ارزیابی تحمل‌خشکی ارقامی از سه گونه براسیکای روغنی

نویسندگان

چکیده

به منظور بررسی خصوصیات زراعی سه گونه جنس براسیکا (کلزا، خردل هندی و شلغم روغنی) در شرایط تنش خشکی و تعیین بهترین شاخص‌های تحمل به ‌تنش جهت ارزیابی ارقام براسیکا، تعداد 16 رقم براسیکا تحت دو شرایط کنترل‌شده در سطح تنش 6/0- مگاپاسکال و مزرعه‌ای در دو محیط تنش و آبیاری در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم (کرمانشاه) طی سال زراعی 85-1384 مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج حاکی از وجود اختلاف معنی‌دار بین و داخل گونه‌ای برای صفات تحت بررسی بود. بیشترین درصد و سرعت جوانه‌زنی متعلق به گونه کلزا و در ارقام Parade و Comet مشاهده گردید. کمترین روز تا گلدهی و رسیدگی در گونه شلغم روغنی، بالاترین ارتفاع گیاه در خردل هندی، بیشترین تعداد غلاف درگیاه در دو گونه خردل و شلغم روغنی، بیشترین تعداد دانه درغلاف، طول غلاف و وزن هزاردانه در کلزا مشاهده شد. میزان روغن دانه در ارقام کلزا بیشترین و در خردل هندی کمترین بود. بالاترین عملکرد دانه و روغن در ارقام کلزا و خردل و کمترین در شلغم روغنی مشاهده شد. همبستگی تعداد غلاف درگیاه با دیگر اجزای عملکرد منفی و معنی‌دار بود که نشان داد ارقام با تعداد غلاف بالا نظیر ارقام خردل و شلغم روغنی دارای غلاف‌های کوتاه با تعداد و وزن دانه کمتر هستند. بین عملکرد و اجزای عملکرد همبستگی خاصی مشاهده نشد. همبستگی میزان روغن دانه و نیز عملکرد روغن در شرایط تحت آبیاری با تنش مثبت و کاملاً معنی‌دار بود. بالاترین مقادیر شاخص‌های میانگین هندسی (GMP)، تحمل‌تنش (STI)، میانگین بهره‎وری (MP) و هارمونیک (Harm) در گونه‌های کلزا و خردل و کمترین شاخص‌های تحمل (TOL)، حساسیت‌تنش (SSI) و بالاترین شاخص پاسخ‌خشکی (DRI) در گونه شلغم روغنی قرار داشت. با توجه به همبستگی مثبت و معنی‌دار شاخص‌های GMP، STI، MP، Harm با عملکرد میزان روغن در محیط تحت تنش و آبیاری، این شاخص‌ها برای ارزیابی ارقام براسیکا مناسب تشخیص داده شدند. براساس این شاخص‌ها ارقام کلزای Parade، Opera، Amica و ارقام خردل هندی J98/102/51/5، Landrace و Lethbridge انتخاب شدند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of Drought Tolerance in Cultivars of Three Oilseed Brassica Species

نویسندگان [English]

  • M. JAMSHID MOGHADDAM
  • S. S. POURDAD
چکیده [English]

To evaluate the agronomic characteristics in three Brassica species (rape, Indian mustard, and turnip) and to determine the best stress tolerance indices, 16 brassica cultivars were studied under controlled conditions in -0.6 Mpa of stress and as well under field (either stressed or irrigated) conditions at the Dryland Agricultural Research Station, Kermanshah during 2004-05. The results showed significant differences among and within Brassica species for the studied traits. Under controlled conditions, maximum germination (Gmax) as well as Germination Rate Index (GRI) were recorded for rape species. Based on the above characteristics, rape cultivars Parade, and Comet were superior to the others. Under field conditions, the fewest number of days to flowering and maturity were observed in turnip species, the highest plant height in mustard species, the maximum no. of pods per plant in the two mustard and turnip species, and finally the maximum no. of seeds per pod, pod length, and seed weight were recorded in rape species. Rape and mustard cultivars contained the highest and the lowest seed oil contents, respectively. The highest oil and seed yield belonged to rape and mustard cultivars. The correlation coefficients between no. of pods per plant and other yield components were negatively significant that indicating genotypes of high pod number such as mustard and turnip cultivars possess short pod lengths, low no. of seeds per pod as well as low seed weights. Yield of Brassica cultivars was not correlated with any single yield component. Seed oil content and oil yield under stressed irrigation conditions were positively correlated with the stress. The highest geometric mean (GMP), stress tolerance (STI), Mean Productivity (MP), and harmonic mean (Harm) belonged to rape and mustard species. The least tolerance (TOL) and stress susceptibility (SSI) indices as well as the highest Drought Response Index (DRI) belonged to turnip species. The indices GMP, STI, MP, and Harm were positively correlated with oil yield in both experimental conditions, therefore those were determined as the most suitable indices for evaluation of Brassica cultivars. Based on the above indices, rape cultivars Parade, Opera, Amica and mustard cultivars J98/102/51/5, Landrace, and Lethbridge were recognized as superior to the other cultivars.

کلیدواژه‌ها [English]

  • and B. rapa L.)
  • B. juncea L.
  • Brassica (B. napus L.
  • drought tolerance
  • germination
  • Oil and seed yield