واکنش عملکرد و برخی صفات مورفولوژیک ارقام مختلف گوجه فرنگی(Lycopersicon esculentum Mill.) به تنش گرما

نویسندگان

1 استادیار دانشکده کشاورزی دانشگاه خلیج فارس

2 استادیار دانشکه کشاورزی دانشگاه خلیج فارس

چکیده

پژوهش حاضر با هدف ارزیابی تحمل گرما در یازده رقم گوجه فرنگی، بررسی واکنش آنها نسبت به شرایط طبیعی استان بوشهر و معرفی بهترین رقم در دو شرایط طبیعی و تنش گرما، طی مدت یکسال در گلخانه پژوهشی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه خلیج فارس در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب داده ها حاکی از وحود اختلاف معنی دار بین ارقام و معنی دار شدن اثرات متقابل رقم و محیط برای تمامی صفات مورد بررسی بود. تنش گرما همه صفات مورد مطالعه را بطور معنی داری تحت تاثیر قرار داد. متوسط کاهش عملکرد ناشی از تنش گرما 33/72 درصد محاسبه شد. بیشترین کاهش ناشی از تنش گرما در عملکرد میوه معادل 58/90 درصد بدست آمد. بیشترین همبستگی مثبت و منفی معنی دار با عملکرد تک بوته در شرایط نرمال به ترتیب متعلق به طول شاخساره(35/0) و تعداد روز تا برداشت(37/0-) و بالاترین همبستگی مثبت و منفی با عملکرد تک بوته در شرایط تنش گرما به ترتیب مربوط به ارتفاع گیاه(37/0) و تعداد روز تا برداشت(67/0-) بدست آمد. همبستگی عملکرد تک بوته در شرایط نرمال و تنش معادل 49/0 و معنی دار برآورد گردید که حاکی از امکان انتخاب در شرایط طبیعی برای شرایط تنش گرماست. بر اساس محاسبه شاخص تحمل گرما، تجزیه مولفه های اصلی و همبستگی بین این دو، ارقام T629 و E26.34095 در هر دو شرایط نرمال و تنش، وضعیت مطلوبی داشته و از لحاظ برایند صفات ازجمله عملکرد تک بوته و تعداد روز تا شروع برداشت و درنظر گرفتن خصوصیتهای مورفولوژیک موثر در بازارپسندی میوه، به عنوان بهترین رقمهای قابل توصیه برای کشت در استان بوشهر می باشند. بیشترین مقدار شاخص تحمل تنش گرما(63/0) و مقادیر مولفه های اصلی در هر دو شرایط نرمال و تنش گرما مربوط به رقم شماره شش بدست آمد. نکته جالب توجه، معنی دار شدن تفاوت هر سه خصوصیت مورفولوژیک میوه بین شرایط محیطی نرمال و تنش است که بیانگر تغییر کیفیت ظاهری میوه های تولیدی، ناشی از تنش گرماست.

عنوان مقاله [English]

Response of Tomato (Lycopersicon esculentum Mill.) Yield and Some Morphological Traits to Heat Stress

نویسندگان [English]

  • mohammad MODARRESI 1
  • sasan RASTGOO 2
1
2
چکیده [English]

Climate Changes due to global warming is affecting world agriculture adversely. Heat stress due to global warming has turned to one of the most important factors reducing quantity and quality of plants production such as tomato. Despite of wide cultivation of tomato and high temperature effects on its production, unfortunately; research in this area is scarce. This study was conducted to investigate the response of tomato genotypes to heat stress. Stress tolerance of 11 tomato genotypes was investigated. Plant materials were evaluated at two experiments over one year under normal and heat stress conditions in a randomized complete block design with three replications in the greenhouse of College of Agriculture and Natural Resources, Persian Gulf University, Bushehr, Iran. Plant height, shoot length, days to flowering, yield per plant, fruit weight, fruit length and diameter, days to physiological maturity and days to harvest maturity were measured. Combined analysis of variance results indicated high significance differences among genotypes for all traits. The genotype × temperature interaction for all traits was also highly significant. Heat stress resulted in significantly changes in all studied traits. Mean of yield reduction affected by heat stress was 72.33%. The highest reduction in fruit yield affected by heat stress was 90.58%. The highest positive (0.35) and negative (-0.67) correlations with fruit yield per plant under normal condition were detected for shoot length and days to harvest maturity, respectively. Under stress conditions, the aforementioned correlations were identified for plant height (0.37) and days to harvest (-0.67), respectively. Positive and significant correlation (0.49) was found between yield per plant under normal and stress conditions. This issue indicated that selection under normal condition could be used for selecting of stress tolerant genotypes. Generally, based on calculation of heat stress tolerance index (HTI), principal component analysis, correlation between HTI and components, yield per plant, days to harvest and other morphological traits, T629 and E26.34095 with acceptable yield under both normal and stress conditions were the best genotypes for Bushehr fields. The highest HTI (0.63) and components values under normal and stress conditions were found for E26.34095. Significant differences between normal and stress conditions for fruit morphological characteristics showing that heat stress reduces fruit quality significantly.

کلیدواژه‌ها [English]

  • genotype
  • heat stress tolerance.
  • Tomato
  • Yield per plant