بررسی اثر سطوح مختلف نانواکسید آهن بر برخی ویژگی‌های کمی، کیفی و فیزیولوژیک چهار رقم گندم پاییزۀ کشور (Triticum aestivum) در وضعیت اقلیمی خرم‌آباد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکدۀ کشاورزی دانشگاه لرستان

2 دانشجوی دکتری فیزیولوژی گیاهان زراعتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران

3 دانشجوی دکتری فیزیولوژی گیاهان زراعتی دانشکدۀ کشاورزی دانشگاه تبریز

چکیده

به‌منظور بررسی اثر محلول‌پاشی عنصر ریز‌مغذی نانواکسید آهن بر عملکرد کیفی و برخی ویژگی‌های فیزیولوژیک گندم، آزمایشی در مزرعۀ آموزشی و پژوهشی دانشکدۀ کشاورزی دانشگاه لرستان به‌صورت آزمایش کرت­های خرد‌شده در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. عوامل بررسی‌شده شامل چهار رقم گندم پاییزه و چهار سطح کود نانواکسید آهن (250، 500، 750 و 1000 پی‌پی‌ام) به‌همراه شاهد بودند. محلول‌پاشی در دو مرحله (شروع ساقه‌روی و ظهور سنبله) انجام گرفت. نتایج نشان داد که ارقام آذر، مرودشت، شیراز و لاین M-79-7 از نظر صفات دوام سطح برگ، شاخص سرعت فتوسنتز خالص، سرعت رشد، سرعت رشد نسبی، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک، رسوب SDS، درصد پروتئین دانه و مقدار آهن دانه تفاوت معنا­داری داشتند. در بین ارقام بررسی‌شده، رقم مرودشت از نظر عملکرد دانه (4/6 تن در هکتار حاصل تیمار محلول‌پاشی 250 پی­پی­ام آهن)، مقدار پروتئین دانه (39/15 درصد حاصل تیمار محلول‌پاشی 500 پی­پی­ام آهن) و مقدار آهن دانه (4/202 پی­پی­ام حاصل تیمار محلول‌پاشی 1000 پی­پی­ام آهن) برتر از سایر رقم­ها بودند. اما از نظر حجم رسوب SDS، رقم شیراز (با حجمی معادل 33/74 میلی­متر حاصل تیمار محلول‌پاشی 750 پی­پی­ام آهن) از بقیۀ ارقام برتر بود. به‌طور کلی محلول‌پاشی نانواکسید آهن سبب بهبود صفات بررسی‌شده شد. به‌طوری­که در این آزمایش غلظت 750 پی­پی­ام نانواکسید آهن برای بهبود  SDSو مقدار آهن دانه و غلظت 500 پی­پی­ام آن برای دوام سطح برگ بهتر از سایر غلظت­های استفاده‌شده بود. با توجه به نقش آهن در فیزیولوژی گیاه و همچنین مشکلاتی که خاک­های آهکی در تأمین آهن کافی برای گیاه دارند، استفاده از کود آهن به‌صورت نانواکسید می‌تواند ضمن بهبود رشد و عملکرد کمی گندم سبب بهبود ارزش تغذیه­ای آن از نظر آهن و پروتئین نیز شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effects of iron oxide nanoparticles on some quantity, quality and physiological characteristics in wheat (Triticum aestivum L.) at Khoramabad climate

نویسندگان [English]

  • Hamid Reza Eisvand 1
  • Alireza Esmaeili 2
  • Morad Mohammadi 3
1 Assistant Professor, Department of Agronomy and Plant Breeding, University of Lorestan, Iran
2 PhD Candidate, Crop Physiology, Department of Agronomy and Plant Breeding, University of Tehran, Iran
3 PhD Candidate, Crop physiology, Department of Agronomy and Plant Breeding, University of Tabriz, Iran
چکیده [English]

An experiment was conducted as a split plot based on complete randomized block design with three replications in the fall of 2010 at the farm of Lorestan University, Khorramabad, Iran. Four winter wheat cultivars (Marvdasht, Azar, Shiraz and Line M-79-7) as the main plot and levels of iron oxide nanoparticles (ION) along with control treatment were the subplot. Iron fertilizer spraying was done in two stages: beginning the stem elongation and beginning the flowering. The results showed the significant differences between the cultivars in relation to many traits including leaf area duration, net assimilation rate, growth rate, relative growth rate, grain and biological yield, harvest index, SDS sediment, grain protein and iron. Marvdasht cultivar was superior to the others because of grain yield (6.4 t/ha under 250 ppm of ION), grain protein (15.39% under 500 ppm ION) and grain iron (202.4 ppm under 1000 ppm of ION). But in terms of sediment volume of SDS, Shiraz cultivar (74.33 mm under 750 ppm of ION) was higher than the others. Generally, foliar application of ION improved some physiological parameters and grain yield, harvest index, sediment SDS, grain protein and iron of all varieties and line M-79-7. Overall, 750 ppm of ION was the most effective for improvement of SDS and grain iron content meanwhile 500 ppm of ION was better for leaf area duration. The importance of the role of iron in plant physiology on the one hand, and difficulties in calcareous soils in relation to providing enough iron requirement for the plant at the other hand, show more necessity of using iron fertilizer especially as foliar application method. It can be said that the iron fertilizer can improve crop growth and yield also nutritional value by increase in iron and protein.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iron
  • Physiological characteristics
  • Wheat
  • yield