تغییر عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم نخود تحت تأثیر مزوریزوبیوم و قارچریشه در مقادیر مختلف کود آغازگر نیتروژن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان

2 دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان

چکیده

یکی از راه‌های رسیدن به پایداری در نظام‌های زراعی استفاده از قابلیت ریز‌‌جانداران سودمند در جهت بهبود رشد گیاه و کاهش کاربرد کود‌های شیمیایی است. بنابراین به‌منظور بررسی تغییر عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم نخود تحت تأثیر مزوریزوبیوم و قارچریشه (مایکوریزا) در مقادیر مختلف کود آغازگر نیتروژن، آزمایشی در بهار و تابستان 1394 در مزرعۀ تحقیقاتی دانشکدۀ کشاورزی دانشگاه بوعلی­سینا، اجرا شد. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد.عامل‌های مورد آزمایش شامل تلقیح بذرها با مزوریزوبیوم Mesorhizobium ciceri (دو سطح کاربرد و بدون کاربرد)، قارچریشه Glomus mosseae (دو سطح کاربرد و بدون کاربرد) و کود آغازگر نیتروژن (0،30 و60 کیلوگرم نیتروژن در هکتار) بود که برای هر دو رقم نخود آزاد و هاشم جداگانه بررسی شد. نتایج آزمایش نشان داد، بیشترین عملکرد دانه و زیست‌توده (به ترتیب 46/2013 و 3/5341 کیلوگرم در هکتار) در رقم هاشم در شرایط کاربرد همزمان قارچریشه و مزوریزوبیوم در سطح 30 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به دست آمد. درحالی‌که در رقم آزاد بیشترین عملکرد دانه و زیست‌توده (به ترتیب 6/2283 و 8/4042 کیلوگرم در هکتار) در شرایط کاربرد همزمان منابع زیستی در سطح 60 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به دست آمد که البته با سطح 30 کیلوگرم در هکتار نیتروژن در حضور هر دو کود زیستی، تفاوت معنی‎داری نشان نداد. بنابر نتایج، کاربرد جداگانه و به‌ویژه همزمان کودهای زیستی مورد بررسی میزان نیاز به کود آغازگر نیتروژن را می‌تواند در هر دو رقم تا حد 50درصد کاهش دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Changes of yield and yield components of two chickpea cultivars affected by mesorhizobium and mycorrhiza at different amounts of nitrogen starter fertilizer

نویسندگان [English]

  • Mohammad Ali Aboutalebian 1
  • Mojtaba Shirin Abadi 2
1 Assistant Professor, Department of Agronomy and Plant Breeding, Faculty of Agriculture, Bu Ali-Sina University, Hamadan, Iran
2 M.Sc. Student, Department of Agronomy and Plant Breeding, Faculty of Agriculture, Bu Ali-Sina University, Hamadan, Iran
چکیده [English]

One of the ways to achieve sustainability in farming systems is to use the potential of beneficial microorganisms for improving crop growth and reducing the use of chemical fertilizers. So to evaluate the response of yield and yield components of two chickpea cultivars to mesorhizobium and mycorrhiza under different levels of nitrogen starter fertilizer, an experiment was conducted as factorial based on randomized complete block design with three replications in spring-summer of 2015 at Agricultural Research Station of Bu Ali Sina University. Factors examined were included mesorhizobium (inoculated and no inoculated), mycorrhiza (application and no application) and nitrogen starter fertilizer (0, 30 and 60 kg N ha-1). In this study two chickpea cultivars (Hashem and Azad) were investigated but analyzed separately. The evaluated traits included the number of pods per plant, pod weight, seed weight, seed yield, biological yield and harvest index. The results showed that maximums of grain and biological yields in Hashem cultivar (2013.46 and 5341.3 kg/ha respectively) were achieved in application of two biofertilizers simultaneously with the application of 30 kg N ha-1 similarly in Azad cultivar the maximums of grain and biological yields (2283.6 and 4042.8 w kg/ha respectively) were achieved in application of two biofertilizers simultaneously with the application of 60 kg N ha-1 but there was not a significant difference with 30 kg N ha-1. According to the results separate or simultaneous (emphatic) application of studied biofertilizers can lead to reduced use of nitrogen starter fertilizer by 50% in two studied chickpea cultivars.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Azad
  • inoculation
  • Seed weight
  • Hashem

مراجع

  1. Aghaee Sarbarzeh, M. & Kanouni, H. (2004). Chickpeas. Jihad-e-Agriculture Organization of Kermanshah. P. 146. (in Farsi)
  2. Ahmed, E. A. E. (1996). Effect of rhizobium inoculation and nitrogen fertilization, nitrogen fixation on yield of different chickpea cultivars. Ph.D. thesis. University of Khartoum, Sudan.
  3. Akhtar, S. & Siddiqui, Z. (2008). Biocontrol of a root-rot disease complex of chickpea by Glomus intarradics Rhizobium sp. and Pseudomonas straita. Crop Protection, 27, 410-417.
  4. Amirabadi, M., Ardakani, M. R., Rejaji, F. & Borji, M. (2009). Effects of Azotobacter chroococcum and mycorrhizal fungus at different levels of phosphorus on qualitative and morphological characteristics of forage maize (K SC 704). Iranian Journal of Soil Research (Formerly soil and water science), 23, 107- 115. (in Farsi)
  5. Auge, R. M. (2001). Water relations, drought and vesicular-arbuscular mycorrhizal symbiosis. Mycorrhiza, 11, 3-42.
  6. Behl, R. K., Ruppel, S., Kothe, E. & Narula, N. (2007). Wheat x Azotobacter x VA mycorrhiza interactions towards plant nutrition and growth. Journal of Applied Botany and Food Quality, 81, 95-109.
  7. Ben Romdhane, S., Aouani, M. E., Trabelsi, M., Lajudie, P. & Hamdi, R. (2008). Selection of high nitrogen-fixing rhizobia nodulating chickpea (Cicer arietinum L.) for semi-arid Tunisia. Journal of Agronomy and Crop Science, 194, 413-420.
  8. Geneva, M., Zehirov, G., Djonova, E., Kaloyanova, N., Georgiev, G. & Stancheva, I. (2006). The effect of inoculation of pea plants with mycorrhizal fungi and rhizobium on nitrogen and phosphorus assimilation. Journal of Plant and Soil Environtment, 52, 435-440.
  9. Guler, M., Adak, M. S. & Ulukan, H. (2001). Determining relationships among yield and yield components using path coefficient analysis in chickpea (Cicer arietinum L.). European Journal of Agronomy, 14, 161-166. 
  10. Hartnett, D. C. & Wilson, G. W. T. (2002). The role of mycorrhizas in plant community structure and dynamics: Lessons from grasslands. Plant and Soil, 244, 319-331.
  11. Jiriaie, M., Fateh, E. & Aynehband, A. (2013). The consequences of the application of mycorrhiza and azospirillum inoculants on yield and yield components of wheat cultivars. Journal of Agroecology, 6, 520-528. (in Farsi)
  12. Jiriaie, M., Fateh, E. & Aynehband, A. (2014). Evaluation the some root properties in treated wheat cultivars with mycorrhiza and azospirillum. Journal of Sustainable Agriculture and Production Science, 24, 61-73. (in Farsi)
  13. Kantar, F., Elkoca, E., Ogutcu, H. & Algur, O. F. (2003). Chickpea yield in relation to rhizobium inoculation from wild chickpea at high altitudes. Journal of Agronomy and Crop Science, 189, 291-297.
  14. Kanuny, H. & Rajendra, S. M. (2003). The study of genetic diversity among agronomic traits in chickpea lines in dry conditions. Journal of Agricultural Science, 5, 185-193. (in Farsi)
  15. Karimi, K., Bolandnazar, S. A. & Ashoori, S. (2013). Effect of bio-fertilizer and arbuscular mycorrhizal fungi on yield, growth characteristics and quality of green bean (Phaseolous vulgaris L.). Journal of Sustainable Agriculture and Production Science, 23, 157-167. (in Farsi)
  16. Khodarahmi, M., Sabaghpour, S. A. & Farnia, A. (2013). Effect of different strains of rhizobium on seed yield and its components of improved chickpea (Cicer arietinum L.) cultivars. Seed and Plant Production Journal, 29-2, 403-412. (in Farsi)
  17. Khosrojerdi, M., Shahsavani, Sh., Gholipor, M. & Asghari, H. R. (2013). Effect of rhizobium inoculation and mycorrhizal fungi on some nutrient uptake by chickpea at different levels of iron sulfate fertilizer. Electronic Journal of Crop Production, 6, 71-87. (in Farsi)
  18. Mahmood, A. & Athar, M. (2008). Cross inoculation studies: Response of Vigna mungo to inoculation with rhizobia from tree legumes growing under arid environment. International Journal of Environment Science and Technology, 5, 135-139.
  19. Marschner, H. (1995). Mineral nutrition of higher plants. Academic Press. San Diego, CA. USA. 849 pp.
  20. Mehrvarz, S. & Chaichi, M. R. (2008). Effect of phosphate solubilizing microorganisms and phosphorus chemical fertilizer on forage and grain quality of barely (Hordeum vulgare L.). American-Eurasian Journal of Agriculture and Environment Science, 3, 855-860.
  21. Mohammadi, E., Asghari, H. R. & Gholami, A. (2013). Effect of mycorrhiza inoculation and phosphorus fertilizer on some growth indices of chickpea (Cicer arietinum L.) Hashem cultivar. Journal of Agroecology, 5, 263-271. (in Farsi)
  22. Saini, V. K., Bhandari, S. C. & Tarafdar, J. C. (2004). Comparison of crop yield, soil microbial C, N and P, N-fixation, nodulation and mycorrhizal infection and non-inoculated sorghum and chickpea crops. Field Crops Research, 89, 39- 47.
  23. Sivaramaiah, N., Malik, D. K. & Sindhu, S. S. (2007). Improvement in symbiotic efficiency of chickpea (Cicer arietinum L.) by co-inoculation of bacillus strains with Mesorhizobium sp. Cicer. Indian Journal of Microbiology, 47, 51-56.
  24. Soleimani, R. & Asgharzadeh, A. (2010). Effects of mesorhizobium inoculation and fertilizer application on yield and yield components of rainfed chickpea. Iranian Journal of Pulses Research,1, 1-8.(in Farsi)
  25. Soltani, A., Hammer, G. L., Torabi, B., Robertson, M. J. & Zeinali, E. (2006). Modeling chickpea growth and development: phenological development. Field Crops Research, 99, 1-13.
  26. Stephan, K. B. (2000). Evaluation of granular rhizobium inoculant for chickpea. Ph.D. Thesis. University of Saskatchewan, Canada.
  27. Yasari, E. & Patwardhan, A. M. (2007). Effects of Aztobacter and Azospirillum inoculations and chemical fertilizers on growth and productivity of Canola. Asian Journal Plant Sciences, 6(1), 77-82.
  28. Zaidi, M. D., Saghir Khan, M. D. & Amil, A. (2003). Interactive effect of rhizotrophic microorganisms on yield and nutrient uptake of chickpea (Cicer arietinum L.). European Journal of Agronomy, 19, 15-21.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 08 مهر 1395
  • تاریخ بازنگری: 27 آبان 1395
  • تاریخ پذیرش: 06 آذر 1395
  • تاریخ انتشار: 01 آذر 1396

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار