تأثیر کاربرد کودهای ریزمغذی بر عملکرد و اجزای عملکرد بذر گیاه سیاه‌دانه (Nigella sativa L.) در تنش شوری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پژوهش، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اصفهان، ایران

2 مربی پژوهش بخش تحقیقات خاک، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اصفهان، ایران

3 مربی پژوهش آب و بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اصفهان، ایران

4 کارشناس مرکز ملی تحقیقات شوری کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یزد، ایران

چکیده

سیاه‌دانه به دلیل اثرگذاری‌های مختلف درمانی، از دیرباز به‌عنوان گیاه دارویی مورد توجه بوده است. به‌منظور بررسی تأثیر کاربرد کودهای ریزمغذی آهن و روی بر عملکرد و اجزای عملکرد بذر گیاه سیاه‌دانه در تنش شوری آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 93-1392 در اصفهان انجام گرفت. تیمار شوری آب آبیاری در سه سطح شاهد، 5/3 و 5 دسی‌زیمنس بر متر و محلول‌پاشی دو عنصر روی و آهن در سه سطح 0 (شاهد)، 1/0 درصد و 2/0 درصد در نظر گرفته شد. در این پژوهش چهارده صفت مربوط به رشد گیاه اندازه‌گیری و محاسبه شدند. نتایج تجزیۀ داده‌ها نشان داد که شوری آب آبیاری بر بیشتر صفات اثر معنی‌دار داشت. بر پایۀ جدول مقایسۀ میانگین‌ها شوری آب آبیاری باعث کاهش صفات اصلی مربوط به عملکرد دانه در سیاه‌دانه شد. با افزایش شوری از شاهد به 5 دسی‌زیمنس بر متر، عملکرد بذر و عملکرد زیست‌توده (بیوماس) به ترتیب 70 و 67 درصد کاهش یافتند و میزان بذرهای پوک یا بارور غیر عادی تا بیش از 5/1 برابر افزایش یافت. بر پایۀ جدول مقایسۀ میانگین‌ها، تأثیر محلول‌پاشی دو عنصر روی و آهن بر صفات مورد اندازه‌گیری روند نامشخصی را نشان داد. آزمایش‌های تکمیلی خاک نشان داد به‌رغم مشاهدۀ نشانه‌های کمبود در تحقیقات پیشین در کشتزار، موجودی این دو عنصر در خاک بیش‌ازحد نیاز بوده و تأکید بر وجود پیشینۀ کمبود در  این گیاه در تعیین نیاز به این دو عنصر کارآمد نیست.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effect of microelements on seed yield and yield components of black seed (Nigella sativa L.) under salinity stress

نویسندگان [English]

  • Saeid Davazdahemami 1
  • Moslehoddin Rezaei 2
  • Leili Safaei 3
  • Mohsen Shiran 4
1 Assistance Professor, Isfahan Agricultural and Natural Resources Research Center, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Esfahan, Iran
2 Instrucotr, Isfahan Agricultural and Natural Resources Research Center, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Esfahan, Iran
3 Instructor, Isfahan Agricultural and Natural Resources Research Center, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Esfahan, Iran
4 B.Sc. of Salinity Research Station of Iran, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Yazd, Iran
چکیده [English]

Black seed is one of important ancient medicinal plants with various properties in traditional medicine. In order to evaluate microelements (Fe and Zn) effects on seed yield and yield components of black seed in salinity stress, a complete block design with three replications was conducted in Esfahan Agricultural and Natural Resources Center during 2013-2014. Three water salinity treatments were control (0_, 3.5 and 5 dS/m and three levels of mineral spraying, control, 0.1% and 0.2% Fe+Zn (as 3*3 factors). Fourteen characters of plants were measured and calculated. According to results, the effect of salinity treatments on majority of traits was significant. By increasing salinity stress, seed yield and biological yield decreased (70% and 67%, respectively) and the abnormal seed percentage increased significantly (150%). In this experiment, the effects of Fe+Zn spraying were not clear, because of abundance of these two elements in the soil. Also, emphasis on deficit signs in field is not suitable criterium for microelements spraying in black cumin.

کلیدواژه‌ها [English]

  • abnormal seeds
  • Medicinal plant
  • Microelements
  • Salinity stress
  • spraying

مراجع

  1. Davazdahemami, S., Sefidkon, F., Jahansouz, M.R. & Mazaheri, D. (2008). Effects of salinity stress on quality and quantity yield of ajowan (Carum copticum). Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants Research, 25(4), 504-512. (in Farsi)
  2. Davazdahemami, S. & Majnoonhosseini, N. (2014). Cultivation of certain medicinal plants and spices. Tehran University Press. 310 pages.(in Farsi)
  3.  El-Fouly, M. M., Mobarak, Z. M. & Salama, Z. A. (2011). Micronutrients (Fe, Mn, Zn) foliar spray for increasing salinity tolerance in wheat Triticum aestivum L.  African Journal of Plant Science, 5(5), 314-322.
  4. Faravani, M. Davazdahemami, S. & Gholami, B.A. (2013). The effect of salinity on germination, emergence, seed yield and biomass of black cumin. Journal of Agricultural Sciences, 58(1), 49-41.
  5. Fawzy Ramadan, M. (2015). Nutritional value and applications of Nigella sativa essential oil. Journal of Essential Oil Research, 27(4), 271-275.
  6. Hashemi-Nia, S.M., Koocheki, A. & Ghahreman, N. (1997). The use of saline waters in sustainable agriculture. Publication of Iranian Academic Center for Education, Culture and Research (ACECR), Mashhad, Iran. Pp. 236. (Translated in Persian)
  7. Hyam, R. & Pankhurst, R. (1995). Plants and their names. Oxford. Pp. 545.
  8. Hussain, K., Majeed, A., Nawaz, K., Khizar Hayat, B. & Nisar, M.F. (2009). Effect of different levels of salinity on growth and ion contents of black seeds (Nigella sativa L.). Current Research Journal of Biological Sciences, 1, 135-138.
  9. Khalid, Kh. A. (2001). Physiological studies on the growth, development and chemical composition of Nigella sativa L. plant. PhD Thesis, Faculty of Agriculture, Ain-Shams University, Cairo, Egypt.
  10. Khan, M. A. (2002). Halophyte seed germination, Success and Pitfalls. In: International symposium on optimum resource utilization in salt affected ecosystems in arid and semi arid regions (Eds.), A.M. Hegazi, H.M. El-Shaer, S.
  11. Khoshgoftarmanesh, A. H. & Khademi, M. R. (2001). Effects of Zn spraying on yield and seed components of wheat. 7th Iranian Soil Science Congress, Shahr-e kord, Iran, Sept. 14-21.
  12. Levitt, Y. (1980). Responses of Plants to environmental stresses. Vol. II. Water, radiation, salt and other stresses. Academic press, New York, Pp. 807.
  13. Munns, R. (2002). Comparative physiology of salt and water stress. Plant Cell Environment, 25, 239-250.
  14. Rahimi, A., Shamsoddin Saeid, M. & Etemadi, F. (2010). Effects of salinity stress on germination, vegetative growth and ions contents of Black seed. Iranian Journal of Drought Biom, 1(2), 45-53. (in Farsi)
  15. Salardini, A & Mojtahedi, M. (2003). Principles of plant nutrition. Volume One. Tehran University Press. Pp. 433. (in Farsi)
  16. Safarnejad, A., Sadr, V. & Hamidi, H. (2006). Effects of salinity on morphological characters of black seed. Iranian Journal of Genetic and Rangeland and Forest Plants Improvements, 15, 75-84.
  17. Sharafzadeh, S. & Zare, M. (2011). Effect of drought stress on qualitative and quantitative characteristics of some medicinal plants from Lamiaceae family. Advances in Environmental Biology, 5 (8), 2058-2062.
  18. Shariatmadari, M.H., ZamaniGh. R. & Sayyari, M.H. (2011). Effects of salinity and Iron spraying on leaf area index, light absorption percentage and it's relation with seed yield of sunflower. Iranian Journal of Agronomic Research, 9(2), 285-293.
  19. Tabatabaei, J. (2009). Principles of Plant Mineral Nutrition. Moallef Press. Pp. 389. (in Farsi)

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 02 شهریور 1394
  • تاریخ بازنگری: 29 آذر 1394
  • تاریخ پذیرش: 01 دی 1394
  • تاریخ انتشار: 01 آذر 1395

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار