بررسی تنوع ژنتیکی عملکرد دانه و زیست‌تودۀ نژادگان‌های عدس (Lens culinaris)

مجنون حسینی, ناصر; نقوی, محمد رضا

doi:10.22059/ijfcs.2017.208181.654121

بررسی تنوع ژنتیکی عملکرد دانه و زیست‌تودۀ نژادگان‌های عدس (Lens culinaris)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

استاد، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج

10.22059/ijfcs.2017.208181.654121

چکیده

برای تعیین تنوع ژنتیکی صفات و درک روابط همبستگی بین هفت صفت کمی عدس به‌منظور یافتن نژادگانی (ژنوتیپ هایی)‌ با ظرفیت عملکرد بالا، 760 نژادگان (نمونۀ) موجود در کلکسیون عدس طرح حبوبات پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران (کرج)، در سال زراعی 93-1392 ارزیابی شدند. فراسنجه (پارامترهای) آماری صفات در جامعه اصلی شامل میانگین، واریانس، انحراف معیار، کمینه و بیشینه و دامنۀ تغییرات محاسبه شد. صفات مورد بررسی عبارت از زمان 50درصد گل‌دهی، تاریخ 90درصد رسیدگی فیزیولوژیک، ارتفاع بوته، وزن هزاردانه، عملکرد زیست‌توده (بیوماس)، عملکرد دانه و شاخص برداشت بودند. در هر بلوک از رقم اصلاح‌شدۀ زیبا به‌عنوان شاهد استفاده شد. مقادیر فراسنجه‌های آماری صفات نشان داد، صفت زیست‌تودۀ کل (وزن کل بوته) تنوع چشمگیری در بین نمونه‌ها داشت و پس از آن شاخص برداشت و وزن هزاردانه بالاترین دامنۀ تغییرات را نشان دادند. نتایج به‌دست‌آمده از همبستگی سادۀ پدیدگانی (فنوتیپی)، رگرسیون چندگانۀ گام‌به‌گام نیز نشان داد، این سه صفت بیشترین تأثیر را بر عملکرد دانۀ عدس داشتند. بین شمار روز از کاشت تا 50درصد گل‌دهی و نیز میانگین ارتفاع بوته رابطۀ مثبت و معنی‌دار با عملکرد دانه در جامعه مشاهده شد، که نشانگر عملکرد بیشتر عدس در نمونه‌های دیر گل ده و پابلند بود. برای روشن شدن روابط گروهی بین متغیرها تجزیه به مؤلفه‌های اصلی انجام گرفت، که نتایج تجزیۀ هفت صفت مورد بررسی را در سه مؤلفه با توجیه 70درصد تغییرپذیری گروه‌بندی کرد. همچنین، برای اندازه‌گیری و تعیین فاصلۀ ژنتیکی بین نژادگان‌های عدس، به کمک تجزیۀ خوشه ای (کلاستر) چهار خوشه‌بندی تشخیص داده شد.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.20084811.1396.48.3.7.9

موضوعات

اصلاح گیاهان زراعی

عنوان مقاله [English]

Genetic variation for seed yield and biomass in some lentil genotypes (Lens culinaris)

نویسندگان [English]

Nasser Majnoun Hosseini
Mohammad Reza Naghavi

Professors, University College of Agriculture & Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran

چکیده [English]

In order to assess the genetic diversity of traits and to identify the relationships between quantitative traits in lentil, 760 accessions originated from lentil collection of pulses project evaluated at College of Agriculture and Natural Resources of University of Tehran located at Karaj during 2014. Statistical parameters comprised of mean, variance, standard error of means, maximum and minimum range and coefficient of variation measured. Traits included days to flowering, days to maturity, plant height, seed weight, biological yield, and seed yield and harvest index. Each accession sown in one row with 3 meters row length, and cultivar Ziba used as check (control). The result of simple phenotypic correlations and stepwise regression indicated that the total biomass, harvest index and 1000 seed weight mostly affected the seed yield. Positive and significant correlation observed between days to flowering and plant height with seed yield, which resulted in expansion of vegetative period and increasing of plant height among the genotypes that were commonsensical. To clarify the relationship between the variables,a principal component analysis performed, the results of which indicated that seven traits studied in three components account for 70% of the grouping. In addition, to measure and determine the genetic distance between the lentil genotypes, cluster analysis classified them into four clusters.

کلیدواژه‌ها [English]

Genetic diversity
lentil accessions
Seed yield
selection criteria
statistical parameters

مراجع

Aghaei, M., Shahab, J., Zeynali, M. & Talei, H. A. (2004). Genetic diversity of population of lentil and its relation to geographical distribution. Journal of Agronomy Science, 6(4), 402-414. (in Farsi)
Bicer, B.T. & Şakar, D. (2008). Heritability and path analysis of some economical characteristics in lentil. Journal of Central European Agriculture, 9(1), 191-196.
Cubero, J. I. (1981(. Origin, taxonomy and domestication. In: C.Webb and G.C. Hawtin (Eds.), Lentils) pp15-38(. Commonwealthh Agricultural Bureaux, Slough, England.
Ferguson, M. & Erskine, W. (2001). Lentils (Lens culinaris L.). In: Maxted, N. and S.J. Bennett., Plant Genetic Resources of Legumes in the Mediterranean. Kluwer Academic Publishers, Dordrecht, Netherlands, pp. 132-157.
Gupta, R., Begum, S. N., Islam M. M. & Alam, M. S. (2012). Characterization of lentil (Lens culinaris M.) germplasm through phenotypic marker. Jounral of Bangladesh Agricultural University, 10(2), 197-204.
Iran Agriculture Statistics. (2012). from: www.nationmaster.com/country- info/profiles/Iran/Agriculture.
Karadavut, U. (2009). Path analysis for yield and yield components in lentil (Lens culinaris Medik.). Turkish Journal of Field Crops, 14(2), 97-104.
Khatab, S. A. M. (1999). Association and path analysis in lentil under different irrigation regimes. Euphytica, 20(1-2), 13-25.
Kumar, N., Chahota, R. K., & Sood, B. C. (2009). Component analysis for seed yield and yield traits in microsperma×macrosperma derivates of lentil (Lens culinaris Medik.). Agriculture Science Digest, 29(3), 163-168.
Ladizinsky, G. & Van Oss, H. (1984). Genetic relationships between wild and cultivated Vicia ervilia (L.) Willd. Botanical Journal of the Linnean Society, 89(2), 97-100.
Luthra, S. K. & Sharma, P. C. (1990). Correlation and path analysis in lentils. Lens Newsletter, 10, 22-24.
Majnoun Hosseini, N. (2008). Grain legume production (4^th ed.) Jihad-Daneshghahi Publishing Organization, Tehran. Pp. 283. (in Farsi)
Rajput, M. A. & Sarwar, G. (1989). Genetic variability, correlation studies and their implication in selection of high yielding genotypes in lentil. Lens Newsletter, 16, 5-8.
Ramgiry, S. R., Paliwal, K. K. & Tomar, S. K. (1989). Variability and correlations of grain yield and other quantitative characters in lentil. Lens Newsletter, 16, 19-21.
Rasul, M. G., Newaz, M. A. & Nahar, M. S. (1990). Correlation coefficient and path analysis in lentil genotypes. Bangladesh Journal of Plant Breeding and Genetics, 3(1-2), 41-46.
Rechinger, K. H. (1979(. Papilionaceae I -Vicieae. Flora Iranica No. 140. Akademisch Drnk-U. Verlagsansatalt. Graz-Austria.
Saman, S. M., Mozafari, J., Vaezi, Sh., Abbasi-Mogahddam, A. & Mostafaei, H. (2012). Genetic diversity of pod and seed characteristics in lentil genotypes of Iran. Iranian Journal of Crop Science, 14(54), 171-182.
Sultana, T., Ghafoor, A. & Ashraf, M. (2005). Genetic divergence in lentil genotypes for botanical descriptors in relation with geographic origin. Pakistan Journal of Botany, 37(1), 61-69.
Tyagi, S. D. & Hafiz Khan, M. (2011). Correlation, path-coefficient and genetic diversity in lentil (Lens culinaris Medik) under rainfed conditions. International Research Journal of Plant Science, 2(7), 191-200.
Vir, O. M., Gupta, V. P. & Vir, O. (1998). Variation in macrosperma×microsperma derived gene pool of lentil under low and high fertility levels of soil at subtropical climate of Himalayas. Indian Journal of Agricultural Research, 32(3), 181-184.
Vojdani, P. & Moallemi, M. (1993). Variation and correlation of some traits with some lentils and climatic regions. Plant Seed Journal, 9(1, 2), 1-9. (in Farsi)
Yazdi Samadi, B., Majnoun Hosseini, N. & Peighambari, S. A. (2004). Evaluation of cold hardiness in lentil genotypes (Lens culinaris medik.). Seed and Plant Improvement Journal, 20(1), 23-37.