ارتباط گلیادین‌ها و شاخص‌های کیفیت نانوایی در ارقام گندم زمستانه و بهاره شمال غرب کشور و مقایسه با ارقام اصلاح شده

نویسندگان

چکیده

تعداد 165 رقم بومی گندم از شمال‌غرب کشور در قالب دو طرح آزمایشی بهاره و پاییزه در ایستگاه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز مورد بررسی قرار گرفتند. در این آزمایش‌ها ضمن حذف ناخالصی‌های آشکار و تکثیر بذر در شرایط یکنواخت، تیپ رشدی 104 توده بومی شناسایی شد و نمونه‌هایی به صورت تک خوشه از آنها برداشت گردید. حداقل سه نمونه از این ارقام، به همراه 44 رقم اصلاح شده گندم با روش A-PAGE تجزیه شدند. از بذر تکثیر شده در شرایط یکسان مزرعه‌ای برای تعیین کیفیت نانوائی از طریق شاخص‌هایی که به مقدار بذر کم نیاز دارند (حدود 50 گرم)، مانند سختی دانه، درصد پروتئین، درصد جذب آب توسط آرد، حجم قرص نان، رسوب زلنی و حجم رسوب SDS استفاده گردید. همه گلیادین‌ها در ارقام بومی و اصلاح شده چند شکلی نشان دادند. تعداد نوار گلیادین در ارقام بومی زمستانه (34/1 ± 28) به شکل معنی‌داری بیشتر از ارقام اصلاح شده زمستانه (89/0±21) بود. در حالی که میانگین تعداد گلیادین در ارقام بومی بهاره (21/1±25) با ارقام اصلاح شده بهاره (33/1 ± 26) اختلاف معنی‌دار نداشت. میانگین شاخص‌های کیفیت در ارقام اصلاح شده بیشتر از ارقام بومی بود ولی فقط میزان سختی دانه و جذب آب در این دو گروه اختلاف معنی‌دار نشان دادند (05/0p<). میانگین این شاخص‌ها در گندم‌های بهاره بویژه از لحاظ درصد پروتئین، رسوب زلنی و حجم قرص نان بیشتر از گندم‌های زمستانه بدست آمد. در هر دو گروه زمستانه و بهاره همبستگی 7 تا 11 نوار گلیادین با برخی از این شاخص‌ها مثبت و معنی‌دار و با همین تعداد گلیادین منفی و معنی‌دار بود. بررسی تجزیه همبستگی‌ها و تجزیه کلاسترهای گوناگون در این پژوهش امکان داد که به ترتیب ارقام بومی زمستانه با شماره بانک ژن 10425، 11071، 11203، 12074 و 11029 و ارقام بومی بهاره 10422، 11012، 11204 و 1422 به خاطر داشتن پروتئین‌های مطلوب بیشتر و شاخص‌های کیفی بالاتر جهت هرگونه استفاده در برنامه‌های اصلاح کیفیت نانوایی معرفی شوند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Relationships between Gliadins and Bread-Making Quality Properties in Winter and Spring Wheats of Northwest Iran, Compared with Improved Cultivars

نویسندگان [English]

  • M. VALIZADEH
  • .H BADAKHSHAN
  • O. SOFALIAN
  • S. NASROLLAHZADEH
  • B. PIRAYESHFAR
چکیده [English]

A total of 165 wheat landraces with their originated from Northwest regions of Iran were studied at Research Station of Agricultural Faculty, Univ. of Tabriz, using two experimental designs in two spring and fall growing seasons. During these experiments, growth habits of 104 wheat landraces were assessed and their representative seeds harvested in similar conditions. These landraces were analysed through A-PAGE for gliadin proteins, and as well were analysed for the proteins of 44 improved wheat cultivars grown in Iran. Some small scale bread-making quality properties including protein content, Zeleny sedimentation, water absorption rate, bread loaf volume, SDS-sedimentation and Grain hardness were tested. All gliadin bands were polymorphic (in either one of the landraces or cultivars). Average number of gliadin bands were 28±1.34 for winter landraces, showing a significant difference as compared to winter cultivars (21±0.89). However, average number of gliadins in spring wheats were not significantly different (25±1.21 for landraces and 26±1.33 for cultivars). Means of quality indices were higher in improved cultivars as compared with those in landraces, but only grain hardners and water absorption rates showed significant differences (p<5%). These means were also high in spring wheats specially regarding protein content, Zeleny sedimentation and loaf volume. Statistical analyses revealed significantly positive correlations between own quality properties and between each of them and 7 to 11 gliadin bands and also significantly negative correlations with other gliadins. Further analyses based on informative bands for each quality property indicated the possible use of Gene Bank of SPII winter landraces of 10425, 11071, 11203 and 12074 and spring landraces 10422, 11012, 11204 and 11422 in breeding programs for quality improvement of wheat cultivars.

کلیدواژه‌ها [English]

  • A
  • Bread-making quality properties
  • Gliadin
  • Polymorphism
  • Wheat landraces