بررسی ژنتیکی برخی از صفات مورفولوژیکی برنج با استفاده از تجزیه میانگین نسل‌ها

نویسندگان

1 دانشگاه تربیت مدرس

2 مؤسسه تحقیقات برنج کشور

3 دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

چکیده

به منظور بررسی چگونگی عمل ژن‌ها، وراثت‌پذیری و برآورد تعداد عوامل مؤثر در کنترل ژنتیکی عملکرد دانه و برخی از صفات مرتبط با آن در برنج، نسل‌های 1P، 2P، 1F، 2F، 1BC و 2BC حاصل از تلاقی‌های IRFAON-215 × شاه‌پسند و صالحIRFAON-215 × تهیه و در شرایط مزرعه و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار کاشته شدند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که تفاوت معنی‌داری بین نسل‌ها از نظر صفات مورد مطالعه وجود داشت. همچنین هتروزیس و پس‌روی خویش‌آمیزی در صفات بررسی شد و هتروزیس مثبت معنی‌دار برای عملکرد دانه، ارتفاع گیاه، طول خوشه و وزن صد دانه مشاهده گردید. تجزیه میانگین نسل‌ها برای صفات با استفاده از مدل شش پارامتری نشان داد که طول و عرض دانه در تلاقی اول و طول دانه در تلاقی دوم فقط تحت تأثیر اثر افزایشی قرار داشتند. در حالی که صفات وزن صد دانه، ارتفاع گیاه و عملکرد دانه در تلاقی اول و عرض و شکل دانه، وزن صد دانه، عملکرد دانه و تعداد روز تا خوشه‌دهی در تلاقی دوم توسط اثرات غیر افزایشی تحت تأثیر قرار گرفتند. مقدار درجه غالبیت بیانگر وجود اثر فوق غالبیت برای طول و شکل دانه، وزن صد دانه و ارتفاع گیاه در تلاقی IRFAON-215 × شاه‌‌پسند و وزن صد دانه و شکل دانه در تلاقی صالح × IRFAON-215 بود و برای سایر صفات در هر دو تلاقی درجاتی از غالبیت ناقص مشاهده گردید. برای عملکرد دانه و صفاتی که سهم عمل غیر افزایشی ژن‌ها در کنترل آنها بیشتر بود، امکان بهره‌گیری از هتروزیس با استفاده از مواد اصلاحی مطالعه شده در تحقیق حاضر وجود دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Genetic Assessments of Some Morphological Traits in Rice by Generation Mean Analysis

نویسندگان [English]

  • Peyman Sharifi 1
  • Hamid Dehghani 1
  • Ali Mo'ameni 2
  • Mohammad Moghaddam 3
1
2
3
چکیده [English]

To study the nature and magnitude of gene effects, heritability and number of effective factors for grain yield and some yield components in rice, six generations viz., P1, P2, F1, F2, BC1 and BC2 were prepared from the crosses of Shapasand × IRFAON-215 and IRFAON-215 × Saleh and grown in a randomized complete design with three replications. Results of analysis of variance showed significant differences between generations for all traits. Significant heterosis was observed for grain yield, plant height, and panicle length and 100-grain weight. Additive (a) gene actions were important in controlling of grain width, length and shape in the first cross (SH × IR) and grain length in the second cross (IR × SA). 100-grain weight, plant height and grain yield in the first cross and grain width and shape, 100-grain weight, days to flowering and grain yield in the second cross were influenced by dominance (d) gene actions and epistatic effects. Degree of dominance revealed over-dominance for grain length and shape, 100-grain weight and grain yield in SH × IR and for grain shape and 100-grain weight in IR × SA. For the rest of traits partial dominance was revealed. For yield and those yield components that were influenced by non-additive gene action, exploiting of heterosis are suggested for improving rice yield using breeding materials of this research.

کلیدواژه‌ها [English]

  • gene action
  • Generation mean analysis
  • Genetic model
  • heritability
  • heterosis
  • Rice.