مقایسه برخی ژنوتیپ‌های لوبیای معمولی(Phaseolus vulgaris L) از لحاظ تحمل به خشکی به وسیله شاخص‌های ارزیابی تنش

نویسندگان

1 دانشجوی ارشد پردیس کشاورزی کرج

2 استا پردیس کشاورزی کرج

3 استاد یار پردیس کشاورزی کرج

4 استاد پردیس کشاورزی کرج

چکیده

تنش خشکی به خصوص خشکی انتهای فصل، از مهم‌ترین عوامل کاهش عملکرد محصولات زراعی از جمله لوبیا‌ی معمولی است. به منظور شناسایی ارقام متحمل به خشکی، با 50 ژنوتیپ لوبیای معمولی شامل سه رقم شاهد (دهقان، ناز و بهمن)، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی تحت دو شرایط تنش و بدون تنش در سال زراعی 89-1388 در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران - کرج اجرا شد. برای شناسایی ژنوتیپ‌های متحمل به خشکی، از شاخص‌های MP, GMP, HARM و STI به علت داشتن همبستگی مثبت و معنی‌دار با عملکرد در هر دو شرایط تنش و بدون تنش استفاده شد. با توجه به نتایج تجزیه به مولفه‌های اصلی، دو مولفه اول در مجموع 49/97% تغییرات را توجیه کردند، که ضرائب شاخص‌ها مولفه اول را به عنوان مولفه مقاومت و پایداری عملکرد، و مولفه دوم را به عنوان مولفه حساسیت به تنش خشکی معرفی کردند. پس از رسم نمودار بای‌پلات ژنوتیپ‌های 1، 16، 18 و 49 به عنوان ژنوتیپ‌های متحمل و دارای عملکرد بالا در هر دو شرایط تنش و بدون تنش، معرفی شدند. تجزیه‌خوشه‌ای بر اساس شاخص‌های معرفی شده و عملکرد در شرایط تنش و بدون تنش، باعث قرارگیری ژنوتیپ‌ها در 4 کلاستر شد که ژنوتیپ‌های مقاوم به خشکی و با عملکرد بالا در کلاستر اول و ژنوتیپ‌های حساس به خشکی با حداکثر فاصله در کلاستر چهارم قرار گرفتند. با توجه به حداکثر فاصله ژنتیکی موجود بین این کلاسترها، بهترین نتیجه برنامه‌های اصلاحی در خصوص تولید ارقام هیبرید مقاوم به خشکی و دارای حداکثر عملکرد، از تلاقی این کلاسترها به دست خواهد آمد.

عنوان مقاله [English]

Comparison of Some Common Bean (Phaseolus vulgaris L.) Genotypes for Drought Tolerance

نویسندگان [English]

  • masome SHAFIEE KHORSHIDI 1
  • mohammad reza BIHAMTA 2
  • faranghis KHIALPARAST 3
  • mohammad reza naghavi 4
1
2
3
4
چکیده [English]

Drought stress, especially drought at terminal stages, plays an important role in reduction of yield in field crops such as common beans. 50 genotypes of common bean including 3 control genotypes (Dehghan, Bahman and Naz) were used to evaluate and identify the tolerant genotypes. This experiment were performed in a randomized complete block design (RCBD) with three replications under two conditions (stress and non-stress) using stress indices. MP, GMP, HARM and STI indices were introduced as the best indices for screening genotypes because of their high correlation with yield under stress and non-stress conditions. Based on the results of principal components analysis, the first component, which explained 65.96 percent of data variations, was considered as a component of yield stability and drought tolerance, and the second component, which explained 31.53 percent of the data variation, introduced as component of sensitivity to stress. Based on a biplot analysis, genotypes 1, 16, 18 and 49 were introduced as tolerant genotypes with high yield potential. Cluster analysis based on MP, GMP, HARM and STI indices and yield under stress and non-stress were classified genotypes in four clusters. Drought tolerant genotypes were located in the first cluster and the most drought-sensitive genotypes with the largest gap were located in the fourth cluster.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cluster Analysis
  • common bean
  • drought tolerance indices
  • principal components analysis