بررسی برخی صفات مرفو- فیزیولوژیک و پایداری عملــکرد دانه در ژنوتیپ های امید بخش گندم نان زمستانه و بینابین در مناطق سرد کشور

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد

2 دانشیار موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر

3 مربی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر

4 استاد دانشگاه تهران

5 دانشجوی سابق ارشد

چکیده

دستیابی به ارقام گندم با عملکرد بالا و پایدار و واجد صفات مطلوب مرفو- فیزیولوژیک از اهداف اصلی برنامه های بهنژادی گندم می باشد. جهت تعیین پایداری عملکرد دانه و سازگاری، 18 ژنوتیپ پیشرفته گندم زمستانه و بینابین در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در 2 سال زراعی 87-1385 در 9 ایستگاه تحقیقاتی اقلیم سرد کشور(کرج، اراک، اردبیل، جلگه رخ، میاندوآب، همدان، مشهد، قزوین و خوی) مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج حاصل ازتجزیه واریانس مرکب تفاوت معنی داری در سطح 1% برای اثر ژنوتیپ، اثرمتقابل سال مکان و اثر متقابل سه جانبه سال ژنوتیپ مکان نشان داد. بر اساس نتایج تجزیه پایداری به روش گزینش همزمان برای عملکرد وپایداری ، ژنوتیپ های شماره 3 و 8 (C-85-3 و C-85-8) با داشتن بالاترین مقدار معیار گزینش همزمان برای عملکرد وپایداری (13=YS) به عنوان ژنوتیپ های با عملکرد بالا و پایدار و ژنوتیپ شماره 5 (C-85-5 ) با داشتن کمترین عملکرد دانه و YS (8- =(YS به عنوان ژنوتیپ با کمترین پایداری شناسایی گردیدند. بر اساس روش تجزیه امی (AMMI) ژنوتیپ های شماره 9 ، 13 ، 18 و 8 پایدارتر ودارای سازگاری عمومی نسبت به محیط های مورد بررسی بودند و این مدل قادر به تفکیک محیط ها به گروههای متفاوت بود بطوری که هر محیط یا گروه محیطی قادر به شناسایی ژنوتیپ های برتر با سازگاری خصوصی بودند. نتایج مربوط به برآورد سهم اندوخته ساقه قبل از مرحله گرده افشانی در عملکرد دانه (انتقال مجدد) نشان داد که ژنوتیپ های شماره 17 ، 5 ، 8 ، 18 و 3 از بیشترین مقدار انتقال مجدد در مقایسه با بقیه ژنوتیپ ها برخوردار بودند. ضرائب همبستگی ساده بین صفات نشان داد که همبستگی عملکرد دانه با صفات بیو ماس درزمان گلدهی و رسیدن، وزن پدانکل در زمان گلدهی، وزن سنبله ها در زمان رسیدن وتعداد دانه درسنبله مثبت و معنی دار و با درصد انتقال مجدد منفی و معنی دار بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Study on Some of Morpho-Physiological Traits and Stability Of Grain yield in Promising Winter and Facultative Bread Wheat Genotypes in Cold Regions of Iran

نویسندگان [English]

  • mohammad hadi moosavian 1
  • amir yazdan sepas 2
  • ashkbous amini 3
  • mohammad reza bihamta 4
  • mohammad javad hajialian 5
چکیده [English]

Main objective in wheat breeding programs is to improve high yielding and stable varieties possessing desirable morpho-physiological traits. This study was conducted to determine the stability of 18 winter and facultative bread wheat genotypes. The experiments carried out in 9 experimental stations (Karadj- Arak- Ardebil- Jolgerokh- Miandoab- Hamedan- Mashad- Qazvin- Khoy) using a randomized complete block design with three replications during 2006-2008 cropping seasons. Result of combined ANOVA showed highly significant effects for genotype, year × location and genotype × location × year interactions. Using method of simultaneous selection for yield and stability (YS) revealed that genotype 3 (C-85-3) and 8 (C-85-8) with YS=13 were the most superior genotypes. Genotype 5 (C-85-5) had the lowest grain yield and its YS was -8 which selected as the least stable genotype. Based on AMMI analysis, genotype 9, 13, 18 and 8 were more stable than the others and had general adaptability. AMMI was able to categorize the environments into different groups, so that in each environment genotype (s) with specific adaptability can be determined. Results of contribution of pre-anthesis assimilate to grain (CPAAG) showed that genotype 17, 5, 8, 18 and 3 had the highest remobilization among the genotypes. Correlation coefficients between the traits showed that correlation of grain yield with biomass weight at anthesis and maturity, spike weight at maturity and grain number per spike were significantly positive, however, correlation between grain with CPAAG was significantly negative.

کلیدواژه‌ها [English]

  • AMMI analysis
  • remobilization
  • simultaneous selection
  • Yield stability