اثر پرایمینگ بذر ارقام گندم (Triticum aestivum L.) سه اقلیم متفاوت ایران بر جوانه زنی، استقرار گیاهچه و عملکرد

نویسندگان

چکیده

جوانه زنی بذر و استقرار ناکافی گیاهچه های گندم (Triticum aestivum L.) یکی از علل عمده کاهش عملکرد بخصوص در مورد ارقام دیم است. در این تحقیق ارقام گندم آبی و دیم سه اقلیم مختلف ایران شامل همدان (سردسیر)، کرج (معتدل) و سرپل ذهاب (گرمسیر) با استفاده از تیمارهای اسموپرایمینگ (پلی اتیلن گلایکول، اوره و نمک طعام) و هیدروپرایمینگ (آب مقطر و آب معمولی) پرایم شده و در دو تاریخ کشت به موقع و دیرهنگام در هر منطقه کشت گردیدند و اثرات تیمارهای مذکور بر ویژگیهای زراعی و عملکرد ارقام هر منطقه مورد ارزیابی قرار گرفت. طرح آزمایشی به کار رفته اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار بود. کرتهای اصلی شامل دو تارخ کاشت و کرتهای فرعی شامل ارقام گندم و تیمارهای پرایمینگ بود. به طور کلی تیمارهای اسموپرایمینگ با اوره و پلی اتیلن گلایکول و همچنین هیدروپرایمینگ با آب معمولی سرعت و درصد جوانه زنی را در ارقام دیم هر سه منطقه و رقم آبی الوند در همدان را در هر دو تاریخ کشت افزایش داد. با این وجود سرعت گلدهی تنها در ارقام دیم آذر2 (همدان) و چناب (سرپل ذهاب) در کشت اول به ترتیب توسط اسموپرایمینگ با نمک طعام و اوره افزایش نشان داد. در همدان اسموپرایمینگ با پلی اتیلن گلایکول و اوره به ترتیب در ارقام دیم سرداری و آذر2 (کشت اول) باعث افزایش شاخص سطح برگ گردید. از میان اجزا عملکرد، تعداد سنبله های تولید شده در واحد سطح مهمترین عاملی بود که در ارقام آبی و دیم همدان و دیم کرج به خوبی به تیمارهای اسموپرایمینگ واکنش نشان داد به طوری که در همدان در هر دو تاریخ کشت عملکرد در تیمارهای اسموپرایمینگ با اوره (ارقام آبی الوند و دیم سرداری) و نمک طعام (آذر2) و در کرج در اسموپرایمینگ با پلی اتیلن گلایکول و اوره افزایش یافت. در این آزمایشها شاخص برداشت تحت تاثیر تیمارهای پرایمینگ قرار نگرفت. به نظر می رسد اثرات مطلوب تیمارهای اسموپرایمینگ در حضور عوامل محدود کننده رشد مانند کمی دما و رطوبت محیط افزایش می یابد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Effect of Seed Priming on Germination, Stand Establishment and Yield of Wheat (Triticum aestivum L.)Cultivars in Three Different Climates of Iran

نویسندگان [English]

  • M. A. ABOUTALEBIAN
  • F. SHARIFZADEH
  • M. R. JAHANSOUZ
  • A. AHMADI
  • M. R. NAGHAVI
چکیده [English]

Poor wheat stand establishment is a major cause of yield loss, particularly in rainfed and poorly irrigated environments. Seeds of eight wheat cultivars (Triticum aestivum L.) including irrigated and rainfed varieties, belonging to three different climates of Iran (Hamedan as cold, Karaj as temperate and Sarpolzohab as warm climates) were primed using osmoprimig treatments through use of Urea , NaCl and PEG6000 as well as hydropriming treatments through tap and distilled water. In each climate while employing the related cultivars, a separate experiment was conducted using a split plot factorial in a randomized complete block design of three replications. Main plots were representatives of two sowing dates (timely, and late), while subplots included combinations of cultivar and priming treatments. Results showed that Urea and PEG osmopriming treatments as well as tap water hydropriming treatments caused an increase in emergence rate (both two sowing dates) in all rainfed cultivars of all climates as well as in Alvand irrigated cultivar of cold climate (Hamedan) zone. In addition, NaCl and Urea osmopriming increased flowering speed in first sowing date of Azar2 (rainfed cultivar of Hamedan) and Chenab (rainfed cultivar of Sarpolzohab) respectively. In rainfed cultivars of cold climate zones, PEG and Urea osmopriming significantly increased leaf area index. Number of spikes per unit area was the most important factor among yield components that was significantly increased by osmopriming treatments in Hamedan cultivars (both irrigated and rainfed cultivars) as well as in Karaj rainfed cultivar and for both sowing dates. This resulted in an increase in yield. Meanwhile harvest index was not affected by priming treatments. It seems that the desired effects of osmopriming would be on the increase in the presence of such environmental growth limiting factors as low temperatures and water deficit.

کلیدواژه‌ها [English]

  • A
  • Priming
  • seedling emergence
  • Wheat
  • yield