بررسی واکنش ارقام و لاینهای پیشرفته گندم دیم نسبت به بیماری زنگ زرد (Puccinia striiformis f. sp. tritici) در مرحله گیاهچه

نویسندگان

چکیده

به منظور بررسی واکنش 200 رقم و لاین پیشرفته گندم دیم در مرحله گیاهچه نسبت به بیماری زنگ زرد (Puccinia striiformis f. sp. tritici)، بذرهای هر کدام از ارقام و لاینهای آزمایشی در گلدانهای محتوی خاک معمولی در گلخانه کاشته شده و گیاهچه ها در مرحله برگ اول با اسپورهای قارچ عامل بیماری (نژاد 134E134A+ جمع آوری شده از کرج و نژاد 134E142A+ جمع آوری شده از مراغه) مایه زنی شدند. گیاهچه ها بعد از مایه‌زنی به مدت 48 ساعت در شرایط مرطوب و سرد (°C 10) در تاریکی قرار داده شده و سپس به گلخانه با دمای °C 15 در روز (16 ساعت) و °C 10 در شب (8 ساعت) منتقل شدند. بعد از گذشت 17-15 روز از زمان مایه زنی، یادداشت برداری از واکنش مواد آزمایشی با استفاده از روش مک نیل و همکاران (1971) انجام شد. نتایج نشان داد که 49% از ژنوتیپهای مورد آزمایش در برابر نژاد 134E134A+ دارای تیپ آلودگی 9-7، 39% دارای تیپ آلودگی 2- 0، و 7% دیگر دارای تیپ آلودگی 6-3 میباشند. در برابر نژاد 134E142A+، 55% ژنوتیپها تیپ آلودگی 9-7، 30% تیپ آلودگی 2- 0، و 9% تیپ آلودگی 6-3 نشان دادند. همچنین 5/41% از مواد آزمایشی در برابر هر دو نژاد فوق الذکر تیپ آلودگی حساسیت (9-7)، 5/24% تیپ آلودگی 2- 0 و 1% دیگر تیپ آلودگی 6-3 داشتند. درصد بالای ژنوتیپهای قرار گرفته در محدوده واکنش 9-7 در برابر دو نژاد فوق الذکر نشان دهنده این است که در اکثر ارقام و لاینهای مورد آزمایش ژن مقاومت گیاهچه ای وجود نداشته و یا اینکه فقط دارای ژن یا ژنهایی هستند که نژادهای مورد استفاده در این بررسی برای همه آنها دارای ویرولانس میباشند (Yr2، Yr6، Yr7، Yr9، YrA، و YrND). ژنوتیپهای قرار گرفته در محدوده تیپهای آلودگی مقاوم حداقل یک ژن مقاومت گیاهچه ای دارند که نژادهای مورد استفاده در این تحقیق فاقد ویرولانس برای آن میباشند. این ژنوتیپها همچنین ممکن است یک یا چند تا از ژنهایی را نیز که دو نژاد فوق الذکر برای آنها ویرولانس دارند به همراه داشته باشند. با توجه به نتایج بدست آمده در این بررسی، توصیه کشت ارقام پیشرفته دارای مقاومت گیاهچه ای در مناطقی که نژادهای مورد مطالعه یا مشابه شایع هستند مقدور خواهد بود. ضمن اینکه امکان بروز مقاومت گیاه کامل در شرایط مزرعه ای در ارقامی که تحت شرایط گلخانه ای حساسیت نشان دادند نیز منتفی نیست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Reaction of Rainfed Wheat Advanced Lines and Cultivars at their Seedling Stages to Two Races of Puccinia striiformis f. sp. tritici

نویسندگان [English]

  • A. MALIHIPOUR
  • M. TORABI
چکیده [English]

To evaluate the reaction of some wheat advanced lines and cultivars to yellow rust at seedling stage, seeds of 200 accessions were planted in 5cm diameter pots (4-6 seeds per pot) in greenhouse. The seedlings were inoculated with fresh harvested urediniospores of two different races of Puccinia striiformis f.sp. tritici (134E134A+ from Karaj and 134E142A+ from Maragheh, Iran) when the first seedling leaves were fully expanded. Inoculated plants were placed inside a small plastic covered cage and kept at 10°C and 90% RH in the darkness for 48 hrs, and then transferred into a greenhouse of standard conditions (16 hours of light at 15°C and 8 hours of darkness at 10°C). The reaction of each line/cultivar was evaluated using McNeal et al., (1971) scale 15–17 days after inoculation. The results showed that 49% of wheat lines/cultivars were susceptible (infection types 7–9), 39% completely resistant (infection types 0-2), and 7% incompletely resistant (infection types 3–6) to race 134E134A+. Moreover 55%, 30%, and 9% of the accessions were respectively susceptible, completely resistant, and incompletely resistant to race 134E142A+. In addition, 41.5%, 24.5%, and 1% of the accessions were susceptible, completely resistant, and incompletely resistant to either one of the races respectively. High frequency of genotypes with susceptibility (7-9 reactions) indicates that most entries are in possession of no seedling resistance genes or have genes that yellow rust pathotypes are virulent to (Yr2, Yr6, Yr7, Yr9, YrA and YrND). Resistance reaction type genotypes are in possession of at least one seedling resistance gene to which yellow rust pathotypes are not virulent. According to the results, cultivation of lines/cultivars with resistance responses can be recommended for the areas where these races or similar ones are prevailing. Moreover some accessions with susceptibility reaction at their seedling stage may possess the ability to develop resistance at their later higher field developmental stages.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Adult-plant resistance
  • Puccinia striiformis f. sp. tritici
  • rainfed
  • seedling resistance
  • Susceptibility
  • Wheat
  • yellow rust