نقشه‌یابی نواحی ژنومی کنترل‌کنندۀ صفات فیزیولوژیک و مورفولوژیک مرتبط با جوانه‌زنی گندم نان در وضعیت طبیعی و تنش اسمزی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار اصلاح نباتات، دانشکدۀ کشاورزی، دانشگاه زابل، ایران

2 دانشجوی سابق کارشناسی ارشد اصلاح نباتات، دانشکدۀ کشاورزی، دانشگاه زابل، ایران

چکیده

با وجود اهمیت تنش خشکی در مراحل اولیۀ رشد و استقرار گیاه، این موضوع در برنامه‌های اصلاحی به‌عنوان معیار انتخاب نادیده گرفته شده است. بدین منظور 168 لاین خالص نوترکیب حاصل از تلاقی Seri M82 وBabax با دو والد بررسی شد. این تحقیق در سال 1390 در آزمایشگاه تحقیقات دانشگاه زابل، در قالب دو طرح بلوک تصادفی با دو تکرار و در وضعیت تنش اسمزی (8/0- مگا پاسکال) و بدون تنش اجرا شد. صفات درصد و شاخص سرعت جوانه‌زنی، میزان کربوهیدرات‌های محلول در آب، محتوای رطوبت نسبی برگ، طول ساقه‌چه، ریشه‌چه و نسبت آنها، وزن تر و خشک ریشه‌چه و ساقه‌چه، بنیۀ بذر، تعداد ریشه‌چه و شاخص تنش جوانه‌زنی اندازه‌گیری شدند. تجزیۀ QTL به روش نقشه‌یابی فاصله‌ای مرکب برای هر محیط مجزا و برای میانگین دو محیط انجام گرفت. نقشۀ پیوستگی ژنتیکی نشانگرهای مولکولی شامل 249 نشانگر AFLP، 74 نشانگر SSR و 264 نشانگر DArT، برای تجزیۀ QTL به‌کار رفت. براساس نتایج تجزیۀ واریانس مرکب، اثر گونه برای همۀ صفات نامبرده معنادار بود. برای سایر صفات، تفکیک متجاوز از والدین در دو جهت مثبت و منفی مشاهده شد. برای صفات آزمایشی درمجموع 34 ناحیه با QTL به‌دست آمد. واریانس فنوتیپی توجیه‌شده با این QTLها از 81/28ـ86/15 درصد متغیر بود. بیشترین و کمترین واریانس فنوتیپی به‌ترتیب برای صفات محتوای رطوبت نسبی برگ و شاخص تنش جوانه‌زنی به‌دست آمد. QTL جایگاه 20/25 سانتی‌مورگان کروموزوم 1B کنترل‌کننده محتوای رطوبت نسبی برگ، پایداری کامل داشت. درنتیجه ممکن است استفاده از آن در گزینش به کمک نشانگر مؤثر باشد. گزینش به کمک نشانگر برای محتوای رطوبت نسبی برگ ممکن است موجب افزایش مقاومت گیاه برای حفظ رشد آن در خاک‌های در معرض تنش خشکی در مراحل بحرانی اولیۀ رشد شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Mapping genomic regions controlling physiological and morphological traits associated with seedling stage of bread wheat under normal and osmotic stress conditions

نویسندگان [English]

  • Barat Ali Fakheri 1
  • Abolfazl Khalegh Babaki 2
1 Associated Professor, plant breeding, Faculty of Agriculture, University of Zabol, Iran
2 Former MSc student, Plant Breeding, Faculty of Agriculture, University of Zabol, Iran
چکیده [English]

Despite the importance of drought stress in early stage of growth and plant establishment, it has usually been neglected as selection criteria in breeding programs. Therefore, a population of recombinant inbred line derived from the cross “Babax/Seri M82” and their two parents were studied. The experiment was conducted in two randomized complete block designs with two replications under osmotic (-8 MPa) and non-osmotic stress conditions in 2012. Germination percentage, promptness index, shoot and root length and their proportion, shoot and root fresh weight, shoot and root dry weight, number of root, seed vigor, water soluble carbohydrate, relative water content and germination stress index were measured. QTL analysis was conducted by composite interval mapping method separately for each trait under each condition and mean of two conditions. A molecular genetic linkage map including 249 AFLP, 74 SSR and 264 DArT markers was used for QTL analysis. Based on combined analysis of variance, the main effect of genotype was highly significant for all studied traits and transgressive segregation in both directions (positive and negative) was observed. Thirty four QTLs were found for the studied traits. Phenotypic variation that were explained by these QTLs, varied from 15.86-28.81%. The highest and the lowest phenotypic variations were related to RWC and GSI. QTL of 25.20 cM location of chromosome 1B, controlling RWC, was quite stable, therefore, may be used in marker assisted selection. MAS for RWC may enhance the plants' ability to maintain the growth of them in drought-prone soils at the critical early developmental stages.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Osmotic stress
  • quantitative trait loci (QTL)
  • recombinant inbred line (RIL)
  • Wheat