تاثیر رژیم های مختلف آبیاری بر چند ژنوتیپ ذرت: ??. عملکرد، اجزای عملکرد دانه و راندمان مصرف آب آبیاری

نویسندگان

چکیده

اگر چه محدودیت منابع آب در ابعاد جهانی مطرح است ولی شدت این مسئله برای ایران که از اقلیم خشک و نیمه خشک برخوردار است بیش از بسیاری از دیگر مناطق دنیا است و استفاده بهینه از آب در کشاورزی کشورمان اهمیت روزافزونی پیدا کرده است. از این رو این تحقیق با هدف بررسی-تاثیر شرایط مختلف رطوبتی بر عملکرد، اجزای عملکرد دانه و کارایی مصرف آب آبیاری ذرت(Zea mays L.) در سال زراعی 1385 با استفاده از آزمایش کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه ی پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان اجرا شد. وضعیت آبیاری به عنوان فاکتور اصلی بود که در آن فاصله ی آبیاری ها بر اساس میلی متر تبخیر تجمعی از طشت تبخیر کلاس آ و در چهار سطح 1I (آبیاری پس از 85-70-85)، 2I (110-70-110)، 3I (135-95-135) و 4I (160-95- 160 به ترتیب در سه مرحله کاشت- انتقال، انتقال- خمیری شدن دانه و خمیری شدن دانه تا رسیدگی فیزیولوژیکی) و چهار هیبرید ذرت به عنوان فاکتور فرعی شامل سینگل کراس های 704 (1V)، 700 (2V)، 500 (3V) و تری وی کراس 647 (4V) بود. بین سطوح مختلف رطوبتی و هیبرید ها در ارتباط با عملکرد ماده خشک، عملکرد دانه و اجزای آن اختلاف معنی دار وجود داشت (01/0>p) ولی بر روی شاخص برداشت تاثیر معنی داری پیدا نشد. سطح 4I آبیاری کمترین عملکرد ماده خشک (16650 کیلوگرم در هکتار) و دانه (7670 کیلوگرم در هکتار) و نیز کمترین کارایی مصرف آب آبیاری (42/1 و 98/0 کیلوگرم در متر مکعب به ترتیب برای عملکرد ماده خشک و عملکرد دانه) را در مقایسه با سایر سطوح آبیاری داشت. در بین هیبریدها نیز هیبرید سینگل کراس 700 بالاترین عملکرد ماده خشک (23450 کیلوگرم در هکتار) و دانه (11220 کیلوگرم در هکتار) را داشت. در این آزمایش بین اجزای عملکرد، تعداد دانه در بلال نقش اصلی را در تعیین میزان عملکرد داشت، بنابراین مشخص شدن مکانیزم های فیزیولوژیک که به توان تولید بیشترین تعداد دانه تحت تنش کمبود آب مربوط هستند، باید در برنامه های بهبود ارقام ذرت مدنظر قرار گیرد. همچنین در مناطقی که با محدودیت آب مواجه اند، تعیین برنامه‌ی مناسب آبیاری که در آن بین رشد اجزای رویشی و زایشی تعادل ایجاد شود و دوران حساس رشد با محدودیت رطوبت کمتری همزمان باشد، راهکار مناسبی برای افزایش کارایی تولید می باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Maize Hybrids Performance under Differing Irrigation Regimes: II. Grain yield, Components and Water Use Efficiency

نویسندگان [English]

  • H. R. ESHGHIZADE
  • P. EHSANZADEH
چکیده [English]

Scarce water resources is a worldwide problem, still for Iran, a country predominated by an arid and semi-arid climate, water limitation is more severe than for many other areas of the world. A field experiment was conducted to investigate the impact of irrigation regimes on growth, grain yield and irrigation water use efficiency in maize (Zea maize L.) in 2006 at the Research Farm, College of Agriculture, Isfahan University of Technology, using a 3-replicate split-plot RCBD. Four irrigation regimes (I1, I2, I3, I4) constituted the main plots and four corn hybrids (SC 704, SC700, SC500 and TC647) served as subplots. Despite harvest index, grain and biological yield and yield components differed among hybrids and irrigation regimes. Treatment I4 produced the lowest grain (7670 kg ha-1) biological yield (16650 kg ha-1) and irrigation water use efficiency for both grain (0.98 kgm3) and biological yield (1.42 kgm3), compared to other irrigation regimes. SC700 outperformed other hybrids in terms of grain (11220 kgha-1) and biological yield (23450 kgha-1). It seems that, at least with the present study, since seed/head was more correlated to grain yield than the rest of components, knowing physiological bases of seed set variation of maize under drought stresss helps to improve grain yield under latter conditions. Furthermore, for conditions where access to irrigation water is a limiting factor, supplying the water during the more vulnerable growth stages is crucial for a more production efficiency.

کلیدواژه‌ها [English]

  • A
  • B
  • Biological yield
  • Corn
  • Water-deficit