الگوی توزیع مواد فتوسنتزی در ژنوتیپ‌های گندم در شرایط تنش و عدم تنش خشکی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج

2 دانشیار پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج

3 مربی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج

4 استادیار دانشگاه محقق اردبیلی

چکیده

قابلیت تولید گیاه نه تنها به تجمع ماده خشک، بلکه به توزیع کارآمد آن به دانه بستگی دارد که کلید ثبات عملکرد تحت شرایط تنش است. هدف تحقیق حاضر بررسی الگوی توزیع ماده خشک به اندام‌های هوایی و ارتباط آن با عملکرد دانه در طیف گسترده‌ای از ژنوتیپ‌های گندم (81 رقم) بود. آزمایش در قالب طرح لاتیس مربع ساده با 2 تکرار و در دو شرایط آبیاری کامل و تنش خشکی در مزرعه تحقیقات کشاورزی دانشگاه تهران (کرج) طی سال زراعی 88-1387 اجرا شد. تنش خشکی از مرحله ظهور سنبله شروع و تا رسیدگی فیزیولوژیک دانه ادامه یافت. در این آزمایش عملکرد دانه، وزن دانه و وزن خشک اندام‌های گیاهی در در شرایط تنش و نرمال اندازه‌گیری شد.ارقام گندم واکنش‌های متفاوتی را به شرایط تنش نشان دادند و مقدار کاهش عملکرد از 7 تا 90 درصد متغیر بود. تأثیر تنش بر درصد تخصیص ماده خشک به اندام‌های مختلف در مرحله گرده‌افشانی معنی‌دار نگردید. در شرایط تنش همبستگی مثبت و معنی‌داری بین عملکرد دانه با وزن خشک برگ در مرحله گرده‌افشانی به‌دست آمد. وزن خشک سنبله در مرحله رسیدگی با عملکرد رابطه مثبت و معنی‌داری در شرایط شاهد و تنش نشان داد. در مرحله رسیدگی تنش خشکی باعث کاهش ماده خشک اختصاص یافته به سنبله شد. اما تأثیر تنش بر وزن خشک برگ و ساقه معنی‌دار نگردید. در این مرحله همبستگی منفی بین وزن خشک ساقه با عملکرد دانه در شرایط تنش به‌دست آمد. وجود تنوع ژنتیکی بالا در ذخیره‌سازی و توزیع ماده خشک در بین ارقام نشان می‌دهد که امکان تغییر صفات مذکور در برنامه‌های اصلاح نباتات وجود دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Pattern of Dry Matter Partitioning in Wheat Genotypes under Irrigation and Drought Stress Conditions

نویسندگان [English]

  • Zeynab Bayat 1
  • Ali Ahmadi 2
  • Manijeh Sabokdast 3
  • Mehdi Joudi 4
1
2
3
4
چکیده [English]

Wheat productivity depends not only on dry matter accumulation, but also on its effective partitioning to the grains; this is a key factor to yield stability under stress. The aim of this research was to investigate the pattern of dry matter partitioning to aerial parts in 81 Iranian wheat genotypes differing in agronomic traits. Moreover, its relationship with grain yield in drought conditions was studied. The plant materials were evaluated using two simple lattice designs with two replications under irrigation and drought conditions at University of Tehran Research farm (Karaj) during 2008-2009. Drought stress was imposed by withholding irrigation at the heading stage. Samplings were carried out at anthesis as well as at physiological maturity stages. There was a significant difference between irrigated and drought stress conditions in term of grain yield. Wheat cultivars exhibited diferent responses to drought stress. The rate of reduction in grain yield was variable from 7 to 90 percent. At anthesis, stem, leaf and spike had the highest amount of dry matter, respectively. The effect of stress on dry matter partitioning to different plant parts was not considerable at this stage. In stress condition, a kind of remarkable correlation was observed between grain yield and dry weight of leaf at anthesis. At maturity, spike had the highest amount of dry matter and drought stress decreased dry matter partitioned into spike. But the effect of stress was not considerable on the dry weight of leaf and stem. At maturity, there was a negative correlation between dry weight of stem and grain yield under stress condition.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Drought stress
  • Dry matter partitioning
  • Grain yield
  • Wheat