اثر تاریخ کاشت و تراکم گیاهی بر خصوصیات مورفولوژیک و درصد اسانس گیاه داروئی زنیان (Trachyspermum ammi (Linn). Sprague)

نویسندگان

چکیده

به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت و تراکم گیاهی بر خصوصیات مورفولوژیک و درصد اسانس گیاه داروئی زنیان، تحقیقی در سال زراعی 83-82 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد با استفاده از آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار به اجراء درآمد. کشت در چهار تاریخ 16 اسفند،‌ 8 فروردین،‌ 29 فروردین و 19 اردیبهشت بصورت مستقیم صورت گرفت. تراکم گیاهی دارای چهار سطح 10، 30، 50 و 70 بوته در متر مربع بود که از طریق تنظیم فاصله روی ردیف اعمال شد. نتایج این تحقیق نشان داد که میزان سبز شدن بذورتحت تأثیر تاریخ کاشت قرار گرفت به نحوی که کشت دیر هنگام زنیان در 19 اردیبهشت با عدم سبز شدن همراه بود. بالاترین میزان ارتفاع کانوپی،‌ تعداد انشعاب ساقه‌ای،‌ تعداد چترک در چتر و عملکرد دانه در تاریخ کشت دوم و بیشترین تعداد انشعاب طوقه‌ای و وزن هزار دانه در تاریخ کشت اول بدست آمد. تراکم نیز بر عمده صفات تحت بررسی تأثیر داشت. با افزایش تراکم ارتفاع کانوپی و ارتفاع ساقه اصلی افزایش یافت ولی قطر ساقه،‌ تعداد انشعابات طوقه‌ای،‌ ساقه‌ای،‌ اولیه و ثانویه،‌ تعداد چتر در بوته،‌ تعداد بذر در چترک،‌ وزن دانه در بوته،‌ وزن خشک و شاخص برداشت روند کاهشی از خود نشان دادند. تأثیر تراکم بر تعداد چترک در چتر و وزن هزار دانه معنی‌دار نبود ولی از نظر کمّی با بالا رفتن تراکم میانگین عددی این صفات کاهش یافت. عملکرد دانه با افزایش تراکم از 10 به 50 بوته افزایش یافت ولی تراکم 70 بوته سبب کاهش میزان عملکرد شد که البته از لحاظ آماری معنی‌دار نبود. تأثیر تاریخ کاشت بر درصد اسانس بذر زنیان معنی‌دار نبود ولی عملکرد اسانس تحت تأثیر قرار گرفت و با تأخیر در کاشت درصد اسانس روند کاهشی از خود نشان داد. با افزایش تراکم درصد و عملکرد اسانس افزایش یافت. به نظر می‌رسد بهترین تاریخ کاشت و تراکم برای حصول عملکرد دانه در شرایط مشهد تایخ کشت 8 فروردین با تراکم 50 بوته در متر مربع باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effects of Planting Date and Plant Density on Morphological Characteristics and Essential Oil Content of Ajowan (Trachyspermum ammi (Linn). Sprague)

نویسندگان [English]

  • Z. BOROUMAND REZAZADEH
  • P. REZVANI MOGHADDAM
  • M. H. RASHED MOHASSEL
چکیده [English]

To evaluate the effects of planting date and plant density on morphological characteristics, including essential oil content of ajowan (Trachyspermum ammi) a study was conducted during the years 2003 and 2004 at the experimental farm, Faculty of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad. Treatments were laid out in a factorial form based on a Complete Randomized Block Design of three replications. Planting was carried out in four planting dates (7 March, 28 March, 18 April and 9 May). Levels of plant density were 10, 30, 50 and 70 plants m-2 adjusted by thinning plants on rows. Results indicated that seedling emergence was affected by planting date. Delay in sowing until 9 May caused complete failure in germination. Planting date significantly affected on canopy and main stem height, number of crown, stem, primary and secondary branches, number of umbellate per umbel, 1000-seed weight as well as seed yield. The highest canopy height and the greatest number of stem branches, umbellate per umbel and seed yield were obtained in 28 March planting date and the greatest number of crown branches along with the highest 1000-seed weight were obtained in the 7 March planting date treatment. Planting density affected most of the plant characteristics. Canopy and main stem height increased with increasing in plant density. But stem diameter, number of crown, stem, primary and secondary branches, umbels per plant, seeds per umbellate, seed weight per plant, total dry matter and harvest index declined. In spite of the fact that plant density had no significant effect on number of umbellates per umbel and 1000-seed weight, mean values indicated a decreasing trend. Seed yield increased with increasing in plant density up to 50 plants m-2, but decreased when plant density was increased up to more than 50 plants m-2. Planting date did not affect essential oil percentage but significantly affected the essential oil yield. Essential oil yield decreased 34.58% by delay in planting to 18 April. Essential oil percentage and yield increased with increasing in plant density

کلیدواژه‌ها [English]

  • A
  • B
  • Essential oil yield
  • medicinal plants
  • Seed yield