تأثیر تنش خشکی آخر فصل بر عملکرد و اجزاء عملکرد پنج ژنوتیپ نخود

نویسندگان

چکیده

تنش خشکی خصوصاً در دوره رشد زایشی از مهم‌ترین عوامل کاهش‌دهنده عملکرد گیاه نخود (Cicer arietinum L.) محسوب می‌شود. به منظور بررسی اثرات تنش خشکی در مراحل تشکیل غلاف و پرشدن دانه (تنش خشکی آخر فصل) بر فنولوژی، رشد و عملکرد اقتصادی پنج ژنوتیپ نخود شامل آرمان، جم، هاشم، Flip93-93 (آزاد) و ILC482 آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه بوعلی سینا در سال 1385 انجام گرفت. طرح آزمایشی مورد استفاده کرت-های خرد شده بر پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار بود که در آن رژیم آبیاری در سه سطح (آبیاری در مرحله تشکیل غلاف، آبیاری در دو مرحله تشکیل غلاف و پرشدن دانه‌ها و بدون آبیاری) در کرت‌های اصلی و پنج ژنوتیپ نخود در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد طول دوره رشد، عملکرد بیولوژیک و عملکرد اقتصادی ژنوتیپ‌های نخود، بطور قابل ملاحظه‌ای در اثر تنش خشکی کاهش یافتند اما تفاوت معنی‌داری بین سطوح مختلف آبیاری از نظر شاخص برداشت مشاهده نشد. در بین اجزاء عملکرد تعداد غلاف در بوته و وزن دانه بیشترین تأثیر را در کاهش عملکرد اقتصادی در شرایط تنش داشتند. اعمال یکبار آبیاری در مرحله تشکیل غلاف عملکرد اقتصادی ژنوتیپ‌های مختلف را بین 12 تا 60 درصد افزایش داد اما این افزایش تنها در دو ژنوتیپ جم و ILC482 معنی دار بود. مقایسه عملکرد اقتصادی در شرایط تنش نشان داد در بین ژنوتیپ-های مورد بررسی رقم هاشم کمترین و رقم جم بیشترین عکس‌العمل را نسبت به تنش خشکی داشته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effect of Terminal Drought on Yield and Yield Components of Five Chickpea Genotypes

نویسندگان [English]

  • Maryam Saman
  • Ali Sepehri
  • Gudarz Ahmadvand
  • Seyed Hosein Sabaghpour
چکیده [English]

Drought, specially in reproductive stage is one of the major constraints, limiting the productivity of crops, including chickpea (Cicer arietinum L.). To study the effects of drought during pod set and seed filling stages (terminal drought) on phenology, growth and seed yield of 5 Kabuli chickpea genotypes of: Arman, Jam, Hasham, Flip93-93 (Azad) and ILC482, an experiment was conducted during the 2006 growing season at the experimental field of the Agricultural Faculty of Bu-Ali Sina University. The trial was a split plot one on the basis of a randomized complete block design with three replications. The irrigation levels (irrigation at podding, at both podding vs seed filling stages and no irrigation) constituted the main plots while the chickpea genotypes constituting the subplots. The results revealed that growth duration, biological and seed yields were significantly decreased by drought stress but no significant difference was observed between harvest index among all the irrigation levels. Among the yield components, the number of pods per plant and seed weight exerted the most effect on reduction of seed yield in water stress conditions. Irrigation at podding increased seed yield of genotypes by 12 to 60% but there was no significant difference observed among the yield of genotypes in drought conditions as compared with irrigation at podding except in Jam and ILC482. A comparsion of seed yield of genotypes in drought conditions showed that Hashem and Jam cv's exhibited the least and the most reaction to drought stress, respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Chickpea
  • Drought stress
  • Growth duration
  • yield
  • Yield components