بررسی برخی از ویژگی‌های فیزیولوژیک و عملکرد گلرنگ بهاره تحت تنش کمبود آب

نویسندگان

1 دانشجوی سابق کارشناسی ارشد و عضو باشگاه پژوهشگران جوان

2 استادیار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی

3 استادیار دانشگاه آزاد اسلامی خوی

چکیده

دانه روغنی گلرنگ برای شرایط محیطی مواجه با تنش‌های غیر‌زیستی مانند خشکی و شوری، از قابلیت سازگاری بالایی برخوردار است. پژوهش با هدف ارزیابی اثرات تنش خشکی در مراحل مختلف فنولوژیک روی محتوای نسبی آب برگ (RWC)، دمای تاج پوشش برگی، عملکرد و اجزای عملکرد دانه گلرنگ بهاره در قالب طرح آماری فاکتوریل بر پایه بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان ‌شرقی طی سال زراعی 1386 به اجرا درآمد. فاکتور رقم شامل محلی اراک‌-‌2811 و محلی اصفهان و فاکتور آبیاری شامل 4 سطح بدون تنش و کمبود آب در مراحل ساقه‌روی، گل‌دهی و پر‌شدن دانه‌ها بودند. نتایج به دست آمده نشان داد که کمبود آب در مراحل مورد مطالعه، کاهش معنی‌دار ارتفاع بوته، ارتفاع طبق‌‌دهی، قطر طبق، تعداد طبق در بوته، تعداد دانه در طبق، وزن هزاردانه، عملکرد دانه، عملکرد روغن، دمای تاج پوشش برگی و RWC را باعث گردید. با توجه به اینکه بیشترین افت عملکرد دانه و روغن در شرایط کمبود آب در مراحل گل‌دهی و پر شدن دانه‌ها رخ داد، بنابراین تأمین آب کافی در این مراحل جهت حصول عملکرد قابل قبول ضروری به نظر می‌رسد. بروز خشکی در مرحله ساقه‌روی، ارتفاع بوته و طبق‌بندی را کاهش داد. بین دو رقم مورد مطالعه از نظرRWC ، تعداد دانه در طبق، تعداد طبق در بوته، درصد روغن دانه، عملکرد دانه و روغن تفاوت معنی‌داری دیده شد و رقم محلی اصفهان در شرایط عادی و تنش کمبود آب نسبت به محلی اراک-2811‌ همواره در سطح بالا‌تری قرار داشت. بین عملکرد دانه با تعداد طبق در بوته، تعداد دانه در طبق، قطر طبق، وزن هزاردانه و شاخص برداشت همبستگی مثبت و معنی‌داری دیده شد. همچنین بین RWC، دمای تاج‌پوشش برگی با یکدیگر و با عملکرد دانه و روغن همبستگی‌های معنی‌داری دیده شد. به نظر می‌رسد از شاخص‌های دمای تاج پوشش برگی و محتوای نسبی آب برگ برای شناسایی اثرات کمبود آب در گلرنگ بهاره بتوان استفاده نمود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Study of Some Physiological Traits and Yield in Spring Safflower under Water Deficit Stress

نویسندگان [English]

  • Maryam Farokhinia 1
  • Mohsen Roshdi 2
  • Bahman Pasban Eslam 3
  • Reza Sasandoost 3
1
2
3
چکیده [English]

Safflower oil seed has high adaptability to different kinds of abiotic stresses such as drought and salinity. The aim of this study was to evaluate the effects of drought stress at different phenological stages on relative water content (RWC), leaf canopy temperature, seed yield and its components in spring types of safflower. The study was carried out in East Azarbaijan Research Center for Agriculture and Natural Resources, (46? and 2? E, 37? and 58? N) during 2007. A factorial experiment including 4 irrigation levels (non- stressed and drought stressed during stem elongation, flowering and seed filling stages) and 2 safflower genotypes (Local Arak-2811 and Local Esfahan) based on a complete randomized block design with 3 replications was used. The results indicated that RWC, plant height, capitulum height, capitulum diameter, capitula per plant, seeds per capitulum, 1000 seeds weight and seed and oil yields were significantly decreased and leaf canopy temperature was significantly increased by imposing water deficit during different phenological stages. Drought stress at flowering and seed filling stages, led to the highest decrease in seed and oil yields. Therefore, it is necessary to provide enough water to get acceptable yield at these stages. Between studied genotypes significant differences were detected in RWC, capitula per plant, seeds per capitulum, seed oil percent, seed and oil yields. Local Esfahan in comparison with Local Arak-2811 had higher values in stressed and non-stressed conditions. Among seed yield with capitula per plant, seeds per capitulum, capitulum diameter, 1000 seeds weight and harvest index, positive and significant correlations were observed. Also between RWC and leaf canopy temperature with each other and with seed and oil yields significant correlations were achieved. It seems that RWC and leaf canopy temperature can be used to evaluate water deficit effects on spring types of safflower.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Drought stress
  • Physiological indices
  • Seed yield
  • Spring safflower.