مطالعه گندم های بومی ایران در اراضی شور استان گلستان

نویسندگان

چکیده

معضل شوری در مناطق خشک و نیمه خشک ایران مرتباً رو به افزایش است و برای استفاده کارآمد ژرم‌پلاسم در اصلاح نباتات، ارزیابی و شناسایی صفات مطلوب و میزان تحمل به شوری آنها ضرورت دارد. لذا در این بررسی، میزان تحمل به شوری 80 رقم و توده بومی از نقاط مختلف ایران در دو مرحله انجام شد. ابتدا، درجه تحمل به شوری ژنوتیپ‌ها به صورت عملکرد دانه در خاک شور (شوری حدود dS/m 10) در آق قلا در مقایسه با شرایط نرمال و بدون محدودیت شوری (گرگان) طی 2 سال (79-1377) آزمایش مزرعه‏ای تعیین شد. یک سوم ژنوتیپ‏ها براساس عملکرد دانه و تحمل به شوری و نیز سازگاری با شرایط منطقه انتخاب و سپس در گلخانه و در شرایط هیدروپونیک با شوری 150 میلی‏مولار کلرور سدیم مورد ارزیابی قرار گرفتند. شاخص تحمل به شوری همبستگی مثبت و معنی‏داری با K+/Na+ برگ در گیاهان تحت تنش و همبستگی منفی و معنی‏داری با ارتفا ع بوته، سوختگی برگ، روز تا سنبله و روز تا رسیدگی در شرایط نرمال و میزان سدیم برگ در گیاهان تحت تنش داشته است. توده بومی شماره 24 و ارقام مهدوی، کراس اروند و قدس از عملکرد و تحمل به شوری بالا، همچنین نسبت بالایی از K+/Na+ در برگ و میزان سدیم پائینی در برگ برخوردار بودند، که می‏توان از آنها در برنامه‏های اصلاحی جهت اراضی شور بهره برد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Study of Iranian Landraces Wheat in Salt-affected Soils of Golestan Province

نویسندگان [English]

  • Maryam Shahbazi
  • Mehdi Kalateh Arabi
  • Ali Mohamad Hasani Far
چکیده [English]

Salinity problem is continuously increasing in the arid and semi-arid regions of Iran. To effectively utilize germplasm resources in breeding, it is necessary to characterize and evaluate genotypes for the desirable traits and as well for salinity tolerance. Salinity tolerance of 80 wheat landraces from different parts of Iran was studied in two steps. At first, the degree of salnity tolerance of the selected genotypes was evaluated for grain yield in saline soil (up to 10dS.m-1) at Agh-ghela, in comparison with grain yield in potential conditions in Gorgan over two years (1998-2000). One-third of the genotypes were selected based on grain yield, salt tolerance index and adaptability to region. The selected genotypes were then evaluated in 150mM NaCl in Hoagland’s solution. Stress Tolerance Index (STI) was significantly and positively correlated with leaf K+/Na+ ratio in salt-stressed plants, while, this index negatively correlated with plant height, leaf burning, days to heading and days to maturity in non-stressed plants and leaf sodium in stressed plants. Gene bank genotype No. 24, Mahdavi, cross Arvand and Ghods cultivars had relatively high grain yield, high STI, high leaf K+/Na+ ratio and low leaf sodium, indicating that they can be utilized in wheat breeding programs as planned for the saline regions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Grain yield
  • K+/Na+ Ratio
  • Landraces wheat
  • salinity
  • Tolerance Index