followed by meristem culture, PVY, for cultivar Marfona. The three-way interaction was also statistically significant for the most agronomic traits. The results of the correlation coefficients, regression and path analysis of yield (number of minitubers per plant) and its related traits showed that the number of nodes per shoot had the highest impact on the number of minitubers in virus-free seedlings.

کلیدواژه‌ها [English]

  • electerotherapy
  • meristem culture
  • PLRV
  • PVY
  • thermotherapy
  • virus-free