بررسی تاریخ‏ کاشت، کود بیولوژیک و کشت مخلوط بر عملکرد و کمیت اسانس زیره سبز و شنبلیله

نویسندگان

1 استاد دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشجوی دکترای دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

به منظور بررسی عملکرد، اجزای عملکرد و کمیت اسانس دو گیاه شنبلیله (Trigonella foenum-graecum) و زیره سبز (Cuminum cyminum) در کشت مخلوط، تحت تاثیر تاریخ های مختلف کاشت و کودهای بیولوژیک، آزمایشی بصورت اسپلیت پلات- فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی 89-1388اجرا شد. فاکتور اصلی آزمایش شامل تاریخ کاشت در 3 سطح (15 آبان، 15 آذر و 15 اسفند) در کرت های اصلی و فاکتورهای فرعی شامل الگوی کاشت در 3 سطح (کشت خالص زیره سبز، کشت خالص شنبلیله و کشت مخلوط زیره سبز و شنبلیله بصورت یک در میان) و کود بیولوژیک در 3 سطح شامل کود نیتروکسین (ازتوباکتر+آزوسپریلیوم)، سودوموناس و شاهد (بدون هیچ تیمار کودی) بصورت فاکتوریل در کرت های فرعی قرار گرفتند. اثر تاریخ کاشت بر کلیه صفات مورد بررسی شنبلیله و زیره سبز، بجز وزن هزار دانه و شاخص برداشت معنی دار بود. عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و عملکرد اسانس در هر دو گیاه در تاریخ های کاشت پاییزه بیشتر از تاریخ کشت 15 اسفند بود. در تاریخ های کشت آبان و آذر درصد بوته میری زیره سبز (بترتیب 72/7 و 67/7 درصد) در مقایسه با تاریخ کشت اسفند ماه (16/35 درصد) کاهش قابل ملاحظه ای را نشان داد . الگوی کشت مخلوط بر عملکرد دانه و اسانس دو گیاه اثر معنی داری کاهشی نشان داد. کودهای بیولوژیک افزایش غیر معنی داری بر عملکرد اسانس زیره سبز و افزایش معنی داری بر عملکرد اسانس شنبلیله نسبت به تیمار شاهد داشت. بررسی نسبت برابری زمین (LER) نشان داد که تاریخ کاشت سوم (15 اسفند) در مجموع دارای LER نسبتا بیشتری نسبت به تاریخ کاشت های اول و دوم (پاییزه) بود، که خود نشان دهنده بروز بیشتر اثرات مثبت کشت مخلوط در تاریخ کاشت سوم می باشد. همچنین تیمار کودی سودوموناس نسبت به نیتروکسین و تیمار شاهد دارای LER بالاتری بود. بطورکلی بیشترین عملکرد دانه و اسانس در زیره سبز در تیمار نیتروکسین و در شنبلیله در تیمار کاربرد از سودوموناس در تاریخ کاشت آذر مشاهده شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Assessment of Planting Date, Biological Fertilizer and Intercropping on Yield and Essential Oil of Cumin and Fenugreek

نویسندگان [English]

  • parviz rezvani moghadam 1
  • rohollah moradi 2
1
2
چکیده [English]

In order to evaluate the effects of different planting dates and biological fertilizers on yield, yield components and essential oil content in Cumin (Cuminum cyminum) and Fenugreek (Trigonella foenum-graecum) intercropping, an experiment was conducted in a split-plot factorial arrangement in a randomized complete block design with three replications in research farm of Ferdowsi University of Mashhad in 2009-2010. The experimental treatments were planting date in three levels (5 November, 5 December and 5 March) assigned to main plots, planting pattern in three levels (sole crop of Cumin, sole crop of Fenugreek and intercropping) and fertilizer in three levels (control, Pseudomonas putida and nitroxin fertilizer including: Azotobacter chroococcum + Azospirillum lipoferum) were arranged as factorial layout in subplots. Result showed that there were significant differences between planting dates of cumin and fenugreek in terms of all studied criteria except in harvest index and 1000-seed weight. Seed, biological and essential oil yields of cumin and fenugreek were higher in fall planting dates compared to 5 March planting date. Percentage of infected cumin plants by diseases was decreased in November and December planting dates (7.72 and 7.67%, respectively) compared to March planting date (36.16%). Effects of planting patterns was significant in terms of seed and essential oil yield of cumin and fenugreek. Biological fertilizers had no significant effect on cumin oil yield and had significant effect on fenugreek essential oil yield compared to control treatment. Result showed that the LER for 5 March planting date was rather higher than fall planting dates which indicated the positive effects of cropping system in this planting date. Also, pseudomonas treatment had higher LER compared with nitroxin and control treatments. Generally, the higher seed and essential oil content of cumin and fenugreek were obtained in nitroxin and pseudomonas treatments, respectively, at November planting date.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Azospirillum
  • Azotobacter
  • LER
  • Medicinal plant
  • nitroxin
  • Pseudomonas