بررسی روابط ژنتیکی شماری از صفات زراعی برنج با عملکرد دانه از طریق برخی روش‌های آماری چند متغیره

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته دکتری اصلاح نباتات، گروه اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشیار گروه اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس

3 استادیار موسسه تحقیقات برنج کشور

4 استاد گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز

چکیده

یک آزمایش دای‌آلل کامل 7 × 7 برای مطالعه روابط ژنتیکی عملکرد دانه و بعضی از صفات زراعی در برنج انجام گرفت. تجزیه واریانس نشان داد که اختلاف معنی‌داری بین ژنوتیپ‌ها برای تمام صفات وجود داشت. نتایج ضرایب همبستگی نشان داد که عملکرد دانه به صورت مثبت و معنی‌داری با صفات عملکرد بیولوژیک (81/0 = rp، 55/0 =rg  )، شاخص برداشت (35/0 = rp، 79/0 =rg  )، تعداد خوشه‌ها (80/0 = rp، 67/0 =rg)، وزن خوشه (78/0 = rp، 83/0 =rg  ) و شکل دانه (32/0 = rp، 81/0 =rg  ) همبستگی داشت. ارتباط بین عملکرد دانه و ارتفاع گیاه (09/0- = rp، 53/0- =rg  ) در هر دو نوع همبستگی منفی بود، ولی فقط در سطح ژنوتیپی معنی‌دار بود. نتایج تجزیه علیت نشان داد که صفات تعداد خوشه‌، وزن خوشه و ارتفاع گیاه (با حدود 92٪ تنوع) عملکرد دانه را مورد تأثیر قرار ‌داد. در میان این صفات، وزن خوشه بیشترین تأثیر مستقیم را روی عملکرد دانه (73/0) داشت، در حالیکه کمترین اثر مستقیم مربوط به ارتفاع گیاه (15/0) بود. نتایج نشان داد که تعداد خوشه و وزن خوشه می‌تواند به عنوان فاکتورهای موثر برای افزایش عملکرد دانه به کار گرفته شود. نتایج تجزیه عاملی نشان داد که 5 عامل مهم حدود 05/81 درصد از کل تنوع صفات را توجیه می‌نماید. فاکتور اول 23 درصد از تغییرات بین صفات را توجیه ‌نمود و وابسته به عملکرد دانه، اجزای آن و مساحت برگ پرچم بود. سایر فاکتورها به ترتیب 65/18، 20/16، 20/14 و 9 درصد از تغییرات صفات را توجیه نمود. با استفاده از بای‌پلات ژنوتیپ×  صفت روابط بین صفات عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، تعداد خوشه‌ها، وزن خوشه، ارتفاع گیاه و شکل دانه مشخص گردید. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که استفاده از صفاتی مانند تعداد خوشه و وزن خوشه می‌تواند به عنوان یک استراتژی اصلاحی جهت نیل به ارقام برنج با عملکرد بالا در نسل‌های اولیه به کار گرفته شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Study the Genetic Relations of Some of Rice Agronomic Traits with Grain Yield by Using Multivariate Statistical Methods

نویسندگان [English]

  • Peiman SHARIFI 1
  • Hamid DEHGHANI 2
  • Ali MOMENI 3
  • Mahammad MOGHADAM 4
1 Former Ph.D Student, College of Agriculture, , University of Tarbiatmodares
2 Professor, College of Agriculture, , University of Tarbiatmodares
3 Assistant Professor, Rice Research Institute
4 Professor, College of Agriculture, University of Tabriz, Iran.
چکیده [English]

A 7×7 complete diallel cross experiment was performed to study the genetic relationships of grain yield and some agronomic traits in rice. Analysis of variance showed significant differences among genotypes for all traits. Results of correlation analysis showed that rice grain yield was positively and significantly correlated with BY (rp = 0.81, rg =0.55), HI (rp =0.35, rg =0.79), NP (rp = 0.80, rg =0.67), PW (rp = 0.78, rg =0.83) and GSH (rp = 0.32, rg =0.81). Correlation between PH and GY (rp =-0.09, rg =-0.53) was negative at both type of correlation, but only rg was significant. The results of path analysis indicated that number of panicles (NP), panicle weights (PW) and plant height (PH) strongly (92% of total variation) influenced grain yield (GY) as the predictor variables. Among these characters, PW reflected the highest direct effect (0.73) towards grain yield; while minimum direct effect was indicated by PH (0.15). NP and PW can be used as effective selection criteria for grain yield increase. Factor analysis indicated that five important factors accounted for about 81.05% of the total variation among traits. The first factor assigned 23.0% of total variation between traits and was significantly related with grain yield, its components and flag leaf area. Other factors accounted for 18.65, 16.20, 14.20 and 9 percent of variation between traits. Applying genotype × trait (GT) biplot to the multiple traits illustrated that GT biplots graphically displayed the interrelationships among GY, PH, PW, HI, NP, GSH and BY. The results of this research indicated the use of NP and PW could be applied as a breeding strategy to obtain high yield rice cultivars.

کلیدواژه‌ها [English]

  • factor analysis
  • Genotype × trait (GT) biplot
  • Path analysis
  • rice
  • Yield and Yield components

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 14 تیر 1390
  • تاریخ بازنگری: 17 شهریور 1392
  • تاریخ پذیرش: 01 اسفند 1391
  • تاریخ انتشار: 01 شهریور 1392

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار