شناسایی مکان‌های ژنی کنترل کننده عملکرد و اجزای عملکرد دانه در برنج (Oryza sativa L.)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیـــار دانشکده علوم کشاورزی دانشگــاه گیلان

2 دانشجوی سابق کارشناسی ارشد، دانشکده علوم کشاورزی دانشگــاه گیلان

3 استادیار بیوتکنولوژی کشاورزی منطقه شمال کشور، رشت

چکیده

به منظور مکان‌یابی QTLهای کنترل کننده عملکرد و اجزای عملکرد دانه، یک جمعیت F2 متشکل از 188 بوته حاصل از تلاقی بین دو رقم خالص بینام و کادوس در سال 1387 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان کشت و تعداد نه صفت مهم مرتبط با عملکرد دانه مورد ارزیابی قرار گرفت. برای تهیه نقشه پیوستگی جمعیت F2، 85 نشانگر SSR و 20 ترکیب آغازگری از نشانگر AFLP بررسی شد. از بین آن‌ها، 37 نشانگر SSR و 10 ترکیب آغازگری از نشانگر AFLP شامل 35 جایگاه ژنومی، چند شکلی خوبی در بین والدین نشان دادند که برای تهیه نقشه پیوستگی مورد استفاده قرار گرفتند. طول کل نقشه حاصل 7/1445 سانتی مورگان و متوسط فاصله نشانگرها از یکدیگر 57/21 سانتی مورگان بود. با استفاده از روش‌ مکان‌یابی فاصله‌ای مرکب 16 QTL برای صفات مورد مطالعه مکان‌یابی گردید. برای ارتفاع بوته دو QTL هر دو روی کروموزوم 7، برای طول خوشه سه QTL روی کروموزوم‌های 3، 6 و 7، برای وزن هزار دانه یک QTL روی کروموزوم‌ 3، برای تعداد خوشه در بوته دو QTL روی کروموزوم‌های 6 و 10، برای تعداد دانه پُر در خوشه دو QTL روی کروموزوم‌های 3 و 9، برای تعداد خوشه‌چه پوک در خوشه یکQTL  روی کروموزوم‌ 4، برای عملکرد دانه دو QTL روی کروموزوم‌های 3 و 6، برای روز تا 50 درصد گلدهی دو QTL روی کروموزوم‌های 1 و 6 و برای روز تا رسیدگی کامل تنها یک QTL روی کروموزوم 6 مکان‌یابی گردید. در بین QTLهای شناسایی شده، gy3 برای عملکرد دانه، tgw3 برای وزن هزار دانه، ph7a برای ارتفاع بوته، esnp4 برای تعداد خوشه‌چه پوک در خوشه و pl6 برای طول خوشه، به ترتیب 1/20 ، 18، 16، 16 و 15 درصد از واریانس فنوتیپی صفات مربوطه را کنترل کردند و به عنوان QTLهای بزرگ‌اثر کنترل کننده این صفات شناسایی شدند. از نشانگرهای با پیوستگی قوی با این QTLها می­توان به منظور انتخاب به کمک نشانگر استفاده نمود، اما برای نشانگرهایی که فاصله بیشتری از این QTLها دارند، ابتدا باید نقشه پیوستگی اشباع شده جمعیت تهیه شود تا از نشانگرهای با فاصله بسیار نزدیک با آنها بتوان به طور موثر در برنامه­های انتخاب به کمک نشانگر استفاده نمود. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Identification of Gene Loci (QTLs) Controlling Grain Yield and Yield Components in Rice (Oryza sativa L.)

نویسندگان [English]

  • BABAK RABIEI 1
  • Mohammad MASAELI 2
  • Alireza TARANG 3
1 Associate Professor Faculty of Agricultural Sciences, University of Guilan
2 Former Graduate Student, Faculty of Agricultural Sciences, University of Guilan
3 Assistant Professor, Agricultural Biotechnology Research Institue of North of Iran, Rasht
چکیده [English]

To identify QTLs controlling grain yield and yield components, an F2 population consisting of 188 plants derived from the cross between two rice pure lines, Binam and Kadous, were grown in research field of Faculty of Agricultural Sciences, University of Guilan, Rasht, Iran, in 2008, and were recorded for 9 important traits related to grain yield. To construct linkage map, 85 marker of SSRs and 20 primer combinations of AFLP markers were studied, which 37 SSR markers and 10 AFLP primer combinations including 35 loci showed polymorphic bands between parents and were used for construction of linkage map. The total length of linkage map and the average distance between markers were 1445.7 and 21.57 cM, respectively. Using the composite interval mapping (CIM) method, 16 QTLs were mapped for studied traits including two QTLs for plant height both on chromosome 7, three QTLs for panicle length on chromosomes 3, 6 and 7, one QTL for 1000 grain weight on chromosome 3, two QTLs for number of panicle per plant on chromosomes 6 and 10, two QTLs for number of grain per panicle on chromosomes 3 and 9, one QTL for empty spikelet number per plant on chromosome 4, two QTLs for grain yield on chromosomes 3 and 6, two QTLs for days to 50% flowering on chromosomes 1 and 6, and one QTL for days to maturity on chromosome 6. Among these mapped QTLs, gy3 for grain yield, tgw3 for 1000 grain weight, ph7a for plant height, esnp4 for empty spikelet number per panicle and pl6 for panicle length controlled 20.1%, 18%, 16%, 16%, and 15% of phenotypic variance, respectively, and were identified as major QTLs. The tight linked markers to these major QTLs can be used for marker assisted selection programs, but for the other markers, it is necessary to firstly construct the high density linkage map and then the markers near to major QTLs can be used to improve the studied population by marker assisted selection method.

کلیدواژه‌ها [English]

  • DNA markers
  • QTL
  • rice
  • Yield and Yield components