ارتباط برخی خصوصیات فیزیولوژیک با عملکرد در گلرنگ بهاره در دو رژیم آبیاری

نویسندگان

1 دانشجوی سابق ارشد

2 دانشگاه صنعتی اصفهان، دانشکده کشاورزی، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشیار، فیزیولوژی گیاهان زراعی

چکیده

به منظور بررسی ارتباط سرعت فتوسنتز، سطح فتوسنتز کننده و میزان پرولین برگ با عملکرد و اجزائ عملکرد گیاه گلرنگ در رژیم های مختلف آبیاری، پژوهشی در سال 1386 با استفاده از طرح کرت‌های خردشده در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان اجرا شد. در این تحقیق رژیم آبیاری بر اساس تبخیر تجمعی از تشت تبخیر کلاس A شامل دو سطح آبیاری بدون تنش (80 میلی‌متر تبخیر) وتنش (140 میلی‌متر تبخیر)، فاکتور اصلی و شش ژنوتیپ گلرنگ شامل اراک 2811، کوسه، نبراسکا -10، C111، S149 و K12 به عنوان فاکتور فرعی بودند. سرعت فتوسنتز خالص در دو مرحله طبق دهی و گلدهی، شاخص سطح برگ (LAI) و محتوای پرولین برگ در مرحله 50 درصد گلدهی، تعداد طبق در بوته، دانه در طبق، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و ماده خشک و درصد و عملکرد روغن اندازه گیری شدند. در هر دو مرحله طبق‌دهی و گل‌دهی، تاثیر ژنوتیپ و رژیم آبیاری بر فتوسنتز برگ معنی‌دار بوده و ضمن آنکه کمترین مقادیر میانگین فتوسنتز در ژنوتیپ S149 مشاهده شد، رژیم آبیاری تنش باعث بیش از 50 درصد کاهش در میانگین سرعت تثبیت گاز دی‌اکسید کربن شد. محدودیت رطوبت منجر به تجمع پرولین در برگ گلرنگ شد و ضمن آنکه بیشترین میانگین غلظت پرولین برگ در ژنوتیپ کوسه مشاهده شد، میانگین غلظت پرولین برگ بیش از 83 درصد افزایش یافت. همچنین رژیم آبیاری تنش با بیش از 27 درصد کاهش در میانگین شاخص سطح برگ و کاهش در تعداد طبق در بوته، تعداد دانه در طبق، وزن دانه در طبق، عملکرد دانه در هکتار را بیش از 46 درصد و عملکرد ماده خشک را بیش از 34 درصد کاهش داد. ژنوتیپ نبراسکا-10 کمترین میانگین شاخص سطح برگ، C111 کمترین میانگین عملکرد دانه، کوسه کمترین میانگین عملکرد ماده خشک و S149 کمترین میانگین درصد روغن دانه در میان ژنوتیپ ها را نشان دادند. در مجموع چنین نتیجه‌گیری شد که رژیم آبیاری تنش با تاثیر منفی بر میزان تثبیت دی‌اکسید کربن در واحد سطح برگ و همچنین میزان سطح برگ سبب افت عملکرد دانه و ماده خشک گلرنگ شده و افزایش میزان پرولین برگ منجر به بهبود مقاومت به خشکی حداقل در ژنوتیپ های مورد استفاده در این آزمایش نشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Association Between Some Physiological Characteristics and Yield in Spring Safflower under two Irrigation Regimes

نویسندگان [English]

  • shima fathian 1
  • Parviz Ehsan Zade 2
1
2
چکیده [English]

In order to study the interrelations of photosynthetic rate and surfaces and leaf proline content with yield and yield components of safflower under different irrigation regimes, a field experiment in a split plot arrangement under a ranomized complete block design with four replication was performed at Lavark Reasrch Farm, Isfahan University of Technology, Isfahan, Iran in 2007. Two Irrigation levels, including irrigating after 80 mm (control) and 140 mm (water deficit) evaporation from a Standard Class A Pan were served as the main plots. Six safflower genotypes including Arak 2811, Kuseh, Nebraska-10, C111, S149 and K12 were considered as the subplots. Gas exchange rate at heading and flowering, leaf area index (LAI) and leaf proline content at %50 flowering, head/plant, seed/head, 1000 seed weight, grain and biological yield, oil content and oil yield were measured. Net photosynthetic rate differed among irrigation levels and genotypes. At both heading and flowering stages water deficit decreased mean net photosynthetic rate by more than 50% and the smallest mean was observed in genotype S149. Moisture deficit increased leaf proline content by %83, averaged over genotypes and the greatest mean was observed in genotype Kouseh. A 27% decrease in LAI and decreases in seed/head, head/plant and seed weight under water deficit irrigation led to over 27% decreases in grain yield, compared to the control irrigation level. Oil yield and biological yield per plant were decreased by irrigation level. The smallest means for LAI, grain yield, biological yield and oil content were observed in Nebraska-10, C111, Kouseh and S149, respectively. It could be concluded that with genotypes used in this experiment and the environmental conditions in 2007 in Isfahan, water deficit negatively affected both photosynthetic rate and LAI in safflower, resulting in significant decreases in grain and biological yield. An increased level of leaf proline content under water deficit did not prove to enhance the resistance of this oil seed crop to the later environmental constrain.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Biological yield.
  • Photosynthetic rate
  • proline
  • Safflower