بررسی تاثیر کم‏آبیاری و کودهای فسفر بر خصوصیات‏ کمی و کیفی دو رقم سورگوم دانه‏ای (کیمیا و سپیده)

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تهران

2 دانشیار دانشگاه تهران

3 استادیار دانشگاه گیلان

چکیده

به منظور بررسی اثر کودهای بیولوژیک و شیمیایی فسفر و همچنین کم‏آبیاری بر ویژگی‏های کمی و کیفی دو رقم سورگوم دانه‏ای، آزمایشی در سال 1389 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران به صورت کرت‏های دوبار خرد شده در قالب بلوک‏های کامل تصادفی با 3 تکرار به اجرا درآمد. کرت‏های اصلی به رژیم‏های آبیاری در دو سطح: آبیاری کامل (IRN) و کم‏آبیاری به صورت آبیاری کامل تا مرحله 8-6 برگی و پس از آن آبیاری در مراحل 12-10 برگی، آغاز گلدهی، آغاز دانه بندی و آغاز شیری شدن دانه (IRS)، کرت‏های فرعی به عامل رقم در دو سطح: سورگوم دانه‏ای رقم کیمیا (KI) و سورگوم دانه‏ای رقم سپیده (SP) و کرت‏های فرعی فرعی به سیستم‏های کودی در چهار سطح: بدون کود شیمیایی فسفر و کود بیولوژیک (P0)، کود شیمیایی فسفر (P100)، تلقیح بذر با باکتری سودوموناس و قارچ میکوریزا (M+ Ps) و تلقیح بذر با باکتری سودوموناس و قارچ میکوریزا + 50% کود شیمیایی فسفر (P50+M+Ps) اختصاص یافتند. نتایج تحقیق نشان داد که بالاترین عملکرد بیولوژیک در شرایط آبیاری کامل را رقم سپیده و با کاربرد کود تلفیقی و در شرایط کم‏آبیاری نیز مجددا رقم سپیده با کاربرد کود تلفیقی و بیولوژیک تولید کرد. در بررسی اثر تیمارها بر عملکرد دانه، بیشترین عملکرد دانه را در شرایط آبیاری کامل کود شیمیایی
( kg/ha11694) و در شرایط کم‏آبیاری کودهای تلفیقی 9479 و بیولوژیک 9186 کیلوگرم/ هکتار تولید کردند. در بین دو رقم مورد آزمایش در مجموع رقم کیمیا از 8 درصد عملکرد دانه بالاتری در مقایسه با رقم سپیده برخوردار بود. در رابطه با میزان فسفر و پروتئین خام دانه نتایج نشان داد که رقم کیمیا از میزان فسفر دانه بیشتر اما پروتئین خام دانه کمتری در مقایسه با رقم سپیده برخوردار بود. تنش کم‏آبیاری منجر به کاهش معنی‏دار فسفر دانه رقم سپیده شد در حالیکه این تنش تاثیری بر محتوای فسفر دانه رقم کیمیا نداشت. نتایج این تحقیق نشان داد که روش کم‏آبیاری منجر به صرفه جویی 41 درصدی آب آبیاری شد در حالیکه تنها 17 درصد عملکرد دانه را کاهش داد. این مطلب کارایی بالای این روش کم آبیاری و سودمندی آن برای کشاورزی ایران را نشان می دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effects of Limited Irrigation Regime and Phosphorus Fertilizers on Quantitative and Qualitative Parameters of two Grain Sorghum Cultivars (Kimiya and Speedeh)

نویسندگان [English]

  • mahya ansari 1
  • mohammad reza chaichi 2
  • seyed mohammad reza ehteshami 3
1
2
3
چکیده [English]

To evaluate the effects of biological phosphorous, chemical fertilizers and limited irrigation regime on quantitative and qualitative characteristics of two different grain sorghum cultivars (Kimiya and Speedeh), this experiment was conducted in research farm of College of Agriculture, University of Tehran during 2009 growing season. The experimental treatments were arranged as split split plot based on a randomized complete block design with three replications. The irrigation regimes viz: full irrigation (IRN) and limited irrigation (IRS) were assigned to the main plots and the grain sorghum varieties viz: Kimiya (KI) and Speedeh (SP) were assigned to the sub plots. Four phosphorous fertilizing systems viz: control, no phosphorous chemical fertilizer application and no biological fertilizer, (P0), complete phosphorous chemical fertilizer as triple super phosphate according to soil test (P100), seed inoculation by Pseudomonas bacteria and mycorrhiza fungi (M+Ps) and seed inoculation by Pseudomonas bacteria and mycorrhiza fungi + 50% of chemical phosphorous fertilizer(P50+M+Ps), were assigned to sub sub plots. The results indicated that in full irrigation system the highest biological yield was produced by integrated application of P50+M+Ps while at limited irrigation system the highest biological yield was achieved by both integrated fertilizer (P50+M+Ps) and biological fertilizer. The highest grain yield under full irrigation system was produced by complete chemical fertilizer (11694 kg/ha). However, under limited irrigation system, biological fertilizer (9479 kg/ha) and integrated fertilizer (9186 kg/ha) produced the highest grain yield. Across two studied varieties, kimiya variety produced almost 8 percent higher grain yield. The phosphorus content in Kimiya variety was higher than Speedeh.However, Speedeh produced more protein than Kimiya. The application of limited irrigation tend to decrease the phosphate content in Speedeh variety, while Kimiya showed no significant response to limited irrigation in this regard. The overall grain yield decreased by 17% in limited water application while water saving in the same treatment was 41% compared to complete irrigation. This result indicated the profitability of limited irrigation system in grain sorghum production in Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • grain crude protein
  • grain phosphate
  • Mycorrhiza
  • Phosphorous Solubilizing Rhizobacteria
  • Pseudomonas