تعیین مقدار نیتروژن قابل توصیه جهت بهبود خصوصیات کمّی و کیفی سه لاین جدید گندم دوروم در شرایط دیم

نویسندگان

چکیده

به‌منظور تعیین مقادیر مناسب و مؤثر نیتروژن جهت بهبود خصوصیات کمّی و کیفی سه لاین جدید گندم دوروم، بررسی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گچساران در چهار سال زراعی (86-1382) انجام گرفت. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار و با دوازده تیمار شامل دو عامل نیتروژن خالص در 4 سطح [صفر (N0)، 25 (N25)، 50 (N50) و 75 (N75) کیلوگرم در هکتار] و سه لاین جدید گندم دوروم شامل(Capieti) L1:43210 Karaj،L2:MNA-1/RFM7 و L3:SORA/2*PLATA-12 اجرا شد. نتایج نشان داد که مقادیر نیتروژن بر صفات ارتفاع بوته، طول سنبله، تعداد سنبله در مترمربع، تعداد دانه در سنبله، شاخص برداشت، عملکرد و میزان پروتئین دانه اثر معنی‏داری داشت و بین لاین‌ها در همة این صفات اختلاف معنی‏دار وجود داشت به‌گونه‌ای‌که لاینCapieti (L1) بالاترین تعداد دانه در خوشه (52/50)، شاخص برداشت (15/46 درصد)، عملکرد (491/3 تن در هکتار) و میزان پروتئین دانه (63/11 درصد) را به‌خود اختصاص داد و لاین L2 در جایگاه بعدی قرار گرفت. لاین L2 دارای بیشترین ارتفاع بوته (86 سانتی‌متر) بود. از لحاظ طول سنبله نیز لاین‌های L2 و L3 بیشترین و لاین L1 کمترین طول سنبله را داشتند. بین سطوح کود نیتروژن برای کلیة صفات به‌جز وزن هزار دانه و شاخص برداشت، تفاوت معنی‏داری وجود داشت و بالاترین میزان عملکرد (85/3 تن در هکتار) و پروتئین
(12 درصد) در سطح کودی 75 کیلوگرم در هکتار به‌دست آمد. با بررسی رابطة میان عملکرد دانه و شاخص برداشت، مشخص گردید که به ازاء هر یک درصد افزایش در شاخص برداشت، عملکرد دانه برای سه لاین به‌طور متوسط 76 کیلوگرم در هکتار افزایش یافت. در مجموع برای حصول بیشترین عملکرد در واحد سطح، درصد پروتئین دانة بالاتر و با در نظر گرفتن کاهش آلودگی‌های زیست محیطی ناشی از مصرف بی‌رویة کودهای شیمیائی، مقدار 75 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار با مصرف در مرحلة کاشت، در کشت این لاین‌های جدید در منطقه مورد مطالعه و سایر مناطق مشابه قابل توصیه می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Estimation of Recommendable Nitrogen Rate for Quantity and Quality Properties Improvement of Three New Durum Wheat Lines in Dry-land Conditions

نویسندگان [English]

  • Farajolah Naraki
  • Behrouz Vaezi
  • Vahid Bavi
چکیده [English]

To estimate the optimum and effective amount of nitrogen fertilizer for quantity and quality improvement of three new durum wheat lines, this research was conducted in Gachsaran Dry-land Agricultural Research Station for a duration of 4 years (2003-2007). The study was performed as a factorial expriment, using a randomized complete block design with 4 replications. Two factors of: 4 nitrogen rates [0 (N0), 25 (N25), 50 (N50) and 75 (N75) kg ha-1] and three durum wheat lines (L1: 43210 Karaj (Capieti), L2: MNA-1/RMF7 and L3: SORA/2 * PLATA-12) were taken into condsideration. Results indicated that nitrogen rates exherted significant effects on plant height, spike length, number of spikes/m2, number of grains/m2, harvest index, grain yield as well as grain protein content. There was a significant difference among these three lines in the above respects. Capieti (L1) bore a higher number of grains per spike (50.52), harvest index (46.15%), higher grain yield (3.491 t. ha-1) and grain protein content (11.63%) followed by line L2. Among these lines, L2 had a higher plant height (86 cm) and with respect to spike length, the two lines of L2 and L3 produced the longer and the shorter spikes respectively. On the other hand, nitrogen rates presented significant differences in all the evaluated traits with the exception of 1000-grain weight and harvest index. Higher grain yield (3.85 t. ha-1) and higher grain protein content (12%) were obtained from the nitrogen treatment of N75. The study on relation of grain yield and harvest index indicated that for each 1% increment of harvest index, grain yield increased approximately 0.076 t ha-1. Finally, to obtain higher grain yield per unit area, higher grain protein content and for prevention of further environmental pollution caused by inappropriate application of nitrogenous fertilizers, a pure nitrogen rate of 75 kg ha-1 with application at planting time is recommended for these new lines at this site as well as for other similar regions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Durum wheat
  • Grain protein
  • harvest index
  • nitrogen
  • yield