بررسی روش‌های مختلف پایداری ناپارامتری در عملکرد دانه در ارقام و هیبریدهای بهارۀ کلزا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار و استادیار، مؤسسۀ تحقیقات کشاورزی دیم

2 استادیار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گلستان

3 کارشناس ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم گچساران

چکیده

اثر متقابل ژنوتیپ و محیط، از مهم‌ترین مباحث در اصلاح گیاهان زراعی است و معیارهای متعدد آماری برای برآورد آن معرفی شده است. در این بررسی، نه رقم و هیبرید بهارۀ کلزا در پنج منطقۀ دیم گرمسیر سرپل ذهاب، گنبد، گچساران، پلدختر و مسجد سلیمان طی دو سال زراعی 82-1381 و 83-1382 ارزیابی شدند. آزمایش‌ها در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار و به‌صورت پاییزه در شرایط دیم صورت گرفت. نتایج نشان داد که براساس چهار آمارۀ ناپارامتری Si(3), Si(2) , Si(1)  و Si(6) ، سه رقم Regent ،Goliath و Global با عملکرد کمتر از میانگین کل گزینش شدند. استفاده از سه معیار NPi(3),NPi(2)  وNPi(4) نیز به گزینش دو رقم Goliath وRegent منجر شد که عملکردی کمتر از میانگین کل داشتند. همچنین آمارۀNPi(1)دو رقم Kristina و Goliath را به‌عنوان پایدارترین ارقام شناسایی کرد که اولی، عملکرد دانۀ بالاتر و دومی، پایین‌تر از میانگین کل داشت. هشت آمارۀ یادشده همگی دارای همبستگی منفی معنا‌دار یا عدم همبستگی با عملکرد دانه بودند. دو معیار ناپارامتری Ri وLi هیبریدHyola401 و رقم Quinta با عملکرد بیشتر از میانگین و ارقام Global و Goliath با عملکرد کمتر از میانگین کل را به‌عنوان ژنوتیپ‌های پایدار معرفی کردند. محاسبۀ معیار ناپارامتری مجموع رتبۀ (Rank-sum) نشان داد که گزینش ژنوتیپ‌های پایدار براساس این معیار به انتخاب ارقام کلزا با عملکرد دانۀ بیشتر از میانگین کل منجر شد. در بین معیارهای ناپارامتری استفاده‌شده در این بررسی، معیار مجموع رتبه، بهترین شاخص شناسایی شد. براساس این شاخص سه رقم Quinta، Shiralee و Option500 به‌عنوان ژنوتیپ‌هایی با عملکرد دانۀ پایدار شناسایی شدند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Study on Different Non-Parametric Stability Methods on Seed Yield of Spring Rapeseed Varieties and Hybrids

نویسندگان [English]

  • SEYED SAEED POURDAD 1
  • MAHDI JAMSHID MOGHADDAM 1
  • Abolfazl FARAJI 2
  • Hooshang NARAKI 3
1 Associate Professor, Research Institute for Dryland Agriculture, Iran
2 Assistant Professor, Department of Agriculture and Natural Resources Research Center of Golestan, Iran
3 Expert Dryland Agricultural Research Station Gachsaran, Iran
چکیده [English]

Genotype by environment interaction is one of the most important subjects in crop improvement, so that different statistical measures have been proposed to estimate this interaction. In the present study, nine varieties and hybrids of spring rapeseed were evaluated in five warm dryland areas including Sarpol-e-Zahab, Gonbad, Gachsaran, Pol-e-Dukhtar and Masjedsoliman in two growing seasons 2002-03 and 2003-04. Varietal trials were conducted in a RCBD with three replications in rain-fed conditions. The analysis of stability of the varieties was based on nonparametric statistics. Results showed that based on four nonparametric measures Si (1), Si (2), Si (3) and Si (6), three varieties including Regent, Goliath and Global were selected through their seed yield were less than the overall mean. Use of three nonparametric measures NPi (2), NPi (3) and NPi (4) led to the selection of two varieties Goliath and Regent with yield less than the overall mean. NPi(1) recognized two varieties Kristina and Goliath as yield stable genotypes which yield of the first one was  more than overall mean and the second one was less than that. All eight nonparametric measures showed negative or non-significant correlation with yield. RI and Li measurements selected four genotypes, including Hyola401 and Quinta with yield more than overall mean and Global and Goliath with yield less than the overall mean. Calculation of rank sum measure revealed that selection of stable genotypes based on this measure led to genotypes with a yield higher than the overall mean. In this study rank sum measure was the best method among different non-parametric measures. On the base of this measure Quinta, Shiralee and Option500 selected as seed yield stable genotypes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • nonparametric
  • rapeseed
  • Yield stability