بررسی تجمع و آزادسازی مواد فتوسنتزی ساقه در ارقام زراعی گندم‎های ایران تحت شرایط فاریاب و تنش خشکی طی فاز رشد زایشی

نویسندگان

چکیده

ذخایر ساقه به عنوان یکی از منابع مهم تامین‌کننده کربن در شرایط تنش خشکی مطرح است. آگاهی از تنوع ژنتیکی برای ذخیره‎سازی و انتقال مجدد کربن در برنامه‎های اصلاحی می‎تواند مورد استفاده قرار گیرد. هدف تحقیق حاضر مقایسه توان ذخیره‎سازی و انتقال مجدد کربن در کلیه ارقام زراعی گندم‎های ایران (81 رقم) بود. بدین منظور آزمایشی در قالب طرح لاتیس ساده با دو تکرار و در دو شرایط فاریاب و تنش خشکی در مزرعه تحقیقات کشاورزی دانشگاه تهران (کرج) در سال 87-1386 اجرا شد. تنش خشکی از مرحله سنبله‎دهی شروع و تا رسیدگی فیزیولوژیک ادامه یافت. مقدار تجمع و انتقال مجدد مواد فتوسنتزی با استفاده از روش وزنی تعیین شد. اندازه‎گیری وزن خشک از زمان گرده‎افشانی تا رسیدگی فیزیولوژیک با فاصله 8 روز انجام گردید. ارتباط طول و وزن مخصوص میانگره‎ها با تجمع و انتقال مجدد کربن بررسی شد. نتایج نشان داد که وزن خشک میانگره‎های زیرین بیشتر از میانگره بالای بود. بیشترین میانگین انتقال مجدد، مربوط به میانگره‎های زیرین بود. پدانکل و پنالتی میت (میانگره دوم از بالا) در رتبه‎های دوم و سوم بودند. تنش مقدار آزاد سازی مواد فتوسنتزی از میانگره‎ها را در برخی از ارقام کاهش و در تعدادی دیگر افزایش داد. روند مشابهی در خصوص کارآیی انتقال مجدد دیده شد. ارتباط بین طول و وزن مخصوص میانگره‎ها با ذخیره‎سازی و انتقال مجدد کربن بسته به میانگره‎ها و شرایط آزمایشی متفاوت از یکدیگر بود. ارتباط عملکرد و انتقال مجدد در شرایط فاریاب معنی‎دار نبود. عملکرد دانه در شرایط تنش همبستگی مثبت و معنی‎داری با انتقال مجدد از میانگره‎های زیرین ساقه نشان داد. وجود تنوع ژنتیکی بالا در ذخیره‎سازی و انتقال مجدد در بین ارقام نشان می‎دهد که امکان تغییر صفات مذکور در برنامه‎های اصلاح نباتات وجود دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of Stem Reserves Accumulation and Remobilization in Iranian Wheat Cultivars under Irrigated and Post-Anthesis Drought Stress Conditions

نویسندگان [English]

  • Mehdi Judi
  • Ali Ahmadi
  • Vliolah Mohamadi
  • Alireza Abbasi
  • Hamid Mohamadi
  • Mohammad Esmaeilpour
  • Zeynab Bayat
  • Behruz Torkashvand
چکیده [English]

Wheat stem reserves can be an important contributor to grain filling particularly under drought conditions. Knowledge concerning genetic variation in stem reserve could be empolyed to develop wheat genotypes more adapted to harsh environments. The aim of this research was to study the ability to store assimilates in stem and their re-mobilization to the grain in all the 81 Iranian wheat cultivars. The plant materials were evaluated using two simple lattice designs with two replications under irrigated and drought conditions at University of Tehran Research farm during 2007-2008. Drought stress was imposed by the plants being withheld from being watered at the heading stage. The level of dry matter stored and mobilized was estimated by measurement of changes in masses of internodes from anthesis to maturity at 8 day intervals. Relationships among internodes' length as well as specific weight and accumulation and re-mobilization of stem reserves were determined. The results revealed that dry weight of lower internodes was higher than that of the upper ones. Maximum release of stored carbon, on the average, was found in lower internodes followed by penultimate and peduncle. Release of dry matter from internodes was decreased by drought stress in some cases, while in some other cases the reverse trend was observed. The same pattern was observed for re-mobilization efficiency. Relationship among internodes characteristics and accumulation and re-mobilization were not the same for stem segments and in all experimental conditions. Release of dry matter from internodes was not correlated with grain yield in well watered conditions. Dry matter mobilized from lower internodes was significantly correlated with grain yield in drought affected plants. Significant genotypic variation for accumulation and re-mobilization was observed under both conditions indicating that these traits can be advantageously manipulated in breeding programs.

کلیدواژه‌ها [English]

  • .
  • Carbon re-mobilization
  • Drought stress
  • Dry matter accumulation
  • Wheat