مطالعۀ صفات فنولوژیک و ارتباط آنها با پتانسیل عملکرد در گندم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی سابق کارشناسی ارشد، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران

2 استاد پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران

3 استادیار، دانشکدۀ کشاورزی مغان، دانشگاه محقق اردبیلی

4 دانشجوی کارشناسی ارشد، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران

چکیده

تناسب زمان هر یک از مراحل فنولوژیک با شرایط محیط رشد گیاه از فاکتورهای مهم برای تطابق، سازگاری و افزایش عملکرد یک رقم در محیطی خاص است. هدف از تحقیق حاضر، شناخت فنولوژی (مراحل رشد و نمو) دامنۀ گسترده‌ای از ارقام و لاین‌های گندم زراعی ایران و ارتباط آن با سازگاری و پتانسیل تولید گیاه در شرایط اقلیمی معین (نیمه‌خشک وسرد) بود. بدین منظور 36 ژنوتیپ گندم در قالب طرح لاتیس ساده با سه تکرار در مزرعۀ تحقیقاتی دانشکدۀ کشاورزی دانشگاه تهران (کرج) طی سال زراعی 90-1389 بررسی شد. مراحل مختلف رشد و نمو شامل سبز شدن، ساقه‌روی، غلاف رفتن (بوتینگ)، سنبله‌‌دهی و گرده‌افشانی و صفات عملکرد دانه، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار‌دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت و مقدار تولید زیست‌توده در پایان فصل سرد برای کلیۀ ژنوتیپ‌ها ثبت شد. در این آزمایش، مقایسۀ میانگین‌ها با استفاده از آزمون دانکن در سطح 5 درصد انجام گرفت و رابطۀ بین صفات مختلف توسط همبستگی مشخص شد. نتایج این آزمایش نشان داد در ارقامی با زمان گلدهی مشابه، افزایش طول دورۀ ساقه‌روی (ساقه‌روی-گلدهی)، در اثر کاهش طول مدت مراحل قبلی، سبب افزایش تعداد دانه در سنبله می‌شود. علاوه بر طول دورۀ ساقه‌روی، طول دورۀ سقط گلچه (غلاف رفتن تا گلدهی) نیز در تعیین تعداد دانه اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا تعداد دانه در گندم به‌طور مستقیم براساس تعداد گلچه‌های بارور در مرحلۀ گلدهی تعیین می‌شود. در آزمایش حاضر، تأخیر گلدهی در ارقام گندم تحت بررسی به‌طور معناداری سبب افت عملکرد دانه شد. علاوه‌بر این، مشاهده شد ارقام گندم دارای مقادیر بیشتر تولید بیوماس در پایان فصل سرد، سریع‌تر وارد فاز زایشی شدند و پنجۀ بارور بیشتری داشتند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Study of Phenological Traits and Their Relation with Yield Potential in Wheat

نویسندگان [English]

  • NASRIN ZILOEE 1
  • Ali Ahmadi 2
  • Mahdi Joudi 3
  • Mohsen Bagheri Dehabadi 4
  • HALEH Mohammad Morad Taram 4
1 Former graduate student, College of Agriculture and Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran
2 Professor, College of Agriculture and Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran
3 Assistant Professor, Faculty of Agriculture, Taha, University of Mohaghegh Ardabil, Iran
4 Graduate student, College of Agriculture and Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran
چکیده [English]

The time of duration of plant developmental stages could have an effect on crop yield and adaptation in a specific environment. The aim of this study was to evaluate the phenological behavior in a wide range of wheat cultivars and their relation with adaptation and potential of crop production in a specific climate (semi-arid and cold). By using a simple lattice design with three replications in irrigated condition 36 genotypes of wheat were evaluated at the university of Tehran research farm during 2010-2011 growing season. Different stages of development, including emergence, stem elongation, booting, heading and anthesis were recorded. At maturity, grain yield, 1000 kernel weight, number of kernels per spike, biological yield, and harvest index were measured. Dry matter production was determined at the end of the cool season. Mean separation was accomplished with Duncan test at the 5% level of significance and correlations were determined between traits. The results showed that cultivars with similar date of anthesis showed a different duration of stem elongation due to shortening of previous growth stages. Duration of booting to anthesis (floret death stage) effected on grain number. In the present experiment, late flowering significantly reduced yield. Cultivars with higher dry matter production at the end of the cool season entered earlier to reproductive stage and had more tillers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • anthesis
  • floret death stage
  • Grain yield
  • Phenology
  • stemelongation
  • Wheat