بررسی الگوی توزیع یونی در اندام های مختلف یونجه و رابطه آن با عملکرد در شرایط تنش شوری

نویسندگان

چکیده

این پژوهش به منظور بررسی الگوی توزیع یونهای سدیم و پتاسیم در ریشه، ساقه و برگ و در مراحل هستی‌زایی 4 اکوتیپ یونجه بومی ایران و رابطه آن با تحمل به شوری به صورت آزمایش گلخانه‌ای و در قالب آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار در سال 1381 انجام شد. سطوح آبیاری با آب شور با توجه به آستانه تحمل به شوری یونجه، در 3 سطح (شاهد، 7 و 12 دسی زیمنس بر متر) اعمال گردید. پس از اندازه گیری وزن خشک نمونه های ریشه، ساقه و برگ، غلظت یونهای سدیم و پتاسیم در هر یک از این اندامها مشخص گردید. غلظت یون پتاسیم با افزایش شوری کاهش پیدا کرد، در حالیکه افزایش شوری غلظت یون سدیم را افزایش داد. واکنش وزن خشک اندام هوایی اکوتیپ های مختلف نسبت به شوری در مراحل مختلف رشد متفاوت بود، به گونه‌ای که وزن خشک اندام هوایی در مرحله گیاهچه‌ای در اکوتیپ شیرازی و در برداشت های دوم و سوم در اکوتیپ همدانی دارای بیشترین مقدار بود. به همین ترتیب بیشترین غلظت یون پتاسیم در مرحله گیاهچه‌ای، در اکوتیپ شیرازی و در برداشت های دوم و سوم، در اکوتیپ همدانی مشاهده گردید. همچنین مشخص گردید که در صورت افزایش غلظت سدیم به بیش از غلظت آستانه سمیت، اثرات ناشی از سمیت این یون وزن خشک اندام هوایی را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد. در هر دو سطح شوری غلظت یونهای سدیم و پتاسیم از ریشه به سمت اندام هوایی اکوتیپ های مورد مطالعه کاهش پیدا کرد، بنابراین در شرایط شوری غلظت یون سدیم در ریشه بیشتر از ساقه و برگ است که یکی از مهمترین دلایل آن می تواند بازچرخش درونی این یون از اندام هوایی به ریشه باشد. کمترین میزان یون سدیم در اندامهای مورد مطالعه در برداشتهای دوم و سوم، در برگها دیده شد. نقش حیاتی برگها در فتوسنتز و بقا گیاه می‌تواند موجب شود تا گیاه از طریق مکانیسم های متعدد از ورود این یون به برگ جلوگیری کند. این موضوع در عین حال با افزایش قابل ملاحظه غلظت این یونها در اندام هوایی نسبت به ریشه در برداشت‌های دوم و سوم همراه بود. بنابراین با توجه به اهمیت فرایندهای فیزیولوژیک در ایجاد و هدایت مکانیسم‌های تحمل به شوری، مطالعه سایر خصوصیات فیزیولوژیک موثر در تحمل به شوری نظیر فرایند انتقال کربوهیدراتها و نیتروژن از ریشه به شاخساره می تواند در مطالعات آتی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Ion Distribution Pattern in Various Alfalfa (Medicago sativa L.) Organs Respect to Phytomass under Saline Conditions

نویسندگان [English]

  • B. DARVISHI
  • K. POOSTINI
  • R. TAVAKOL AFSHARI
چکیده [English]

A greenhouse research work was conducted to study the patterns of Na+ and K+ distribution in root, stem and leaf during three growth stages of four Iranian alfalfa ecotypes and to find correlation between these patterns and plant salt tolerance. Treatments were replicated three times in a factorial experiment of a completely randomized block design. Based on the threshold of salt tolerance in alfalfa, three levels of salinity (control, 7 & 12 dS/m), were employed as salt stress treatments. The dry weight of roots, stems and leaves were determined and their Na+ and K+ concentrations measured. K+ concentration was reduced by increasing salinity, while Na+ concentration increased. The yield response of alfalfa ecotypes to the salinity treatments varied in various growth stages of the palnt. At seedling stage, Shirazi ecotype and during the second and third vegetative cuts, Hamedani ecotype showed the highest level of phytomass. The highest concentration of K+ in seedling stage was observed in Shirazi ecotype and in the second and third vegetative cuts, this was observed in Hamedani ecotype. When the concentration of Na+ in tissues exceeded the toxic threshold, the hazardous effects of this ion substantially influenced the ecotypes, yields. In both levels of salinity, concentrations of Na+ and K+ diminished strating from root towards shoot in the studied ecotypes. Therefore, Na+ concentration in root was more than those in stem and leaf under saline conditions, which could be attributed to the remobilization of Na+ from the shoot to the root. The lowest rates of Na+ in the studied plant parts at the second and third cuts, were also observed in leaves. The critical role of the leaves in photosynthesis and plant survival may have caused a prevention of Na+ entry into the leaves via various mechanisms. This however was associated with a considerable increase in the ion's concentration in shoot at the second and third cuts, as compared to root. So, regarding the importance of physiological processes in providing the salinity tolerance mechanisms, a study of other physiological characteristics which influence salt tolerance such as carbohydrates and nitrogen translocation from root to the shoot can have their special importance in future studies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • A
  • Alfalfa
  • Growth
  • Na+ and K+ concentrations
  • salinity