تجزیه ژنتیکی مقاومت به خشکی در نخود (Cicer arietinum L.) با استفاده از تجزیه میانگین نسل‌ها

نویسنده

دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج

چکیده

این آزمایش در سالهای 1385 تا 1388 در معاونت تحقیقات دیم سرارود کرمانشاه به منظور تعیین نحوه عمل ژن برای صفات فنولوژیک و شماری از صفات مرفولوژیک متأثر از خشکی در نخود تیپ کابلی انجام گردید. پنج ژنوتیپ آرمان، هاشم، ILC588، ICCV2 و ILC3279 که از نظر صفات مورد نظر در کران‌های بالا و پائین قرار داشتند انتخاب، و به صورت مستقیم با هم تلاقی داده شدند. شش نسل (P1, P2, F1, F2, BC1, BC2) حاصل از هر تلاقی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط دیم مورد ارزیابی قرار گرفتند. صفات روز تا 50% گلدهی، روز تا رسیدگی، ارتفاع بوته، وزن صد دانه، تعداد شاخه اولیه، تعداد غلاف و عملکرد دانه در بوته مورد اندازه‌گیری قرار گرفت. برای نسل‌های P1, P2 و F1 15 بوته، نسل‌های BC1 و BC2 30 بوته و برای نسل F2 60 بوته در هر تکرار برای تمام صفات مورد ارزیابی قرار گرفت. تجزیه میانگین نسل‌ها جهت برآورد آثار ژن با استفاده از آزمون مقیاس وزنی و کای‌اسکوئر برای همه صفات و در همه تلاقی‌ها صورت گرفت. کای‌اسکوئر مدل ساده سه پارامتری افزایشی- غالبیت برای اغلب صفات (به جز برای صفات ارتفاع بوته، تعداد شاخه اولیه در بوته و وزن صد دانه در تعدادی از تلاقی‌ها) در بیشتر تلاقی‌ها معنی‌دار شد که حاکی از حضور اثرات متقابل غیر اللی در توارث این صفات است. سپس مدل شش پارامتری برازش یافت و بهترین مدل برای هر صفت در هر تلاقی انتخاب گردید. برای صفات تعداد روز تا 50% گلدهی، تعداد روز تا رسیدگی، تعداد غلاف و عملکرد دانه در بوته علی‌رغم معنی‌دار شدن اثرات ژنتیکی افزایشی[d] و غالبیت[h]، مقدار بسیار بالای اثر غالبیت و حضور اثر متقابل غالبیت در غالبیت[l] در مقایسه با اثرات افزایشی حاکی از اهمیت بیشتر اثرات ژنتیکی غیر افزایشی و توارث پیچیده این صفات است. لذا انتخاب در نسل‌های اولیه برای این صفات موفقیت آمیز نخواهد بود. اما در رابطه با صفات ارتفاع بوته، تعداد شاخه اولیه در بوته و وزن صد دانه اثرات ژنتیکی افزایشی نقش پررنگ‌تری را ایفا می‌کنند. به این لحاظ انتخاب در نسل‌های اولیه برای این صفات امیدوارکننده است. علامت منفی اثر غالبیت برای صفاتی همچون تعداد روز تا 50% گلدهی نشان‌دهند? غالبیت نسبی نتاج بسوی والد زودرس است. میزان هتروزیس فقط برای صفات تعداد شاخه اولیه، غلاف و عملکرد دانه در بوته معنی‌دار بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Genetic Analysis of Drought Tolerance in Chickpea (Cicer arietinum L.) Using Generation Means Analysis

نویسنده [English]

  • Ezzat karami
چکیده [English]

This experiment was conducted to determine gene action for different traits of chickpea including days to 50% flowering, days to maturity, plant height, 100-seed weight, number of primary branches, and number of pods per plant and seed yield since 2006 to 2009 in Sararood dry land Research Sub institute in Kermanshah. Five genotypes Arman, Hashem, ILC588, ICCV2 and ILC3279 were selected and crossed with each other. Six generations from each cross were produced and evaluated in a randomized complete block design with three replications. In each replication 15 plants for P1, P2 and F1 generations, 30 plants for BC1 and BC2 generations, and 60 plants for F2 generation were evaluated for all traits. Joint scaling test and chi-square test were used to estimate the gene action. The chi-square of simple three parametric model was significant for days to 50% flowering, days to maturity, number of pods per plant and seed yield, indicating the presence of non allelic-interactions in the inheritance of these traits in chickpea. Both additive and dominance genetic effects were significant for days to 50% flowering, days to maturity, number of pods per plant and seed yield. In addition, presence of high amount of dominance effect and dominance × dominance interactions suggests the importance of non-additive genetic effects for these traits in chickpea. Therefore, selection for these traits in early generations can not be successful. However, additive genetic effects play an important role in the inheritance of plant height, number of primary branches and 100-seed weight, promising selection for these traits in early generations during the process of chickpea breeding. The negative sign of dominance effect traits such as days to 50% flowering indicated progenies partial dominance towards earliness parent. Amount of heterosis was estimated using this formula (([h] + [l])-([d] + [i])). It was positive and significant only for some traits.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Additive affects
  • Chickpea
  • Dominance affects
  • Drought resistance
  • Generation mean analysis.