بررسی پایداری و سازگاری عملکرد ارقام پنبه بر اساس روش‌های تک متغیره پارامتری، ناپارامتری و مدل AMMI

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

2 استاد دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

3 استادیار مؤسسه تحقیقات پنبه گرگان

چکیده

اثرات متقابل ژنوتیپ × محیط و پایداری عملکرد ده رقم پنبه در شش منطقه از استانهای گلستان و مازندران (هاشم آباد گرگان، کارکنده بندرگز، گنبد، کلاله، بایع کلا نکاء و قراخیل قائم شهر) از طریق روش‌های تک متغیره پارامتری و ناپارامتری و مدل AMMI مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش در طی دو سال زراعی (1385 و 1384) اجرا گردید و برای هر منطقه، تیمارها در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. بر اساس نتایج به دست آمده، اثرات اصلی ژنوتیپ و محیط و اثر متقابل ژنوتیپ × محیط معنی‌دار بودند و 75/81% از مجموع مربعات آن، توسط دو مؤلفه اصلی اول اثر متقابل (IPC1,2) تبیین گردید. نمودار دو طرفه مؤلفه اثر متقابل اول (IPC1) ارقام و مکان‌ها در برابر میانگین آنها، کارایی بسیار بالایی در شناسایی الگوهای اثر متقابل ژنوتیپ × محیط نشان داد. بر مبنای نمودارهای بای‌پلات اجزای ژنوتیپی و محیطی اولین و دومین مؤلفه اصلی اثر متقابل و میانگین عملکرد ژنوتیپ‌ها و محیط‌ها و محاسبه آماره پایداری SIPC1 و تجزیه الگوی واکنش ژنوتیپی و همچنین، نتایج تجزیه خوشه‌ای بر مبنای ارزش‌های ژنوتیپی و محیطی اولین و دومین مؤلفه اصلی اثر متقابل، ارقام چکوروا، سپید و تبلادیلا پایدارترین واکنش را داشتند که از این بین، رقم چکوروا کمترین IPC1 را دارا بود. ارقام 43200، خرداد و ساحل بیشترین اثر متقابل را دارا بودند. ارقام 43200 و خرداد، واجد سازگاری خصوصی برای مناطق مشابه با شرایط اقلیمی کارکنده و ارقام ساحل، ورامین، نازلی و تبلادیلا دارای سازگاری خصوصی برای نواحی کلاله، گنبد، بایع کلا، قراخیل (و مناطق مشابه) بودند. در مجموع، ارقام سپید و 43200 با بالاترین عملکرد، به ترتیب به عنوان ارقامی با سازگاری عمومی و خصوصی شناسایی شدند. برعکس رقم ساحل با کمترین میزان عملکرد دارای سازگاری وسیع با مناطق نامساعد بوده و جهت کشت در این گونه مناطق قابل توصیه است. رقم چکوروا به عنوان پایدارترین رقم با عملکرد متوسط برای کلیه مناطق شمالی کشور، شناسایی گردید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Assessment of Adaptability and Stability of Yield on Cotton Cultivars by Using Uniparametric, Non-Parametric Methods and AMMI Model

نویسندگان [English]

  • Sakineh Damavandi Kamali 1
  • NadAli Babaiyan Jeloudar 2
  • Omran Alishah 3
1
2
3
چکیده [English]

Uniparametric, non-parametric methods and AMMI model (Additive main effects and multiplicative interaction) were used to evaluate the yield stability of ten cotton cultivars at six regions of Golestan and Mazandaran provinces (Baye kola, Gharakheil, Kalaleh, Khan bebein, Karkandeh, Hashem Abad) during two successive years ( 2005 & 2006). The experiment was conducted in randomized complete block design (RCBD) with 4 replications. The results of varied methods were different. The main effects of genotype, environment and Genotype x Environment interaction effect were statistically significant, and 81.75% of variation was explained by the first two interaction principal components (IPC1, 2). Biplot of IPC1 and the mean of traits for cultivars and locations had good efficiency for detecting of Genotype x Environment interaction effect patterns. Based on biplot diagram of genotypic and environmental components, IPC1 and IPC2 interaction with mean yield of the genotypes and environments, computation of stability criterions of AMMI model (SIPC1), genotypic reaction pattern analysis, and also cluster analysis results, the Gukorova, Sepid and Tabladila cultivars had the most yield stability over environments. Gukorova had the lowest IPC1. Khordad, 43200 and Sahel showed the most interaction effects. 43200 and khordad cultivars were identified with specific adaptation for Karkandeh and similar regions. Varamin, Nazily, Tabladila and Sahel cultivars had specific adaptation for east of Golestan (Kalaleh, Khan bebein) and Mazandaran province (Baye kola, Gharakheil). Sepid and 43200 were identified as high yielding cultivars with general and specific adaptation, respectively. Inverse, Sahel cultivar with lowest yield had broad stability with non-fertile regions. Gukorova was the most stable cultivar with moderate yield all over Golestan and Mazandaran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • AMMI analysis.
  • Cotton
  • Genotype x Environment interaction
  • genotypic reaction pattern