اثرات قارچ تریکودرما بر رشد و محصول‌دهی کلزا در کشت دیر‌هنگام اقلیم سرد آذربایجان شرقی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی، سازمان تحقیقات، آموزش

2 دانشیار بخش تحقیقات بیماری های گیاهان، موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

چکیده

هدف این پژوهش بررسی اثر تأخیر تاریخ کاشت پاییزه کلزا در اقلیم‌های سرد با استفاده از قارچ تریکودرما بود. آزمایش در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی طی دو سال زراعی از 1400 تا 1402 به‌صورت اسپلیت پلات بر پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار روی رقم احمدی اجرا شد. فاکتور اصلی تاریخ کاشت به‌هنگام20 و 30 شهریور و دیر‌هنگام 9 و 19 مهر و فاکتور فرعی قارچ تریکودرما (Trichoderma harzianum) شامل: شاهد، تیمار خاک و بذر با قارچ بودند. تعویق کاشت از20 شهریور به 19 مهر با افزایش 7/20 درصد سرمازدگی باعث افت معنی‌دار عملکرد دانه و روغن به‌ترتیب به‌مقدار 1425 و 676 کیلوگرم در هکتار گردید. تیمار بذر و خاک با قارچ باعث افزایش معنی‌دار سرعت رشد بوته‌ها و سبزینه برگ در پاییز و کاهش درصد سرمازدگی در طول زمستان از 2/35 درصد در شاهد عدم کاربرد قارچ به 7/28 و 3/21 درصد به‌ترتیب در تیمار خاک و بذر شد. همچنین عملکرد دانه به‌طور معنی داری افزایش یافت. این اثرات در تیمار بذر با قارچ بیشتر بود و عملکرد دانه در کاشت 20 شهریور 27 و 19 مهر 6/27 درصد نسبت به تیمار خاک با قارچ افزایش یافت. براساس نتایج این آزمایش استفاده از قارچ تریکودرما به‌شکل بذر‌مال در کاشت دیر‌هنگام 19 مهر ماه باعث افزایش عملکرد دانه از 3/2703 به 6/4128 کیلوگرم در هکتار گردید. قارچ مذکور با تسریع رشد پاییزه و کاهش سرمازدگی بوته‌های کلزا باعث جلوگیری از افت معنی‌دار عملکرد دانه در کشت‌های دیر‌هنگام گردید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Effects of Trichoderma fungi on growth and productivity of rapeseed in late-season cultivation of East-Azarbaijan cold climate

نویسندگان [English]

  • Bahman Pasban Eslam 1
  • Laleh Naraghi 2
1 1- Associate Professor of Crop and Horticultural Science Research Department, East Azarbaijan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Tabriz, Iran
2 2- Associate Professor of Iranian Research Institute of Plant Protection, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran
چکیده [English]

The current research aimed to study the effect of delaying the fall planting date of rapeseed in cold climates using Trichoderma fungi. An experiment was conducted as a split plot based on an RCBD design with three replications using the Ahmadi cultivar in the East Azarbaijan Agriculture and Natural Resources Research and Education Center for two years (2021-23). The main factor was planting date including apropos (11 and 21 September) and late cultivation (1 and 11 October), and the sub-factor was Trichoderma fungi (Trichoderma harzianum) treatment including control, seed, and soil treatments. Delaying the planting date from 11 September to 11 October by increasing 20.7 percent in cold damage led to a decrease in seed and oil yields by 1425 and 676 Kg ha-1, respectively. The soil and seed treatment with fungi significantly increased plant growth rate and chlorophyll and decreased cold damage during winter from 35.2 in control (unused fungi) to 28.7 and 21.3 percent in soil and seed treatment respectively. Also, seed and oil yields increased. These effects were higher in seed treatment and seed yield increased by 27 and 27.6 percent on the 11 September and 11 December planting dates respectively, to soil treatment by fungi. According to the results, using Trichoderma fungi as a seed treatment on 11 October late cultivation date, increased seed yield from 2703.3 to 4128.6 Kg ha-1. The mentioned fungi by increasing fall growth and decreasing cold damage in rapeseed, caused a prevent of significant decrease in seed yield at late cultivations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cold tolerance
  • Leaf chlorophyll
  • Planting date
  • Seed yield
  • Trichoderma fungi
  • تاریخ دریافت: 07 اسفند 1402
  • تاریخ بازنگری: 17 فروردین 1403
  • تاریخ پذیرش: 25 فروردین 1403
  • تاریخ انتشار: 01 مهر 1403