بررسی کارایی همزیستی و مقاومت به شوری سویه‌های ریزوبیومی همزیست با یونجه بومی خاک‌های استان تهران و زنجان

نویسندگان

چکیده

به منظور ارزیابی کارایی همزیستی و مقاومت به شوری سویه‌های باکتری Sinorhizobium meliloti بومی خاک‌های استان تهران و زنجان تعداد 50 سویه باکتری ریزوبیوم از گره‌های ریشه گیاه یونجه چندساله در مزارع مختلف استان تهران و زنجان جمع‌آوری شد. به منظور تعیین کارایی همزیستی، آزمایش گلخانه‌ای کشت یونجه (رقم بمی) در سال 87 در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران، با در نظر گرفتن تیمارهای باکتری همراه با دو تیمار شاهد بدون تلقیح و بدون نیتروژن و تیمار نیتروژن در دو سطح (30 و 70 میلی‌گرم نیتروژن در لیتر) انجام شد. پس از رشد کافی، گیاهان در دو چین برداشت و شاخص‌های وزن خشک شاخساره، تعداد و وزن خشک گره اندازه گیری و کارایی همزیستی محاسبه گردید. مقاومت به شوری سویه‌ها در محیطYMA (Yeast Manitol Agar) حاوی مقادیر مختلف کلرید سدیم (700 و 600، 400، 200، 0 میلی‌مولار) بر اساس قطر کلونی ارزیابی شد. این نتایج نشان داد که تنوع زیادی بین سویه‌های جمع‌آوری شده از خاک‌های مناطق مختلف از نظر وزن خشک شاخساره، تعداد و وزن خشک گره و تحمل به مقادیر مختلف شوری وجود دارد. از بین50 سویه باکتری ریزوبیوم، سویه شماره 30 با میانگین وزن خشک شاخساره حدود 31/1 گرم به دلیل دارا بودن بیشترین میزان وزن خشک شاخساره دارای بیشترین کارایی همزیستی و سویه شماره 6 با میانگین وزن خشک شاخساره حدود 69/0 گرم به دلیل دارا بودن کمترین میزان وزن خشک شاخساره دارای کمترین کارایی همزیستی بود. 48 سویه دیگر دارای وزن خشک شاخساره بیشتری در مقایسه با تیمار شاهد بودند. کارایی همزیستی همبستگی زیادی با وزن خشک شاخساره، تعداد و وزن خشک گره داشت، که نشان‌دهنده اهمیت صفات تعداد گره و وزن خشک شاخساره در ارزیابی تلقیح موفق و تثبیت نیتروژن در گیاه یونجه است. شوری سبب کاهش قطر کلونی در تمام سویه‌ها شد. سویه شماره 49 با میانگین قطر کلونی حدود 8/0 سانتیمتر دارای بیشترین قطر کلونی در سطح شوری 700 میلی‌مولار کلرید سدیم بود. سویه‌های با کارایی همزیستی بالا و میزان تحمل به سطوح شوری بالا می‌توانند به عنوان سویه‌ای مناسب برای تلقیح با گیاه یونجه در خاک‌های شور پیشنهاد شوند، بنابراین، ارزیابی گلخانه‌ای برای سنجش بهبود عملکرد یونجه بوسیله تلقیح با سویه‌های مورد نظر تحت شرایط تنش شوری کار ساز است ولی، تکرار چنین آزمایشاتی تحت شرایط مزرعه‌ای نیز لازم به نظر می‌رسد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Symbiotic Effectiveness and Salt Tolerance of Indigenous Populations of Medicago sativa Rhizobia from Tehran and Zanjan Soils

نویسندگان [English]

  • Firuzeh Ghasem
  • Kazem Pustini
  • Hossein Besharati
  • Vliolah Mohammadi
چکیده [English]

To evaluate symbiotic effectiveness and salt tolerance of Sinorhizobium meliloti strains, 50 rhizobial strains were isolated from root nodules of Medicago sativa cultivated in Tehran and Zanjan fields. Under N-free conditions, the symbiotic effectiveness of different Sinorhizobium meliloti strains of Bami cultivar were evaluated under greenhouse conditions using 50 Sinorhizobium meliloti strains, one uninoculated treatment with no nitrogen and two uninoculated treatments receiving 70 and 30 ppm Nitrogen. Shoot dry weight, nodule dry weight and nodule number recorded from two harvests were taken as the parameters of plant productivity. Salt tolerance of 50 rhizobial strains were evaluated in Yeast Manitol Agar medium involving different salt concentrations (0, 200, 400, 600 and 700 mM NaCl) according to colonies’ diameters. Significant differences were observed among rhizobial strains for shoot dry weight, nodule dry weight, nodule number and salt tolerance. Strain No. 30 was recorded as the most effective strain as indicated by the maximum values recorded for plant dry weight (1.31 gr/10 plants), while strain No. 6 was the least effective one because the plant inoculated with this strain was as poor in growth as control. The plants inoculated with other strains demonstrated higher shoot dry weight as compared with the uninoculated control. A Positive correlation between symbiotic effectiveness and shoot dry weight, nodule dry weight and nodule number was obtained. On the basis of analysis of correlation coefficient it was found that shoot dry weight, nodule dry weight and nodule number emerged as best criteria for selection of effective strains. Moreover, salinity slowed the growth of all strains. Strain No. 49 with 0.8 cm colonies’ diameter was able to grow well in the medium supplemented with 700 mM NaCl as compared with other strains. Strains with high effectiveness and high salt tolerance are promising for inoculant formulation in order to promote cultivation of alfalfa in saline soils. However, futher field experiments are needed to further evaluate improvement of M. sativa yield by inoculation under saline conditions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • .
  • Medicago sativa
  • salinity
  • Sinorhizobium meliloti
  • Symbiotic effectiveness