ترکیب پذیری عمومی و خصوصی برای صفات زراعی و کیفیت دانه در برخی از لاین های خالص آفتابگردان

نویسندگان

چکیده

تولید ارقام هیبرید پر محصول آفتابگردان از اهداف اصلی برنامه های به نژادی این گیاه می باشد و ارزیابی ترکیب پذیری لاین ها در راستای انتخاب والدین مناسب جهت تولید ارقام هیبرید ضروری است. این مطالعه به منظور بررسی ترکیب پذیری عمومی و خصوصی و نحوه کنترل ژنتیکی صفات مختلف زراعی و کیفیت دانه در برخی از لاین های آفتابگردان انجام شد. در این مطالعه نه لاین خالص آفتابگردان هر کدام با سه لاین نر عقیم تلاقی داده شدند و سپس هیبریدهای حاصل (27 هیبرید) از لحاظ صفات زراعی و کیفیت دانه مورد ارزیابی و داده ها به صورت مدل ژنتیکی فاکتوریل (طرح II کامستاک و رابینسون) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی تجزیه شدند. نتایج نشان داد که کنترل ژنتیکی صفات تعداد روز تا گلدهی و رسیدگی و همچنین درصد روغن دانه بیشتر تحت تاثیر آثار افزایشی ژنها بود. مقادیر ترکیب پذیری خصوصی بین هیبریدها برای تعداد روز تا رسیدگی بین 67/3- تا 50/4 روز و برای درصد روغن دانه بین 89/2- تا 42/2 درصد تغییرات داشت. در مورد نحوه کنترل ژنتیکی صفات ارتفاع بوته، قطر طبق، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و عملکرد روغن هر دو آثار افزایشی و غیر افزایشی ژن ها دخالت داشتند و دامنه ترکیب پذیری خصوصی بین هیبریدها برای این صفات به ترتیب بین 40/10- تا 50/14 سانتیمتر، 38/2- تا 49/2 سانتیمتر، 83/9- تا 70/7 گرم، 802- تا 836 کیلو گرم در هکتار و 320- تا 343 کیلو گرم در هکتار تغییرات داشت. وجود تنوع ژنتیکی زیاد برای ترکیب پذیری عمومی و خصوصی بین لاینها برای صفات مختلف به ویژه عملکرد دانه و روغن و همچنین صفات مربوط به کیفیت دانه نشان داد که می توان از این تنوع در راستای تولید ارقام هیبرید با عملکرد دانه بیشتر و کیفیت دانه بهتر استفاده نمود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

General and Specific Combining Ability for Agronomic and Seed Quality Traits in some Inbred Lines of Sunflower

نویسندگان [English]

  • G. SAEIDI
  • A.M. REZAI
  • A. ABBASI
  • A. FARROKHI
چکیده [English]

Production of high yielding hybrid cultivars is among the main objectives of breeding programs in sunflower and on evaluation of the combining ability of the inbred lines necessary to select for the appropriate parental lines for production of hybrid cultivars. This study was conducted to investigate the general and specific combining ability and the mode of inheritance for agronomic and seed quality traits in some inbred lines of sunflower. Nine inbred lines of sunflower were each crossed with three male sterile inbred lines and then their hybrids (27 hybrids) evaluated for agronomic and seed quality traits. The data were analyzed based on the factorial model (Design II of Comstock and Rabinson) in a randomized complete block design of two replications. The results indicated that the additive genetic effects were more important than the non-additive effects of genes in the genetic control of days to flowering, days to maturity and seed oil content. The specific combining ability values for days to maturity and seed oil content varied from -3.67 to 4.50 days and from -2.89 to 2.42%, respectively. Both additive and non-additive effects of genes were important in inheritance of plant height, head diameter, 1000-seed weight, seed and oil yields with the range of specific combining ability (in hybrids for these traits) being -10.40 to 14.5 cm, -2.38 to 2.49 cm, -9.83 to 7.70g, -802 to 836 kg/ha and -320 to 343 kg/ha, respectively. The existing genetic variation for general and specific combining ability for agronomic and seed quality traits indicate that this genetic variation can be well used for production of high yielding and high seed quality hybrid cultivars.

کلیدواژه‌ها [English]

  • A
  • Agronomic traits
  • combining ability
  • seed quality
  • Sunflower