بررسی تأثیر برخی کودهای زیستی بر روابط آبی، محتوای کلروفیل و تبادلات گازی گیاه نخود (Cicer arietinum ) در کشت دیم و فاریاب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، دانشگاه زنجان

2 دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشگاه زنجان

چکیده

استفاده از کودهای زیستی یکی از راهکار‌های مهم کاستن از پیامدهای فاجعه‌بار مصرف بی‌رویۀ کودهای شیمیایی و توسعۀ کشاورزی پایدار در ایران است. برای ارزیابی تأثیر نژادهای ریزوبیومی و ریزوباکتری‌های محرک رشد گیاه (PGPR) بر روابط آبی و ویژگی‌های فتوسنتزی گیاه نخود زراعی (Cicerarietinum L.) گونۀ آرمان، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خرد‌شده در قالب بلوک‌های تصادفی در مزرعۀ پژوهشی دانشگاه زنجان اجرا شد. در این آزمایش، سطوح آبیاری در دو سطح (آبیاری مطلوب در فصل رشد و بدون آبیاری در کل دورۀ رشد) در کرت‌های اصلی؛ و سطوح کودی با 7 سطح (شاهد یا فقدان مصرف کود شیمیایی و بیولوژیکی، مصرف 50 کیلوگرم اوره هنگام کاشت، تلقیح بذر باMesorhizobiumciceri نژاد SWRI-3، تلقیح بذر با Mesorhizobium ciceri نژاد SWRI-17، تلقیح بذر با PGPR، تلقیح مشترک با نژادهای ریزوبیومی SWRI-3+ SWRI-17 و تلقیح مشترک با نژادهای ریزوبیومی و ریزوباکترهای محرک رشد SWRI-3+SWRI-17+PGPR) در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. طبق نتایج این پژوهش، محتوای نسبی آب، فتوسنتز خالص، هدایت روزنه‌ای، محتوای کلروفیل و عملکرد دانه در وضعیت تنش خشکی نسبت به آبیاری مناسب به‌ترتیب 23، 62، 91، 29 و 41 درصد کاهش یافت. همچنین در وضعیت تنش خشکی محتوای نسبی آب، فتوسنتز خالص، هدایت روزنه‌ای و عملکرد دانه در تیمار تلقیح بذر با نژادهای ریزوبیومی و ریزو‌باکتری‌های محرک رشد (SWRI-3+SWRI-17+PGPR) بیش از سایر تیمارها بود و برای نمونه در مقایسه با شاهد (فقدان مصرف کودهای شیمیایی و زیستی) به‌ترتیب 14/1، 67/1، 6/1، 49/1 و 58/3 برابر بود. به نظر می‌رسد در هر دو وضعیت فاریاب و دیم، تلقیح مشترک بذر با نژادهای ریزوبیومی و ریزوباکتری‌های محرک رشد با تأثیر بر روابط آبی و ویژگی‌های فتوسنتزی، باعث افزایش فراوان عملکرد دانه در مقایسه با مصرف متداول کودهای شیمیایی می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Consideration of some biofertilizers effect on water relations and gas exchange of chickpea (Cicer arietinum L.) under irrigated and rainfed conditions

نویسندگان [English]

  • Farhad Jabbari 1
  • Vahideh Khaleghnezhad 2
1 Associate Professor, Uinversity of Zanjan, Iran
2 MSc., Uinversity of Zanjan, Iran
چکیده [English]

Application of biofertilizers is a crucial technique for reducing catastrophic effects of irregular utilization of chemical fertilizers. This experiment was carried out to evaluate the effects of Rhizobium strains and plant growth promoting Rhizobacteria (PGPR) on dry matter partitioning and some growth parameters of chickpea (Cicer arientinum L.), Arman cultivar. This research was conducted as a split plot based on a randomized complete block design at Zanjan university research farm. Irrigation levels (optimum irrigation during season growth and no irrigation during growth period) were set as main plots and fertilizer level (control or no application chemical and biological fertilizer, seed inoculation with Mesorhizobium ciceri strain of SWRI-3, seed inoculation with Mesorhizobium ciceri strain SWRI-17, seed inoculation with PGPR,Co-inoculation with rhizobium strains SWRI-3+SWRI-17 and Co-inoculation with all biofertilizer, PGPR+SWRI-3+SWRI-17) were sets as subplots. In this experiment, drought stress caused significance reduction of relative water content, net photosynthesis rate, stomatal conductance, chlorophyll content and grain yield. Also, relative water content, net photosynthesis rate, stomatal conductance and grain yield was the highest rate at co-inoculation with rhizobium and PGPR (PGPR+SWRI-3+SWRI-17) treatment. Therefore, our findings emphasis that, co-inoculation of chickpea seeds with rhizobum strains and PGPR resulted better water relations and photosynthesis rate and finally more grain yield in comparison to traditional application of chemical fertilizers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Net photosynthesis
  • Plant Growth Promoting Rhizobacteria
  • relative water content
  • rhizobium