Document Type : Research Paper
Authors
Department of Agronomy and Plant Breeding, Faculty of Agriculture, University of Tehran, Tehran, Iran.
Abstract
Keywords
مقدمه
از میان گیاهان زراعی، یونجه (Medicago sativa L.) به دلیل عملکرد بالا و غنی بودن از مواد پروتینی و معدنی، به عنوان مهمترین گیاه علوفهای دنیا محسوب میشود (Yarnia et al., 2005). متوسط عملکرد علوفه خشک آن در ایران 9838 کیلوگرم در هکتار گزارش شده است (Agricultural Statistics, 2015). بررسی عملکرد علوفه در مناطق مختلف، بهعنوان یکی از منابع اصلی فیبر و پروتین مورد نیاز دام، از اهمیت غیر قابل انکاری برخوردار است. امروزه روشهای مختلفی برای بررسی و تخمین عملکرد گیاهان زراعی مورد استفاده قرار میگیرند که از آن جمله میتوان به سنجش از دور و مدلهای رشد گیاهی اشاره کرد.
فاکتورهای اقلیمی، خاکی و گیاهی، تعیین کننده عملکرد گیاهی در هر منطقه میباشند (Anderson, 1968; Burrough, 1991; Guisan et al., 1998). برخی محققان، از پارامترهای هواشناسی جهت پیشبینی عملکرد ذرت استفاده کردند و نشان دادند که زیر مدل آب و خاک، منجر به افزایش دقت مدل میشود (Dadrasi and Torabi, 2016). میتوان میزان تولید علوفه در حوضه آبخیز دماوند را بهوسیله سه متغیر بارندگی، شیب و شاخص گیاهی نرمال شده تخمین زد؛ بر این اساس، ضریب همبستگی در رابطه بین شاخص گیاهی تفاضل نرمال شده و تولید علوفه، 72 درصد بهدست آمد (Mirakhorlo & Hosseini, 2006). همچنین با مطالعه عوامل محیطی مؤثر بر پراکنش گیاهان در جنگل های بارانی آتلانتیک دریافتند که دمای اتمسفر و خاک و در مرحله بعد، رطوبت هوا، از همه مهمتر هستند (Nunes & Santue, 2012). با استفاده از روش رگرسیون لجستیک تحت تأثیر، متوسط بارش سالیانه، میزان رس، میانگین دمای گرمترین فصل سال و درجه شیب، پراکنش گونه گون زرد در منطقه اصفهان مشخص شد (Safaei et al., 2013). در مطالعات برخی از محققین نیز اشاره شده است که گون زرد، بیشترین همبستگی را با میانگین درجه حرارت و سه عامل خاک (هدایت الکتریکی، میزان رس و کربن آلی) دارد (Saki et al., 2012) بهطوریکه حضور این گونه با میزان رس و کربن آلی همبستگی مستقیم و با میزان هدایت الکتریکی همبستگی معکوس دارد. در بررسی تأثیر شرایط اقلیمی بر تولید علوفه مراتع استپی استان مرکزی، از بین شاخصهای مهم اقلیمی، شاخص بارندگی فصل رویش به اضافة بارش فصول پیشین، بهعنوان مؤثرترین شاخص اثرگذار بر تولید گیاهان بوتهای معرفی شدند (Ehsani et al., 2007).
در مطالعه Eldeiry and Garcia (2012)که با هدف مقایسه سه روش کریجینگ فصلی، شاخص و احتمالاتی در برآورد پتانسل عملکرد گیاه یونجه و ذرت، تحت آستانههای مختلف شوری انجام شد به این نتیجه رسیدند که هر سه روش مورد آزمایش در برآورد عملکرد، توانایی خوبی دارند ولی روش کریجینگ فصلی از بقیه روشها مناسبتر است. در شبهجزیره مالزی، مطالعهای با استفاده از خط خاک و بر اساس پنج شاخص پوشش گیاهی انجام گرفت. نتایج نشان داد که شاخص SAVI[1] (شاخص گیاهی تعدیل شده خاک)، بهترین شاخص برای نقشهبرداری از درختان با دقت 79 درصد در مقایسه با دیگر شاخصها بود (Baugh & Groeneveld, 2006). برخی محققین با بررسی رابطه بین شاخص پوشش گیاهی نرمال شده حاصل از ماهواره مودیس[2] با عملکرد گندم نشان دادند که با برازش خوبی (R2=0.75) میتوان عملکرد گندم را در بخش شمالی آرژانتین ارزیابی کرد (Lopresti et al., 2015). جهت تعیین عملکرد علوفه گراسها و کاربرد شاخص پوشش گیاهی نرمال شده (NDVI[3]) به روش رگرسیون بهینه مشخص شد که این روش میتواند در سطح وسیع به کار رود (Song et al, 2014). بهمنظور تعیین شاخصهای مناسب ارزیابی تولید گیاهان در مناطق ییلاقی جنوب استان مازندران، دادههای ماهوارهای شاخصهای پوشش گیاهی TVI[4]، MIRV[5]، LAI[6] و VI[7] که همگی از مشتقات شاخص گیاهی نرمال شده هستند، رابطه معنیداری با تولید علوفه نشان دادند (Arzani et al., 2008).
استفاده از تصاویر ماهوارهای بههمراه دادههای مشاهداتی زمینی و دادههای اقلیمی، روش مناسبی برای تخمین عملکرد علوفه است اما باید آزمون شود که چه اندازه میتوان به خروجی بهدست آمده از این روش اطمینان کرد. بهطورکلی، هدف اصلی این پژوهش، ارزیابی دقت تخمین عملکرد یونجه بر پایه پارامترهای اقلیمی، خاکی و شاخصهای پوشش گیاهی طی دو برداشت متوالی، توسط رگرسیون خطی چند متغیره بود.
مواد و روشها
منطقه مورد مطالعه
این منطقه در شمال استان خراسان جنوبی، بین طول جغرافیایی 58 درجه و 65 دقیقه تا 58 درجه و 20 دقیقه شرقی و عرض جغرافیایی 33 درجه و 79 دقیقه و 33 درجه و 99 دقیقه شمالی قرار دارد که بالاترین ارتفاع آن، 1789 و پایینترین ارتفاع آن، 1102 متر از سطح دریا است. مساحت منطقه (شهرستان سرایان)، 477 کیلومتر مربع است (شکل 1). میانگین بارندگی طی دوره آماری 20 ساله، 153 میلیمتر گزارش شده است و حداکثر میزان بارندگی در اسفند ماه است. بارندگی از آذرماه شروع میشود که در طول سه ماه زمستان و ماه اول بهار ادامه مییابد و در اردیبهشت ماه، بارندگی با افت شدیدی روبهرو میشود و در ماههای مرداد و شهریور به صفر میرسد. این منطقه دارای تابستانهای گرم و خشک و زمستانهای سرد و خشک میباشد و میانگین دمای سالیانه 19 درجه سانتیگراد گزارش شده است. بر اساس طبقهبندی آمبرژه، منطقه سرایان در اقلیم خشک قرار دارد (Alizadeh, 2007).
جهت پیشبینی عملکرد یونجه، از شاخصهای پوشش گیاهی(NDVI،[8]PVI،[9]WDVI،[10]DVI،[11]MSAVI)، خصوصیات خاک (Soil Class،[12]EC،[13]OC و[14]SI1) و پارامترهای اقلیمی (میانگین دما[15]، میانگین بارش[16]، میانگین سرعت باد[17]، ارتفاع[18]، میانگین کمترین و بیشترین دما[19] و میانگین رطوبت[20] و باند 9 (نشاندهنده رطوبت خاک)، استفاده شد. شاخصهای گیاهی، از داده های ماهواره Sentinel-2 بهطور مستقیم از سازمان هوایی ناسا[21] (www.usgs.com) و در تاریخ 27/06/2018 تهیه شدند (جداول 1 و 2). این تصویر، به روش نزدیکترین همسایه در سیستم مختصات متریک (UTM zone 40N)، با 30 نقطه کنترل زمینی و با استفاده از نقشه توپوگرافی سازمان نقشه برداری کشور با مقیاس یک به 25000 و میزان خطای (RMSE=0.38) زمین مرجع شدند. جهت محاسبه برخی شاخصهای پوشش گیاهی، بهدست آوردن معادله خط خاک[22] ضروری است. خط خاک، در واقع خطی در فضای طیفی بازتاب خاک در باند مادون قرمز نزدیک و باند قرمز است (شکل 2).
جدول 1- شاخصهای پوشش گیاهی و شوری مورد استفاده.
Table 1- Vegetation Plants and salinity indexes.
Kindofindex |
Reference |
Formula |
Cover Plant |
Qi et al., 1994 |
MSAVI=(1+L) * (NIR - red)/(NIR + red+L) MSAVI=2*RNIR+1-((2*RNIR+1)2- 8(RNIR- RRED))0.5/2 |
Cover Plant |
Rouse et al., 1974 |
NDVI=RNIR - Rred/ RNIR+Rred |
Cover Plant |
Qi et al., 1994 |
WDVI= NIR -a*Red |
Cover Plant |
Qi et al., 1994 |
PVI=(NIR-a*Red*3-b)/(1+a^2) |
Cover Plant |
Kappa et al., 2005 |
SI= (Green2 + Rred2)0.5 |
Cover Plant |
Kappa et al., 2005 |
BI=(Red2 + NIR2)0.5 |
|
Darvishzadeh et al., 2011 |
L= 1- 2*NDVI*WDVI |
R NIR، Rred، Green، a و b به ترتیب بازتاب در ناحیه مادون قرمز، قرمز، سبز، شیب و عرض از مبدأ خط خاک را نشان می دهد.
RNIR, Rred, Green, a and b show the reflection in the infrared, red, green, Slope and Source width of the soil line, respectively.
جدول 2- خصوصیات ماهواره Sentinel.
Table 2. Characteristics of Sentinel satellite.
Satellite |
Date |
Number of Bonds |
Spatial resolution |
Image width |
Sentinel2A/2B |
2018,June,27 |
12 |
Bond 2,3,4,8- (10m) Bond 5,6,6A,11,12-(20m) Bond 1,9,10- (60m) |
290 Km |
نقشه کلاس خاک منطقه ، بر اساس نسبت جذب سدیم SAR[23] بود، که از سایت https://farafile.ir/product/19422/9240 خریداری شد و نقشه هدایت الکتریکی خاک و ماده آلی خاک حاصل از 52 نقطه، توسط روش آزمایشگاهی و نقشه اقلیمی، از شش نقطه توسط معکوس فاصله وزنی[24] تولید شدند. اطلاعات پارامترهای اقلیمی از شش ایستگاه منطقه استخراج شد (جدول 3). بهعنوان نمونه، میزان بارندگی ایستگاهها در شکل 3 نشان داده شده است. پس از تهیه نقشههای اولیه، اطلاعات آنها استخراج شد و سپس مدلسازی شد.
با توجه بهاین موضوع که اطلاعات استخراج شده هر تصویر، وضعیت مزارع را به صورت لحظهای در همان زمان نشان میدهد، ممکن است خطاهایی داشته باشد (به عنوان مثال، مزارع گندم، جو، ذرت و حتی زیره به دلیل متراکم بودنشان دچار خطا شوند). از زمانی که این گیاهان برداشت شدند یا در حال برداشت شدن بودند، تاریخ تهیه تصاویر بعد انتخاب شد. دادههای زمینی شامل مختصات جغرافیایی 52 نقطه (توسط GPS دستی گارمین)، بههمراه عملکرد علوفه طی دو چین متوالی (هشت تیر و 28 مرداد سال 1397)، هدایت الکتریکی خاک و کربن آلی خاک آنها بود.
جدول 3. مشخصات ایستگاه های هواشناسی.
Table 3. Characteristics of meteorological stations.
Elevation |
Latitude |
Longitude |
Station Name |
1284 |
59.167 |
33.716 |
Haji Abad |
1405 |
58.517 |
33.85 |
Sarayan |
1293 |
58.167 |
34.017 |
Ferdows |
1256 |
58.683 |
34.35 |
Gonabad |
1491 |
59.483 |
33.4 |
Birjand |
885 |
54.417 |
37.8 |
Boshrouye |
نرم افزارهای ERDAS IMAGIN 2014 جهت استخراج اطلاعات تصاویر و همچنین نرمال کردن تصاویر، ArcGIS 10.3.1 جهت تهیه نقشهها و نرم افزار SPSS 22 جهت محاسبات آماری و تهیه مدل رگرسیون چند متغیره و روش گام به گام[25] مورد استفاه قرار گرفتند. جهت سنجش اعتبار مدل تخمین عملکرد، از 10 داده تست استفاده شد؛ برای این منظور، پارامترهای ضریب تبیین (R2)، RMSE و GMER[26] و آزمونکای اسکوئر بین مقادیر واقعی و تخمینی استفاده شدند (معادلات 1 و 2).
معادله1
معادله2
معادله 3
معادله 4
در این معادلات، O و E بهترتیب مقادیر واقعی و تخمینی، (xi-xi^)و RMSE بهترتیب تفاوت مقادیر تخمینی و واقعی و خطای میانگین مربعات، N ، ، ، و GMER بهترتیب نشاندهنده تعداد نمونه، نسبت خطا، مقادیر تخمینی، مقادیر واقعی و میانگین هندسی نسبت خطا بودند. بر این اساس، GMER برابر با یک، بیانگر انطباق مقادیر برآورد شده و اندازه گیری شده است. GMER بالاتر از یک، نشان از بیشتر بودن دادههای تخمینی از دادههای واقعی دارد و GMER کمتر از یک، نشان دهنده کمتر بودن دادههای تخمینی از دادههای واقعی است. بنابراین مدلی از اعتبار بالاتری برخوردار است که GMER نزدیک به یک و ضریب تبیین بالا داشته باشد (Wagner et al, 2001).
نتایج و بحث
زمانی که مقادیر چولگی دادهها بین منفی یک تا مثبت یک باشد، این مطلب را نشان میدهد که توزیع دادهها نرمال است (Savari et al., 2016). همانطور که در جدول 1 مشاهده میشود، مقادیر چولگی تمام متغیرها در این محدوده قرار گرفت. نزدیکی میانه و متغیر نیز دلیل دیگری بر نرمال بودن متغیرها بود. با این حال باید نرمال بودن توزیع دادهها مورد آزمون قرار گیرد. برای تست این فرضیه، از آزمون کولموگروف-اسمیرنوف یک استفاده شد (جدول 4).
جدول 4- آزمون نرمال بودن دادهها.
Table 4. Normality test of data.
|
Median |
Mean |
Mode |
Kurtosis |
Skewness |
Sig |
Yield 1(*250gr/m2) |
5.6 |
5.61 |
5.8 |
1.31 |
0.739 |
0.197 |
Yield 2(*250gr/m2) |
5.55 |
5.53 |
5.5 |
-0.89 |
0.833 |
0.207 |
EC (ds/m) |
72.50 |
74.16 |
12 |
-1.39 |
-0.159 |
0.53 |
Organic Carbone (%) |
15 |
15.6 |
15 |
0.76 |
0.96 |
0.39 |
Soil Class |
1.15 |
1.2 |
1.1 |
.457 |
.607 |
0.185 |
Mean Temperature (0c) |
19.85 |
19.79 |
20 |
-0.203 |
0.97 |
0.053 |
Mean Lowest T (0c) |
-2.5 |
-2.46 |
-3 |
4.97 |
2.42 |
0.00 |
Mean Highest T (0c) |
32 |
32.48 |
30 |
-0.66 |
0.67 |
0.21 |
Mean Rain (mm) |
120.4 |
120.8 |
134 |
.960 |
.764 |
0.49 |
Wind Speed (m/s) |
3.3 |
4 |
3 |
41.69 |
6.45 |
0.00 |
Humidity (%) |
38.60 |
36.60 |
39 |
41.76 |
-6.75 |
0.00 |
Elevation (m) |
1497.5 |
1480.9 |
1319 |
0.133 |
0.09 |
0.76 |
NDVI |
183.00 |
176.14 |
100 |
-1.2 |
-0.39 |
0.14 |
PVI |
133.00 |
130.67 |
131 |
-0.503 |
-0.127 |
0.11 |
WDVI |
209 |
208.1 |
205 |
-0.85 |
.71 |
0.92 |
Salinity Index 1 |
148.5 |
142.62 |
146 |
0.79 |
-0.82 |
0.093 |
Salinity Index 2 |
130.5 |
130.1 |
141 |
0.027 |
-0.405 |
0.8 |
Bond 9 |
171.00 |
175.07 |
171 |
-0.044 |
-0.805 |
0.99 |
MSAVI |
132 |
131.5 |
134 |
0.32 |
0.21 |
0.86 |
DVI |
158 |
152.5 |
174 |
-0.37 |
-0.94 |
0.09 |
نتایج نشان داد که با توجه به مقدار Sig، فرض H0 (نرمال نبودن داده ها) رد شد و دادهها دارای توزیع نرمال بودند. دادههای غیر نرمال (میانگین رطوبت، میانگین کمترین و بیشترین دما، میانگین دمای سالیانه و میانگین سرعت باد)، از روش کاکس-باکس (Cox & Box) و با نرم افزار SPSS-22 نرمال شدند.
توزیع خطا دادهها، جزو فرضیات اولیه همه کارهای آماری است؛ بنابراین همانگونه که در شکل 4 نشان داده شده است، فراوانی رگرسیون استاندارد باقیمانده عملکرد یونجه طی هر دو چین دارای توزیع نرمال بود (Ardakani et al., 2017).
جهت تجزیههای رگرسیونی خطی چند متغیره، از روش گام به گام استفاده شد. با توجه به جداول ضرایب همبستگی بین عملکرد علوفه طی دو چین متوالی و متغیرها، همبستگی بالایی بین عملکرد علوفه و شاخصهای پوشش گیاهی NDVI، PVI، EVI، Bond9، بارندگی، کلاس خاک و شوری خاک طی هر دو چین وجود داشت (جداول 5، 6 و 7). نقشه بارندگی، کلاس خاک، شوری و شاخص NDVI در شکل 5 نشان داده شده است.
جدول 5- همبستگی عملکرد یونجه با شاخصهای گیاهی.
Table 5. Corrolation between alfalfa yield and plants cover indexes.
NDVI |
PVI |
MSAVI |
DVI |
WDVI |
Plant Index |
-0.6** |
-0.66** |
-0.006 |
-0.59** |
-0.18 |
Yield cutting1 |
-0.55** |
-0.69** |
-0.002 |
-0.55** |
-0.17 |
Yield cutting 2 |
|
|
جدول 6- همبستگی عملکرد یونجه با برخی پارامترهای اقلیمی.
Table 6. Corrolation between alfalfa yield and some climatic parameters.
Minimum Temperature |
Maximum Temperature |
Mean Temperature |
Rain |
Wind Speed |
Humidity |
Elevation |
Climate |
0.11 |
-0.13 |
0.09 |
0.58** |
-0.12 |
-0.15 |
-0.00 |
Yield cutting1 |
0.14 |
-0.08 |
0.08 |
0.55** |
-0.09 |
-0.12 |
-0.04 |
Yield cutting 2 |
جدول 7- همبستگی عملکرد یونجه با برخی خصوصیات خاک.
Table 7. Corrolation between alfalfa yield and some soil characteristics.
Bond9 |
Salinity Index 2 |
Salinity Index 1 |
Soil Class (EC-Cation) |
Organic Carbone |
EC |
Soil Index |
0.46** |
-0.07 |
0.17 |
-0.26* |
0.13 |
-0.37** |
Yield cutting1 |
0.48** |
-0.03 |
0.17 |
-0.29* |
0.16 |
-0.35** |
Yield cutting 2 |
برخی از محققان با تخمین عملکرد گندم توسط شاخصهای گیاهی دریافتند که همبستگی معنیداری بین عملکرد گندم با شاخصهای NDVI، SAVI و EVI وجود دارد (Sanaeinejad et al., 2014). برخلاف نتایج بهدست آمده در این پژوهش، Liaghat et al (2017) در مطالعه روی گندم نشان دادند که برای پیشبینی عملکرد، شاخص NDVI چندان مناسب نیست. آن ها همچنین نشان دادند که همبستگی شاخص SAVI با عملکرد در ماهواره مودیس نسبت به ماهواره لندست بیشتر است. برخی محققان نیز نشان دادند که بین وزن خشک و سطح برگ گندم با شاخصهای گیاهی رابطه معنیداری وجود دارد ولی با عملکرد دانه در هیچ تاریخی و هیچ شاخصی رابطه معنیداری وجود نداشت (Mahmoudi et al., 2014).
جدول 8- ضرایب تشخیص تخمین عملکرد یونجه.
Table 8. Determination coefficients of alfalfa yield estimation.
Std. Error of Estimate |
Adjusted R Square |
R Square |
R |
Model |
1.81 |
0.56 |
0.59 |
0.77 |
Yield 1 |
1.71 |
0.55 |
0.58 |
0.76 |
Yield 2 |
با توجه به جدول ضرایب رگرسیونی مدل، معادله عملکرد یونجه در سطح احتمال 99 درصد معنیدار شد (معادلات 5 و 6).
معادله 5
معادله 6
جدول 9- تجزیه رگرسیون مدل تخمین عملکرد یونجه.
Table 9- Regression analysis of alfalfa yield estimation model.
Sig |
F |
Mean of Square |
Sum of Square |
d.f. |
Model |
0.000 |
18.50 |
60.32 |
180.96 |
3 |
Regression1 |
|
|
3.26 |
123.91 |
38 |
Residual1 |
|
|
|
304.86 |
41 |
Total1 |
0.000 |
17.98 |
52.44 |
157.3 |
3 |
Regression2 |
|
|
2.92 |
110.8 |
38 |
Residual2 |
|
|
|
268.12 |
41 |
Total2 |
برای استفاده از متغیرهای مستقل این معادله، معنیدار بودن ضرایب رگرسیونی یعنی برابر بودن این ضرایب با یک مقدار ثابت (B) مورد آزمون قرار گرفت. این آزمون نشان داد که متغیرهای این معادله در سطح 99 درصد معنیدار بودند (جدول 10) و از متغیرهای بارندگی، کلاس خاک و شاخص گیاهی PVI میتوان جهت تولید نقشه عملکرد یونجه با ضریب تعیین و ضریب همبستگی 63/0 و 79/0 استفاده کرد (جدول 10).
جدول 10- ضرایب رگرسیونی مدل.
Table 10- Regression coefficient of models.
Sig. |
T |
Std. Error |
B |
|
|
0.005 |
-2.96 |
12.56 |
-37.2 |
(Constant) |
|
0.001 |
3.5 |
0.102 |
0.35 |
Rain |
Yield 1 |
0.021 |
-2.4 |
0.33 |
-0.789 |
Soil Class |
|
0.001 |
-3.54 |
0.006 |
-0.021 |
PVI |
|
0.006 |
-2.67 |
11.87 |
-35.67 |
(Constant) |
|
0.001 |
3.5 |
0.096 |
0.34 |
Rain |
Yield 2 |
0.02 |
-2.37 |
0.31 |
-0.74 |
Soil Class |
|
0.001 |
-3.43 |
0.006 |
0.019 |
PVI |
|
برخی محققان نیز نشان دادند که بهوسیله سه متغیر بارندگی، شیب و شاخص گیاهی نرمال شده میتوان میزان تولید علوفه در حوضه آبخیز دماوند را تخمین زد (Mirakhorlo & Hosseini, 2006). رطوبت ناشی از بارندگی فصل رویش و ابتدای فصل رشد، بهصورت رطوبت ذخیره شده در خاک باقی میماند و گیاهان از این رطوبت استفاده میکنند. بر اساس نمودار همبستگی، ضریب تبیین در رابطه بین شاخص گیاهی تفاضل نرمال شده و تولید علوفه، 72 درصد بهدست آمد. نتایج Saki et al (2012)، نشان داده است که حضور گون زرد با عاملهای محیطی میانگین درجه حرارت و سه عامل خاک (رس، هدایت الکتریکی و کربن آلی) بیشترین همبستگی را داشت بهطوری که حضور این گونه با میزان رس و مواد آلی همبستگی مستقیم و با میزان هدایت الکتریکی همبستگی معکوس داشت (Song et al, 2014). برخی محققین در تعیین عملکرد علوفه گراسها و کاربرد شاخص NDVI به روش رگرسیون بهینه دریافتند که این روش میتواند در سطح وسیع بهکار رود. از بین شاخصهای پوشش گیاهی، NDVI، SAVI، MSAVI و EVI در تهیه نقشه عملکرد گندم تحت شرایط آبیاری شاخص SAVI از دقت بالاتری (R2=0.63)، برخوردارند و میتوان از آن ها در جهت تعیین عملکرد استفاده کرد (Liaghat et al., 2017). تعداد 14 شاخص پوشش گیاهی با استفاده از ماهواره لندست پنج و سنجنده TM در دره سانلوئیس ایالات متحده آمریکا، برای یافتن بهترین شاخص در مناطق خشک با پوشش گیاهی تنک مورد ارزیابی قرار گرفتند. پس از آن، مقدار ضریب تبیین از رگرسیون خطی این شاخصها برای تعیین عملکرد، مورد استفاده قرار گرفت و نتایج مطلوبی را ارائه داد (Baugh & Groeneveld, 2006) بهطوریکه شاخصهای دارای ضریب خط خاک، برای این مناطق مناسبتر هستند. Bocco et al(2013) نیز پیشنهاد کردند که شاخص SAVI جهت پوشش گیاهان سویا و ذرت بسیار مفید است؛ البته آن ها از ماهواره مودیس استفاده کرده بودند. بهمنظور تعیین شاخصهای مناسب ارزیابی تولید گیاهان در مراتع ییلاقی جنوب استان مازندران، دادههای ماهوارهای شاخصهای گیاهی TV، MIRV، LAI و VI که همگی از مشتقات شاخص گیاهی نرمال شده هستند، رابطه معنیداری با تولید علوفه نشان دادند (Arzani et al., 2008). پس از یافتن بهترین معادله، اقدام به تهیه نقشه در محیط GIS شد (شکل 6).
نتایج اعتبارسنجی مدل نشان داد که میانگین هندسی نسبت خطا در هر دو چین، بالاتر از یک شد که نشان دهندهکمی بالاتر بودن مقادیر تخمینی نسبت به مقادیر واقعی است. ضریب تبیین بالاتر، میانگین خطای آزمایشی کمتر (RMSE) و نزدیکتر بودن میانگین هندسی نسبت خطا (GMER)، در چین اول نسبت به چین دوم مناسبتر است (جدول 11). با توجه به جدول 12 که نتایج آزمون کای اسکوئر را نشان میدهد، پیداست که تفاوت معنیداری بین مقادیر واقعی و تخمینی عملکرد یونجه طی هر دو چین وجود ندارد.
جدول 11- پارامترهای ارزیابی مدل.
Table 11. Model evaluation parameters.
GMER |
RMSE |
R2 |
|
1.03 |
35.4 |
0.757 |
Yield 1 |
1.09 |
43.03 |
0.624 |
Yield 2 |
جدول 12- آزمون کای اسکوئر.
Table 12. Chi-Square test.
Asymp. Sig. |
d.f. |
Chi-Square |
|
0.74 |
7 |
4.28 |
Yield 1 |
0.63 |
8 |
2.43 |
Estimation of yield |
0.61 |
7 |
5.42 |
Yield 2 |
0.99 |
8 |
1.43 |
Estimation of yield |
نتیجه گیری کلی
بر اساس این مدل طی هر دو چین، از بین پارامترهای اقلیمی، بارندگی و از بین شاخصهای گیاهی، شاخص PVI و از بین خصوصیات خاکی، کلاس خاک تعیین شدند. اگر فرض شود که شاخص PVI برابر صفر، بارندگی برابر 120 و کلاس خاک برابر یک (SAR<0.05) باشد، به عملکرد بالای 575 گرم بر متر مربع خواهیم رسید (مکان دو). اگر همین مقادیر را فرض بگیریم اما کلاس خاک را به دو (SAR= 0.05-0.1) برسانیم، عملکرد به 480 گرم بر متر مربع میرسد (مکان سه) و اگر در کلاس خاک دو، بارندگی را به 110 میلیمتر کاهش داده، عملکرد به کمتر از 180 گرم بر متر مربع (مکان 1) میرسد. بهطورکلی، این روش پیشبینی عملکرد علوفه، به دلیل این که از پارامترهای اقلیمی، خاکی و پوشش گیاهی در آن استفاده شده است، از اعتبار بالایی برخوردار است. مدیران میتوانند از این نقشهها جهت ارائه الگوی بهرهبرداری مناسب منطقه استفاده کنند، بهطوریکه در مناطقی با شوری کم، میتوان یونجه تولید کرد؛ این امر میتواند منجر به کاهش مهاجرت از این مناطق میشود.
سپاسگزاری
بدینوسیله از مسئولان محترم دانشکده کشاورزی شهرستان سرایان، جهاد کشاورزی و منابع طبیعی که در امر اجرای این تحقیق، همکاریهای لازم را به عمل آوردهاند صمیمانه قدردانی میشود.
REFERENCES
[1] Soil Adjustment Vegetation Index
[2] MODIS
[3] Normal Different Vegetation Index
[4] Transformed Vegetation Index
[5] Mid Infrared Index
[6] Leaf Area Index
[7] Vegetation Index
[8] Perpendicular Vegetation Index
[9] Weighted Difference Vegetation Index
[10] Difference Vegetation Index
[11] Modified Soil Adjustment Vegetation Index
[12] Electric Conduction
[13] Organic Carbon
[14] Salinity Index
[15] Temperature Means
[16] Rain Means
[17] Wind Speed Means
[18] Elevation
[19] Lowest and Highest Temperature
[20] Moisture Means
[21] www.usgs.com
[22] Soil Line
[23] Sodium Adsorption Ratio
[24] IDW
[25] Stepwise
[26] Geometric Mean Error Ratio
REFERENCES