بررسی نوع عمل ژن و ترکیب‌پذیری صفات مهم زراعی در کلزا

نویسندگان

1 پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران

2 بخش تحقیقات دانه های روغنی، مؤسسه تحقیقات و اصلاح نهال و بذر کرج

چکیده

نحوه توارث صفات مهم زراعی کلزا در قالب یک آزمایش دیالل 8 × 8 به روش گریفینگ و هیمن- جینکز مورد مطالعه قرار گرفت. برای صفات عملکرد دانه، وزن هزار دانه و تعداد شاخه فرعی در بوته، هر دو اثر ترکیب‌پذیری عمومی و خصوصی معنی‌دار بودند، در حالی که برای صفات تعداد دانه در خورجین و درصد روغن فقط ترکیب‌پذیری عمومی و برای صفات تعداد روز تا رسیدن فیزیولوژیک و تعداد خورجین در بوته فقط ترکیب‌پذیری خصوصی معنی‌دار بود. تجزیه دیالل به هر دو روش گریفینگ و هیمن- جینکز نشان داد که اثر افزایشی و غیر افزایشی به طور مشترک در کنترل ژنتیکی عملکرد دانه، وزن هزار دانه و تعداد شاخه فرعی نقش دارند، در حالی که درصد روغن و تعداد دانه در خورجین با اثر افزایشی و زمان رسیدن و تعداد خورجین در بوته با اثر غیر افزایشی کنترل می‌شوند. اثر غیرافزایشی عملکرد دانه از نوع فوق غالبیت بود و افزایش صفت با آلل‌های غالب کنترل می‌شد. وراثت‌پذیری خصوصی تعداد دانه در خورجین و وزن هزار دانه نسبتاً بالا بود که نشانگر سودمندی گزینش در برنامه‌های اصلاح این خصوصیات است. رقم RGS003 حائز بیشترین ترکیب‌پذیری عمومی از نظر عملکرد دانه بود که می‌تواند به عنوان یک آزمونگر در آزمایش‌های تاپ‌کراس مورد استفاده قرار گیرد. دورگ 19H×Option500 بالاترین ترکیب‌پذیری خصوصی و هتروزیس والد برتر را برای عملکرد دانه نشان داد که می‌توان آنرا برای تولید رقم دورگ در برنامه‌های اصلاحی آینده توصیه نمود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Gene Action and Combining Ability of Important Agronomic Traits in Rapeseed (Brassica napus L.)

نویسندگان [English]

  • Valiolah Mohammadi 1
  • Azam Arabnejad 1
  • Hassan Zeynali 1
  • Abdolhadi Hosseinzade 1
  • Hassan Amiri Oghan 2
1
2
چکیده [English]

Inheritance of yield and its contributing characters in rapeseed (Brassica napus L.) was studied in a 8×8 diallel cross through Griffing and Jinks-Hayman analyses. Both general combining ability (GCA) and specific combining ability (SCA) were highly significant for seed yield, seed weight and branches per plant, while only GCA for seeds per pod and oil content and only SCA for pods per plant and days to maturity were significant. Both Griffing and Jinks-Hayman analyses showed that seed yield, seed weight and branches per plant were genetically controlled by both additive and non-additive gene actions. Overdominance gene action was observed for seed yield and its increasing was controlled by dominant alleles. Additive gene action was important for seeds per pod and oil content, while pods per plant and days to maturity were governed by non-additive gene action. Relatively high narrow-sense heritabilities were estimated for seeds per pod and seed weight indicating that a considerable selection response is expected for these characters in breeding programs. The results suggested that RGS003 with the highest GCA for seed yield could be used as a tester in topcross trials and 19H×Option500 with the highest SCA and heterobeltiosis could be applied in hybrid breeding.

کلیدواژه‌ها [English]

  • .
  • combining ability
  • diallel
  • Gene effect
  • rapeseed