بررسی رابطه انتقال مجدد ذخایر ساقه با مقاومت به خشکی و پارامترهای پر شدن دانه در ارقام گندم بهاره تحت تنش خشکی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران

2 گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج ، ایران

10.22059/ijfcs.2025.389473.655125

چکیده

انتقال مجدد ذخایر ساقه، صفتی تعیین‌کننده برای حفظ پایداری عملکرد در شرایط تنش خشکی است. به‌منظور بررسی ارتباط آن با مقاومت به خشکی ارقام گندم بهاره و پارامترهای پر شدن دانه، آزمایشی در دو سطح آبیاری مطلوب و تنش خشکی (از مرحله شروع ساقه‌روی) به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با 3 تکرار در شرایط گلخانه‌ای اجرا شد. نتایج مرحله اول نشان داد که تنش خشکی، به طور میانگین در بین دوازده رقم مورد مطالعه، باعث کاهش 35 درصدی عملکرد دانه و 31 درصدی تعداد دانه شد. این کاهش در ارقام حساس مشهودتر بود. همچنین تنش خشکی باعث افزایش 4 درصدی کارایی انتقال مجدد شد، در حالی‌که انتقال مجدد را کاهش داد. این کاهش عمدتاً به دلیل کاهش 29 درصدی انتقال مجدد در میانگره‌های زیرین بود. در مرحله دوم آزمایش، ارقام شبرنگ (مقاوم مطلق و نسبی) و چمران (حساس مطلق و نسبی) با توجه به نتایج مرحله اول انتخاب شدند. نتایج نشان داد که کاهش عملکرد بیشتر به کاهش تعداد و وزن نهایی دانه مربوط می‌شود، که خود تحت تأثیر کاهش نرخ و دوره مؤثر پر شدن دانه قرار داشت. تجزیه و تحلیل همبستگی نشان داد که تحت تنش خشکی بین انتقال مجدد، نرخ و دوره فعال پر شدن دانه ارتباط مثبت و معنی‌داری وجود دارد (01/0P < ). این نتایج بر اهمیت انتخاب و اصلاح ارقام گندم با ظرفیت بالا برای انتقال مجدد و دوره طولانی‌تر پر شدن دانه در شرایط تنش خشکی تأکید می‌کند و می‌تواند راه‌حلی مؤثر برای بهبود عملکرد در مناطق کم‌آب باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Evaluation of the Relationship Between Stem Reserve Remobilization, Drought Resistance, and Grain-Filling Parameters in Spring Wheat Cultivars Under Drought Stress Conditions

نویسندگان [English]

  • Pouria Mostafaie 1
  • Ali Ahmadi 2
  • Sara Sadat Afjeh 1
1 College of Agriculture and Natural Resources, Department of Agronomy and Plant Breeding, University of Tehran. Karaj, Iran
2 College of Agriculture and Natural Resources, Department of Agronomy and Plant Breeding, University of Tehran. Karaj. Iran
چکیده [English]

Stem reserve remobilization is a key trait for maintaining yield stability under drought-stress conditions. An experiment was conducted under greenhouse conditions to investigate the relationship between stem reserve remobilization, grain-filling parameters, and drought resistance in spring wheat cultivars. The first-stage results indicated that, on average, drought stress reduced grain yield by 35% and grain number by 31% among the twelve studied cultivars. These reductions were more evident in the sensitive cultivars. Additionally, drought stress increased remobilization efficiency by 4% while reducing the total remobilization amount, primarily due to a 29% decrease in the remobilization of the lower internodes. In the second stage of the experiment, Shabrang (absolute and relative resistant) and Chamran (absolute and relative sensitive) cultivars were chosen based on the results of the first stage. The results indicated that yield reduction under drought stress conditions was primarily due to decreases in grain number and final grain weight, which were influenced by reductions in the active grain-filling period and grain-filling rate. Correlation analysis revealed a significant positive relationship between remobilization, the active grain-filling period, and the grain-filling rate under drought stress conditions (P < 0.01). These results emphasize the importance of selecting and breeding wheat cultivars with high remobilization capacity and a longer grain-filling period under drought-stress conditions, which can be an effective solution for improving yields in water-limited areas.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Wheat
  • Drought stress
  • Drought resistance
  • Grain-filling parameters
  • Stem reserve remobilization

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 28 آذر 1404
  • تاریخ دریافت: 16 بهمن 1403
  • تاریخ بازنگری: 22 فروردین 1404
  • تاریخ پذیرش: 22 فروردین 1404
  • تاریخ انتشار: 28 آذر 1404