برهمکنش ماده تنظیم کننده رشد کلرمکوات کلرید (CCC) و تنش خشکی بر رشد و عملکرد دانه سه رقم جو پاییزه (Hordeum vulgare L.)

نویسندگان

چکیده

به منظور بررسی اثر ماده تنظیم کننده رشد کلرمکوات کلرید (CCC) در شرایط تنش خشکی بر رشد و عملکرد دانه سه رقم جو در شرایط اقلیمی مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز (ارتفاع 1810 متر از سطح دریا، طول جغرافیایی ?46 ?52 شرقی و عرض جغرافیایی ?50 ?29 شمالی)، پژوهشی مزرعه‌ای طی سال زراعی 83-1382 انجام شد. آزمایشی به صورت کرت‌های دوبار خرد شده در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. تیمارها شامل دو سطح رطوبتی: آبیاری مطلوب و تنش خشکی (قطع آبیاری) بعد از گرده افشانی به عنوان عامل اصلی، محلول پاشی بوته‌ها توسط کلرمکوات کلرید در دو سطح (صفر و 1370 گرم ماده موثر در هکتار در مرحله نموی انگیزش آغازه لما) به عنوان عامل فرعی و سه رقم جو (ریحانه، کارون در کویر و والفجر) به عنوان عامل فرعی فرعی بود. نتایج بدست آمده نشان داد که اعمال تنش خشکی بعد از گرده افشانی باعث کاهش عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت گردید. تنش خشکی اجزای عملکرد دانه به جز تعداد دانه در سنبله را به طور معنی‌دار کاهش داد. کلرمکوات کلرید در شرایط مطلوب رطوبتی افزایش معنی‌دار عملکرد دانه را به دنبال داشت، لیکن در شرایط تنش خشکی باعث کاهش معنی‌دار عملکرد دانه شد. از بین اجزای عملکرد دانه، تعداد سنبله در واحد سطح تحت تاثیر معنی‌دار کلرمکوات کلرید قرار گرفت. وزن خشک و سطح برگ بوته‌های تیمار شده تحت تاثیر تنش خشکی نسبت به بوته‌های شاهد کاهش معنی‌دار نشان دادند. پس از گرده افشانی، سطح سبز برگ‌ها و وزن خشک بوته‌های تیمار شده با کلرمکوات کلرید نسبت به بوته‌های شاهد زیادتر بود. هر چند درک مکانیزم دقیق تاثیر کلرمکوات کلرید بر عملکرد دانه جو در شرایط تنش خشکی نیازمند پژوهش‌های بیشتر و طولانی‌ مدت‌تری است، لیکن با توجه به نتایج پژوهش حاضر به نظر می‌رسد کاربرد به موقع کلرمکوات کلرید در مزارع آبی جو بتواند افزایش عملکرد دانه را به دنبال داشته باشد

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Interaction of Chlormequat Chloride (CCC) and Drought Stress on Growth and Grain Yield of Three inter Barley (Hordeum vulgare L.) Cultivars

نویسندگان [English]

  • N. KHAJEH
  • Y. EMAM
  • H. PAKNIYAT
  • A.A. KAMGAR HAGHIGHI
چکیده [English]

To evaluate the growth regulatory effect of chlormequat chloride (CCC) under drought stress conditions on three barley cultivars, a field study was conducted under Badjgah agro climatic conditions (altitude 1810 m, longitude 52° 46´, and latitude 29° 50´) during 2003-2004 growing season. A randomized complete block based split- split plot of four replications was employed with two moisture levels (well watered and drought stress during the post anthesis period) as main plots, chlormequat chloride treatment placed in sub plots (control and 1370 g a.i. ha-1 at lemma primordium stage) and 3 barley cultivars (Reyhaneh, Karoon and Valfajr) as sub-sub plots. The results indicated that drought stress decreased the grain yield, biological yield and harvest index of barley cultivars. The effect of drought stress on yield components, except for the number of grains per spike, was significant. CCC enhanced grain yield under well watered conditions, however, under drought stress conditions it decreased the grain yield significantly. The number of spikes m-2 was increased in CCC-treated plants. Dry weight and leaf area decreased under drought stress conditions. Green leaf area and dry weight of CCC-treated plants were greater during post anthesis period. Although a deep understanding of the effect of CCC on grain yield under drought stress conditions needs more research and for longer periods, it became evident that the timely use of CCC in irrigated barley farms could result in to an increased grain yield.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Barley
  • Chlormequat chloride
  • Drought stress
  • yield
  • Yield components