واکنش سه رقم گندم به رژیم‌های مختلف رطوبتی در مرحله‌های رویشی و زایشی در شرایط مزرعه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی سابق کارشناسی ارشد، گروه زراعت و اصلاح نباتات، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج

2 استاد گروه زراعت و اصلاح نباتات، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج

3 کارشناس گروه زراعت و اصلاح نباتات، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج

چکیده

با توجه به محدودیت جدی در منابع آبی کشور، تعیین کمینه میزان آب مورد نیاز محصولات زراعی برای دستیابی به عملکرد اقتصادی شایان پذیرش با بیشینه بازدۀ مصرف آب اهمیت بالائی دارد. در این راستا پژوهشی در مزرعۀ آموزشی-پژوهشی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران در کرج در سال زراعی 92-1391 انجام شد. آزمایش به‌صورت کرت خردشده، بر پایۀ بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل سه رقم گندم پیشتاز، سیوند و پارسی (رقم‌های توصیه‌شده برای منطقۀ مورد بررسی) به‌عنوان کرت اصلی و 9 رژیم رطوبتی (ترکیبی از سه تیمار رویشی و سه تیمار مرحلۀ زایشی) به‌عنوان کرت فرعی بودند. نتایج نشان داد افزایش فاصلۀ آبیاری از 70  به 90 میلی‌متر تبخیر از تشت کلاس A در مرحلۀ رویشی، کاهش شایان‌توجهی در عملکرد به دنبال نداشت ولی افزایش فاصله از 70 به 110 میلی‌متر در همین مرحله از رشد، باعث 14درصد کاهش عملکرد شد. به‌هرحال در هر گروه تیماری مرحلۀ رویشی، افزایش فاصلۀ آبیاری از 70 به 90 و حتی 110 میلی‌متر در مرحلۀ زایشی، کاهش معنی‌داری در عملکرد به دنبال نداشت. بیشترین کارایی مصرف آب از تیمارهای T79 و T711 به دست آمد. شاخص برداشت با افزایش تنش افزایش نشان داد. کاهش عملکرد در شرایط تنش خشکی با کاهش زیست‌توده و سطح سبز برگ همراه بود. در بین رقم‌های مورد بررسی، رقم پارسی بیشترین ذخیره‌سازی و کمترین میزان انتقال دوباره را نشان داد، درحالی‌که بیشترین انتقال دوباره مربوط به رقم پیشتاز بود که با عملکرد بالای این رقم در شرایط تنش همراه بود. با کاهش رژیم رطوبتی خاک ذخیره‌سازی روند کاهشی درحالی‌که انتقال دوباره روندی افزایشی نشان داد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Response of three wheat cultivars to different moisture regimes during vegetative and reproductive stages under field conditions

نویسندگان [English]

  • Mehrangiz Papi 1
  • Ali Ahmadi 2
  • Hossein Reza Rafiei 3
1 Former M.Sc. Student, Professor and Technician, Department of Agronomy and plant Breeding, University Collage of Agriculture & Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran
2 Professor, Department of Agronomy and plant Breeding, University Collage of Agriculture & Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran
3 Technician, Department of Agronomy and plant Breeding, University Collage of Agriculture & Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran
چکیده [English]

Under condition of limited water supply, determination of minimum water requisite to keep potential yield should be considered as an important target. With this respect, a field experiment was conducted at research farm of university college of agriculture and natural resources, university of Tehran, in 2012-2013, Karaj, Iran. The experiment was conducted in a split plot, based on randomized complete design with three replications. Three wheat cultivars, recommended for conditions similar to the experimental site, (Parsi, Sivand and Pishtaz) and nine moisture regimes (a combination of 3 at vegetative an 3 at reproductive stages) were arranged in main and sub plots, respectively. Increase in irrigation intervals from 70 to 90 mm, based on class A evaporation pot, during vegetative stage did not affect grain yield. Irrigation after 110 mm pot evaporation at this growth stage, however, reduced yield by 14%. At any moisture regimes during vegetative stage, increase in irrigation intervals from 90 to even 110 mm pot evaporation during reproductive stage, did not affect grain yield. The highest WUE were obtained in T79 and T711 treatments. Decrease in moisture regimes, in a range applied in this experiment, increased harvest index. Reduced grain yield was accompanied with decrease in biomass and leaf area under low moisture regimes. Among the cultivars, Parsi showed the highest value of stem reserve accumulation, but lowest value of remobilization. Highest stem reserve remobilization was found in Pishtaz which showed highest grain yield under reduced moisture regimes. Decrease in moisture regimes was accompanied with decline in stem reserves but increase in reserve remobilization.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Grain yield
  • moisture regimes
  • remobilization
  • stem reserves
  • Wheat

مراجع

  1. Acevedo, E., Paola, S. & Herman, S. (2006). Growth and wheat physiology, development Laboratory of soil-pkant-water relations. Faculty of agronomy and Forestry Sciences University of Chile. Casilla 1004. Santiago, Chile. 47 pp.
  2. Blum, A. (1998). Improving wheat grain filling under stress by stem reserve mobilization. Science Direct, 100, 77-83.
  3. Blum, A., Mayer, J. & Goldan, G. (2005). The  effect  of  grain  number  per  ear (sink size), on  source  activity  and  its  water  relations  in  wheat.  Experimental Botany, 39, 106-114.
  4. Ehdaie, B. & Waines, J.G. (1993).  Variation in water-use efficiency and its components in wheat: I. well watered pot experiment. Crop Science, 33, 294-299.
  5. Ehdaie, B., Alloush, G.A., Madore, M.A. & Waines, J.G. (2006a).  Genotypic variation for stem reserves and mobilization in wheat: I. post anthesis changes in internode dry matter. Crop Science, 46, 735-746.
  6. Ehdaie, B., Alloush, G.A., Madore, M.A. & Waines, J.G. (2006b). Genotypic variation for stem reserves and mobilization in wheat: Π. Post anthesis changes in internode water-soluble carbohydrates. Crop Science, 46, 2093-2103. 
  7. Emam, Y. & Ranjbari, Gh. (2000). Effect of plant density and drought  stress  at  regetative  growth  stage  on  yield,  yield  components,  and  water  use  efficiency  in  corn. Iranian Journal of Crop Science, 2, 51-62. 
  8. Emam, Y., Ranjbari, A. & Bahran, M.J. (2006). Evaluation of yield and yield components in wheat cultivars under post-anthesis drought stress. Journal of Agricultural Science. Tech. Nat. Res., 11, 317-328.
  9. Ghanbarpoor, M. & Sepahvand, M. (2003). Management of wheat Irrigation. The eighth congress of Iranian Soil Science, 120-128.
  10. Giunta, F., Motzo, R. & Deidda, M. (1995). Effect  of  drought  on  leaf  area  development,  biomass  production  and  nitrogen  uptake  of  durum  wheat  grown  in  a  meditrranean  environment.  Aust.  Journal of Agricultural Research, 96, 99-111. 
  11. Larcher, W. (1995). Physiological plant ecology. Third edition.Berlin springer-verlag.
  12. Mohammadi‚ A.‚ Majidi‚ A., Bihamta‚ M. & Heidari Sharif abadi‚ H. (2006). Evaluation of drought stress on agro-morphological characteristics in som wheat cultivars. Pajohesh and Sazandegi, 73, 184-192.
  13. Montajabi‚ N. (2009). Management of water usage to enhance the wheat performance and irrigation efficiency in Golpaygan district. Journal of Water and Soil, 18(1), 52-61.
  14. Nagarajan, S., Rane, J., Maheswari, M. & Gambhir, P. (1999). Effect of post-anthesis water stress on accumulation of dry matter, carbon and nitrogen and their partitioning of dry   matter, carbon and nitrogen and their partitioning in wheat varieties differing in drought tolerance. Journal of Agronomy. Crop Science, 183, 129-136.
  15. Papakost‚ D.K. & Gagianas, A.A. (1991). Nitrogen and dry matter accumulation, remobilization, and Losses for Mediterranean wheat during grain filling. Journal of Agronomy, 83, 884-870. 
  16. Racher‚ R., Shewry, P. & Scofielf, G. (1995). Manipulation of leaf area and its effect on grain yield in droughted wheat. Aust. Journal of Agronomy Research, 34, 23-31.
  17. Rajaram‚ S.H.J.‚ Braum, M. & Tiger stedt, P.M.A. (1995). CIMMYT’s approach to breed for drought tolerance. XIV EUCARPIA congress on adaptation in plant breeding. Jyvaskyla. Finland. Euphytica, 92, 1-2, 145-153.
  18. Reynold, M.P., Pellergrineschi, A. & Skovmand, B. (2005).  Sink –Limitation to yield and biomass: A summery of some investigations in spring wheat. Annals Applied Biology, 146(1), 39-49.
  19. Reynolds, M.P. & Lopes, M.S. (2009). Partitioning of assimilates to deeper roots in associated with cooler canopies and increased yield under drought in wheat. Functional plant Biology, 183, 129-136.
  20. Schynder, H. (1993). The  role  of  carbohydrate  storage  and  redistribution  in  the  source-sink  relation  of  wheat  and  barley  during  grain  filling. A review. New Phytologist, 23, 233-245.
  21. Shobeiri, S.‚ Ghassemi-Golezani, K. Golchin, A. & Saba‚ J. (2006). Effect of water limitation on growth and yield of three chick pea (Cicer arietinum L.) cultivars in zanjan. Journal of Agricultural Science. Natur. Resours, 14(2), 137-147.
  22. Tabatabaei, S.A., Normohammadi, G.H., Hashemi Dezfoli, A. & Majidi Heravan, A. (2000).  Evaluation  of  effect  of  different  irrigation  regimes  and  planting  dates  on   different  traits  and  water  use  efficiency  of  pearl  millet (nutriphid  variety). Iranion Journal of Agricultural Science, 31, 59-70.
  23. Uzik, M. & Zofajova, A. (2006). Translocation and accumulation of dry matter in winter wheat genotypes. Cereal Research Communications, 34, 1013-1020. 
  24. Winkle, A. (1989). Breeding for drought tolerance in cereals. Journal of Agricultural Science, 16, 357-368.
  25. Yang, J. & Zhang, J. (2006).Grain filling of cereals under soil drying. New Phytologist, 169, 223-236.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 27 خرداد 1394
  • تاریخ بازنگری: 01 بهمن 1394
  • تاریخ پذیرش: 03 بهمن 1394
  • تاریخ انتشار: 01 آذر 1395

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار