واکنش ارقام قدیم و جدید گندم‌های مناطق معتدل، گرم و سرد ایران به کاهش قدرت منبع

نویسندگان

چکیده

تعیین سطح محدودیت منبع و/ یا مخزن در طول دوره پرشدن دانه در محصولات زراعی از استراتژی‌های اصلاحی مهم است. با این حال اطلاعات درباره وجود و شدت محدودیت منبع در ارقام تجاری گندم در شرایط ایران وجود ندارد. هدف از این پژوهش، بررسی حساسیت نسبی ارقام گندم قدیم و جدید، اصلاح شده برای سه اقلیم اصلی کشور در واکنش به کاهش قدرت منبع از طریق حذف برگ بود. آزمایش به صورت گلدانی در محوطه گلخانه گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران واقع در کرج، در سال زراعی 86-1385، انجام شد. تیمارها ترکیبی فاکتوریل از 7 رقم گندم نان (ارقام جدید و قدیم گندم از مناطق سرد، معتدل و گرم ایران) و 7 شدت حذف برگ (در دو مرحله: ساقه رفتن و 20 روز پس از گلدهی) بود، که بر پایه طرح بلوک‎های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. به طور کلی، اثر حذف برگ بر حفظ رطوبت خاک از نظر آماری بسیار معنی‎دار بود و تیمارهای کاهش سطح برگ محتوی آب خاک را بهبود بخشیدند. با کاهش قدرت منبع از طریق حذف برگ سرعت فتوسنتز، سرعت تعرق، هدایت روزنه‎ای و پایداری کلروفیل برگ پرچم نسبت به شاهد افزایش یافت. روند تغییرات غلظت CO2 درون روزنه‎ای عکس فتوسنتز بود و با افزایش شدت حذف برگ کاهش یافت که نشان‌دهنده اثر کنترلی مخزن بر هر دو دسته صفات روزنه‎ای و مزوفیلی مؤثر بر فتوسنتز بود. واکنش عملکرد و مؤلفه‎های آن در ارقام مختلف، نسبت به تیمار حذف برگ یکسان بود و باقی گذاشتن دو یا سه برگ از مرحله ساقه رفتن به بعد بر روی گیاه، اثر معنی‎داری روی عملکرد دانه نداشت. اما اعمال تیمارهای شدیدتر کاهش معنی‎دار عملکرد را در مقایسه با شاهد (بدون حذف برگ) در پی داشت. اثر حذف برگ بر روی تعداد دانه معنی‎دار بود، در حالیکه روی وزن هزار دانه اثر معنی‎داری نداشت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Response of Modern and Old Wheat Cultivars Improved to Fit Moderate, Cold and Warm Climates of Iran to Source Strength Reduction

نویسندگان [English]

  • Mohsen Mohamamd Taheri
  • Ali Ahmadi
  • Kazem poustini
چکیده [English]

Source limitation during grain filling is important for both management and breeding strategies of grain crops. There is little information on the sensitivity of grain yield to various source-sink ratios in various wheat (Triticum aestivum) cultivars. The objective of the current study was to evaluate the response of grain yield as well as yield components to different source-sink ratios during grain filling in wheat cultivars improved for contrasting environments. Pot experiment was carried out outside, under natural conditions in greenhouse areas of College of Agriculture, University of Tehran, Karaj, in 2007-08 cropping season. Treatments consisted of 7 cultivars of bread wheat (new and old cultivars from moderate, cold and warm climates of Iran) and 7 defoliation treatments were carried out at the late joining stage and at 20 days after anthesis. Treatments were arranged in a 3-replicated factorial combination based on RCBD design. In general, defoliation treatments improved soil water content. The results indicated that defoliation increased photosynthesis and transpiration rates, stomatal conductivity and chlorophyll stability in flag leaf as compared to control. There was no significant interaction between cultivars and defoliation treatments regarding yield and yield components. Although severe defoliation treatments reduced grain yield, other defoliation treatments (2L and 3L) did not much affect grain yield. The number of grains in spike was affected by defoliation treatments, while it didn’t significantly affect the 1000-seed weight.

کلیدواژه‌ها [English]

  • defoliation
  • Soil water content
  • Source-sink relations
  • Triticum aestivum
  • Yield and Yield components