تغییر برخی آنتی اکسیدانت ها درکنجد و ارتباط آن با صفات فیزیولوژیک و عملکرد دانه تحت رژیم های مختلف آبیاری

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان

2 دانشیار دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان

چکیده

این تحقیق با هدف مطالعه تاثیر شرایط مختلف رطوبتی بر رشد، محتوای کلروفیل، پرولین و آنتی اکسیدانت های برگ، عملکرد و اجزای عملکرد ژنوتیپ‌های کنجد در سال زراعی 1388 با استفاده از کرت‌های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. سطوح تیمار آبیاری بر اساس تبخیر تجمعی از تشت تبخیر کلاس A شامل سطح اول آبیاری (75 میلیمتر تبخیر)، سطح دوم (110 میلیمتر تبخیر) و سطح سوم (145 میلیمتر تبخیر) به عنوان فاکتور اصلی (به ترتیب نمایانگر شرایط شاهد، کمبود متوسط و کمبود شدید آب ) و چهار ژنوتیپ کنجد (اولتان، ناز تک شاخه، ورامین و یکتا) به عنوان فاکتور فرعی بود. غلظت کلروفیل، پرولین، آنتی اکسیدانت های کاتالاز (CAT) و اسکوربیک پر اکسیداز (APX)، شاخص سطح برگ در مرحله کپسول دهی، تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، درصد روغن و عملکرد بیولوژیک اندازه گیری شدند. سطح اول آبیاری با 53/2 و سطح سوم با 55/1 به ترتیب بیشترین و کمترین مقدار شاخص سطح برگ را داشتند. محدودیت رطوبت منجر به 48% درصد افزایش غلظت پرولین در برگ کنجد شد. در سطح دوم آبیاری میزان فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانتی CAT (797/0) و APX (769/7) به ترتیب به میزان 35% و 40% افزایش ولی در سطح سوم به ترتیب 29% و 11% نسبت به سطح اول کاهش یافت. در سطح اول آبیاری تعداد کپسول در بوته (97/91)، دانه در کپسول (78/54) و عملکرد دانه (02/1481 کیلوگرم در هکتار) به ترتیب 44%، 14% و 28% درصد نسبت به سطح سوم بیشتر بود. سطح سوم آبیاری کمترین عملکرد بیولوژیک (4/5890 کیلوگرم در هکتار) و سطح اول بیشترین عملکرد بیولوژیک (4/7397 کیلوگرم در هکتار) را داشتند. به طور کلی می توان چنین نتیجه گیری نمود که ضمن آنکه کمبود شدید آب رشد و عملکرد دانه کنجد را به طور جدی کاهش می دهد، این کاهش ظاهراً بیش از آنکه در اثر عواملی نظیر غلظت کلروفیل باشد ناشی از کاهش سطوح فتوسنتز کننده می‌باشد. با وجود اینکه آنزیم های آنتی اکسیدانتCAT و APX توسط گیاه و بافت های تنش دیده به صورت توأم تولید می‌شوند به نظر می‌رسد آنزیم‌های اخیر نقش دفاعی مهمی را تحت شرایط کم آبی شدید ایفا نمی‌کنند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Interrelations of some Antioxidants, Physiological Characteristics and Grain Yield of Sesame (Sesamum Indicum L.) Under Different Irrigation Regimes

نویسندگان [English]

  • javad nooripoor 1
  • parviz ehsanzadeh 2
1
2
چکیده [English]

Water deficit stress is the most important environmental constraint for growth, yield and productivity of crops, including the oil seed crops. This study was aimed at studying the influence of differing irrigation régimes on growth, chlorophyll , proline and some antioxidants content along with grain yield, yield components and oil content of sesame genotypes using a 4-replicate split plot randomized complete block design at Shervedan Research Farm, Isfahan University of Technology, Iran in 2009. Irrigation levels based on evaporation from a standard class-A pan served as main plots and included I1 as control (75 mm), I2 as moderate stress (110 mm) and I3 as severe stress (145 mm). Four sesame genotypes served as sub plots and included Oltan, Naz-Takshakheh, Varamin and Yekta. Leaf chlorophyll, proline, catalase (CAT) and ascorbate peroxidase (APX) antioxidant content, leaf area index (LAI) at pod formation, pod/plant, seed/pod, 1000-seed weight, grain and biological yield and oil percent were measured. The I1 and I3 irrigation levels produced the greatest (2.53) and smallest LAI, respectively. I1 level of irrigation out yielded the I3 level in terms of pod/plant, seed/pod and grain yield by 44% (91.97), 14% (54.78) and 28%(1481.02 kgha-1), respectively. I1 and I3 levels of irrigation indicated the greatest (7397.4 kgha-1) and smallest (5890.4 kgha-1) biological yield, respectively. I2 level of irrigation led to 35% and 40% increase in CAT and APX but I3 decrease the activity of the latter enzymes by 29% and 11% respectively, compared to the I1 level of irrigation. It could be concluded that severe water deficit decreases grain yield and growth of sesame genotypes, and the reduction is mainly due to the photosynthetic surfaces, rather than chlorophyll concentration. It seems that CAT and APX play significant antioxidative roles under moderate water deficit, but they cannot play such a role when sesame genotypes are severely stressed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Antioxidant
  • Chlorophyll
  • Grain yield
  • Irrigation
  • LAI
  • proline
  • Sesame