تجزیه ژنتیکی تعدادی از صفات فیزیولوژیک، فنولوژیک و مورفولوژیک ژنوتیپ‌های کلزا (Brassica napus L.) با استفاده از روش دی‌آلل

نویسندگان

1 استاد دانشکده کشاورزی دانشگاه رازی

2 دانشجوی سابق کارشناسی ارشد دانشکده کشاورزی دانشگاه رازی

3 استادیار مرکز تحقیقات دیم سرارود، کرمانشاه

4 دانشجوی دکتری دانشکده کشاورزی دانشگاه رازی

5 کارشناس مرکز تحقیقات دیم سرارود، کرمانشاه

چکیده

با توجه به اهمیت برآورد ترکیب‌پذیری عمومی و خصوصی، واریانس‌های ژنتیکی افزایشی و غالبیت، نحوه عمل ژن و وراثت‌پذیری در طراحی برنامه‌های به نژادی افزایش عملکرد کلزا، آزمایشی به صورت دی‌آلل 9×9 در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار در مرکز تحقیقات دیم سرارود در سال 1385 اجرا شد. برای تجزیه داده‌ها از روش دوم گریفینگ (نیمه دی‌آلل) و همچنین روش گرافیکی هیمن استفاده گردید. تجزیه دی‌آلل نشان‌دهنده وجود عمل افزایشی و غالبیت ژن در وراثت صفات مورد مطالعه بود. رقم Licord و هیبرید Pastill×Kristina به ترتیب بیشترین میزان ترکیب‌پذیری عمومی و خصوصی برای عملکرد دانه را نشان دادند. دخالت عمل افزایشی ژن در وراثت پایداری غشاء سلولی نشان‌دهنده تاثیر انتخاب برای اصلاح این صفت بود. نظر به اینکه شاخص کلروفیل برگ توسط عمل غالبیت ژن کنترل شد، از اینرو روش‌های مبتنی بر دورگ‌گیری برای اصلاح این صفت مؤثر هستند. همچنین، عمل افزایشی و غالبیت ژن در وراثت صفات عملکرد دانه، وزن هزاردانه، تعداد دانه در غلاف، تعداد غلاف در بوته، طول غلاف، تعداد روز تا رسیدگی، تعداد روز تا گلدهی، ارتفاع بوته، تعداد شاخه‌های فرعی و شاخص کلروفیل برگ دخالت داشتند، بنابراین برای اصلاح نتاج حاصل از والدین مورد مطالعه روش‌های مبتنی بر دورگ‌گیری و انتخاب در نسل‌های در حال تفکیک پیشنهاد می‌شود. در حالی که تجزیه گرافیکی صفات نشان‌دهنده فوق غالبیت برای صفات عملکرد دانه، وزن هزاردانه، ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی و شاخص کلروفیل برگ بود، برای سایر صفات غالبیت نسبی مشاهده شد. میانگین درجه غالبیت نیز برای کلیه صفات غیر از تعداد روز تا رسیدگی، تعداد روز تا گلدهی و طول غلاف نیز حاکی از وجود عمل فوق غالبیت در کنترل این صفات بود، در نتیجه برای افزایش و بهبود این صفات می‌توان از پدیده هتروزیس بهره برد. پراکنش والدین در اطراف خط رگرسیون نشان داد که اکثر صفات والدین Parade، Pastill، Kvintell و Modena دارای ژن‌های غالب بیشتری نسبت به سایر ارقام هستند، در حالی که رقم Option-500 ژن‌های مغلوب بیشتری برای اکثر این صفات دارد. والدینی که دارای آلل‌های مغلوب هستند، نبایستی با افراد واجد مقدار پایین صفات تلاقی داده شوند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Genetic Analysis of Some Physiological, Phenological and Morphological Traits in Rapeseed (Brassica napus L.) Genotypes using Diallel Method

نویسندگان [English]

  • Ezat-allah Farshadfar 1
  • Maryam Karouni 2
  • Saeid Pourdad 3
  • Leyla Zareie 4
  • Mehdi Jamshid Moghaddam 5
1
2
3
4
5
چکیده [English]

Production of high rapeseed yield is important in rapeseed breeding programs. With regards to the importance of estimation of general combining ability (GCA), specific combining ability (SCA), additive and dominance genetic variances, gene action, heterosis and heritability, an experiment was carried out in a 9×9 diallel design. Nine parents with 36 crosses were studied in a randomized complete block design (RCBD) with three replications at the Dryland Agricultural Research Institute, Sararood Station during 2006-2007. For the analysis of data Griffing method 2 and Hayman’s graphical analysis method were used. Diallel analysis showed both additive and dominant type of gene action in the inheritance of the studied traits. The Licord line and Kiristina × Pastill hybrid revealed maximum rate of general combining ability and specific combining ability for grain yield, respectively. The involvement of additive gene action in the inheritance of cellular membrane stability exhibited the effectiveness of selection for the improvement of this trait. Since chlorophyll content is controlled by dominant gene action, methods based on hybridization are effective for the improvement of this trait. Finally, additive and dominant effects were involved in the genetics of seed yield, thousand kernel weight, seed per pod, pod per plant, pod length, days to maturity, days to flowering, plant height, sub-branches and chlorophyll content, therefore, methods based on hybridization and selection in segregating population are suggested for their assessment. Graphical analysis of the characters, displayed over dominance for seed yield, thousand kernel weight, plant height, sub-branches and chlorophyll content, while partial dominance was observed for other traits. Calculation of the average degree of dominance for all traits except days to maturity, days to flowering and pod length also indicated dominant effect for control of these traits, thereby to increase and improve these traits by the phenomenon of heterosis. Distribution of parents around the regression line indicated that the parents such as Parade, Pastill, Kvintell and Modena for most traits had the dominant genes more than other varieties, while Option-500 had the recessive genes for most of these traits. Parents with recessive alleles should not cross with individuals with much lower traits.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Diallel analysis
  • Physiological traits.
  • Rapeseed (Brassica napus L.)
  • yield
  • Yield components