2024-03-29T03:06:04Z
https://ijfcs.ut.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=7405
علوم گیاهان زراعی ایران
2008-4811
2008-4811
1394
46
2
ارزیابی و مقایسة شاخصهای تحمل خشکی در ژنوتیپهای نخود تیپ دسی با استفاده از روشهای آماری چندمتغیره
علی
وند کریمی
معصومه
پوراسماعیل
شاهین
واعظی
آسا
ابراهیمی
بهمنظور ارزیابی تحمل خشکی و نیز تعیین مناسبترین شاخصهای مقاومت به خشکی، 20 ژنوتیپ نخود تیپ دسی بههمراه دو رقم کاکا و پیروز در قالب طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی در دو شرایط کشت نرمال و تنش خشکی (قطع آبیاری از زمان آغاز گلدهی تا پایان دورة رشد) مطالعه شدند. شاخصهای کمّی مقاومت و حساسیت به خشکی مانند شاخص تحمل تنش (STI)، شاخص حساسیت به تنش (SSI)، میانگین بهرهوری (MP)، میانگین هندسی بهرهوری (GMP)، شاخص تحمل (TOL) و میانگین هارمونیک (HARM) محاسبه شدند. تنوع زیادی میان ژنوتیپها از نظر صفات کمی مورد مطالعه و شاخصهای مورد بررسی مشاهده شد. تحلیل نتایج نشان داد که شاخصهای STI و GMP مناسبترین شاخصهای واکنش ژنوتیپهای نخود در برابر خشکیاند و میتوان از آنها برای شناسایی ارقام پرعملکرد در هر دو شرایط تنش و بدون تنش استفاده کرد. ترسیم نمودار چندمتغیرۀ بایپلات و بررسی نمونههای واقع در مجاورت بردارهای مربوط به شاخصهای تحمل به خشکی و مقایسۀ نتایج آن با نمودار سهبعدی نشان داد که ژنوتیپهای KC-218625، KC-217667 و KC-218553 متحملترین ژنوتیپها بودند.
آنالیزهای چندمتغیره
تنش خشکی
شاخصهای تحمل
نخود دسی
2015
06
22
169
179
https://ijfcs.ut.ac.ir/article_54865_34f6455be8cac25384ab00f435bb51a9.pdf
علوم گیاهان زراعی ایران
2008-4811
2008-4811
1394
46
2
تأثیر تنش شوری بر صفات ریختشناسی و فیزیولوژیک جمعیت رگههای نوترکیب جو حاصل از تلاقی ایگری × آریگاشار
حمید رضا
نیکخواه
ولیاله
محمدی
محمد رضا
نقوی
حسن
سلطانلو
بهمنظور بررسی صفات ریختشناسی (مورفولوژیک) و فیزیولوژیک مؤثر در مقاومت به شوری و ارتباط آنها با عملکرد دانه و نیز شاخصهای تحمل و حساسیت به شوری در جو، 169 رگه (لاین) نوترکیب حاصل از تلاقی ایگری × آریگاشار، درقالب طرح آلفا لاتیس با دو تکرار به مدت دو سال (1390-1392) در ایستگاه بیرجند در دو شرایط تنش شوری آب و خاک ( EC آب 10 و خاک 12 دسی زیمنس بر متر) و بدون تنش شوری مورد ارزیابی قرارگرفتند. صفات روز تا سنبلهدهی، روز تا رسیدن، طول سنبله، طول دمگلآذین یا ساقگل (پدانکل)، ارتفاع گیاه، محتوای سبزینه (کلروفیل)، میزان Na+ و K+ و K+/Na+ برگ پرچم، طول و عرض و سطح برگ پرچم، شمار دانه در سنبله، وزن هزاردانه، عملکرد زیستی (بیولوژیک)، عملکرد دانه، شاخص برداشت و شاخصهای مقاومت به شوری اندازهگیری و محاسبه شدند. تجزیۀ واریانس مرکب صفات مورد ارزیابی در دو شرایط، اثرگذاریهای معنیدار برای سال، ژننمون (ژنوتیپ) و سال × ژننمون در اغلب صفات نشان داد. در بین صفات اندازهگیریشده در شرایط تنش شوری، صفات عملکرد زیستی، شمار دانه، شاخص برداشت، میزان Na+ و نسبت K+/Na+ ، وزن هزاردانه و در شرایط بدون تنش عملکرد زیستی، شاخص برداشت و سطح برگ پرچم بالاترین همبستگی را با عملکرد دانه نشان دادند. با توجه به میانگین عملکرد تحت تنش (Ys) و بدون تنش (Yp) و شاخصهای تحمل و حساسیت به شوری (SSI، TOL، MP، GMP، STI و Harm) رگهها در چهار دسته شاملٍ؛ توانبالقوۀ (پتانسیل) عملکرد متوسط و مقاوم به شوری، توانبالقوۀ عملکرد پایین و حساس به شوری، توان بالقوۀ عملکرد بالا و حساس به شوری و توان بالقوۀ عملکرد بالا و مقاوم به شوری گروهبندی شدند. شاخصهای GMP و STI بیشترین همبستگی را با عملکرد دانه در شرایط تنش و بدون تنش و با یکدیگر نشان دادند و بهعنوان بهترین شاخصهای متحمل به شوری در نظر گرفتهشدند.
تنش شوری
جو
حساسیت
شاخص تحمل
صفات فیزیولوژیک
عملکرد و نسبت K+/Na+
2015
06
22
181
192
https://ijfcs.ut.ac.ir/article_54866_2a9b92f0db63cd967c9e233efd845605.pdf
علوم گیاهان زراعی ایران
2008-4811
2008-4811
1394
46
2
بررسی صفات مرتبط با عملکرد ژننمونهای گندم نان در شرایط آبیاری معمول و تنش آبی
علی
اکبرآبادی
دانیال
کهریزی
عباس
رضایی زاد
غلامحسین
احمدی
مختار
قبادی
بهمنظور بررسی صفات مرتبط با عملکرد دانه در ژننمون (ژنوتیپ)های گندم نان، دویست رگۀ (لاین) گندم نان با منشأ مرکز تحقیقات بینالمللی گندم و ذرت (CIMMYT) به صورت طرح مقدماتی (آگمنت) با چهار رقم شاهد در ده بلوک طی سال زراعی 1388-89 در شرایط تنش و آبیاری معمول (نرمال) کشت و ارزیابی شدند. براساس تجزیۀ رگرسیون گامبهگام در شرایط تنش و بدون تنش آبی بهترتیب پنج و چهار صفت با ضریبهای تبیین 41درصد و 38درصد وارد مدل شدند. براساس ضریبهای تجزیۀ علیت در شرایط تنش آبی، صفت روز تا ساقهدهی بزرگترین تأثیر مستقیم و منفی (369/0-) و وزن هزاردانه بزرگترین تأثیر مستقیم و مثبت (264/0) بر عملکرد دانه را داشتند. در شرایط بدون تنش آبی وزن هزاردانه بیشترین تأثیر مستقیم (434/0) بر عملکرد دانه را داشت که میتواند بهعنوان معیار مناسبی در برنامههای بهنژادی گندم برای گزینش ژننمونهای برتر بهکار رود. براساس تجزیه به عاملها در شرایط تنش و بدون تنش آبی هشت عامل استخراج و بهترتیب درمجموع 96/67درصد و 43/69درصد از واریانس کل را تبیین کردند. براساس نتایج این تحقیق اجزای عملکرد دانه از جمله صفات مهم و تأثیرگذار بر عملکرد دانه و از جمله شاخصهای مهم برای اصلاح ژننمونهای گندم نان بهمنظور دستیابی به ژننمونهایی با عملکرد بهتر و مطلوبتر به شمار میآیند
تجزیۀ علیت و تجزیه به عاملها
تنش آبی
گندم نان
2015
06
22
193
206
https://ijfcs.ut.ac.ir/article_54867_47ff30a8e0bea5537623cf0e65dbb902.pdf
علوم گیاهان زراعی ایران
2008-4811
2008-4811
1394
46
2
بررسی الگوی پروتئوم محور جنین گندم (Triticum aestivum) تحت تنشخشکی در دو رقم حساس و متحمل به خشکی طی مراحل آغازین جوانه زنی
علی
شایان فر
رضا
توکل افشاری
هوشنگ
علیزاده
عبدالرحمن
رسول نیا
جوانهزنی یکی از مهمترین مراحل رشدی در گیاهان است که بهشدت از تنشهای محیطی بهویژه تنشخشکی آسیب میپذیرد. جوانهزنی از سه مرحلۀ (فاز) مهم تشکیل شده است که بسیاری از فعالیتها پیش از مرحلۀ سوم آن (خروج ریشهچه) آغاز میشود. محور جنین بذر نیز با توجه به زنده بودن آن، فعالیتهای بسیاری از نظر سوختوساز (متابولیکی) بهویژه در مرحلۀ اول آن رخ میدهد که از مهمترین این تغییرات میتوان به تغییر در الگوی پروتیینگان (پروتئوم) آن اشاره کرد. برای بررسی تغییرات پروتیینی محور جنین گندم (سرداری و قدس بهترتیب متحمل و حساس) تحت تنشخشکی (12- بار) آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار بررسی شد. نتایج تحقیق گویای تأثیر منفی تنشخشکی بر درصد جوانهزنی بود و سبب کاهش چشمگیری در آن شد. در تجزیۀ ژلهای الکتروفورزی دوبعدی در محور جنین گندم 1000 لکۀ تکرارپذیر مشاهده شد که تعداد 34 لکه با تفاوت معنیدار در سطح 5 درصد گزارش شد. در مقایسۀ رقم متحمل نسبت به حساس از 34 لکه با تفاوت معنیدار، شمار 22 و 6 لکه در شرایط شاهد، 21 و 10 لکه در شرایط تنش، افزایش و کاهش بیان را نشان دادند. نتایج این آزمایش گویای آن بود که فراوانی لکهها به میزان زیادی از زمان، شدت و میزان تنش بستگی دارد.
پروتیینگانشناسی(پروتئومیکس)
جوانهزنی
گندم نان
محور جنین بذر
2015
06
22
207
215
https://ijfcs.ut.ac.ir/article_54868_03d740d48e733bd8058f332a5f7254c2.pdf
علوم گیاهان زراعی ایران
2008-4811
2008-4811
1394
46
2
اثر تنش خشکی بر تخصیص مواد فتوسنتزی ژنوتیپهای لوبیاچیتی (Phaseolus vulgaris L.)
زهرا
رضائی
فرهاد
جباری
بهمنظور ارزیابی تأثیر تنش خشکی بر تخصیص مواد فتوسنتزی گیاه لوبیاچیتی (Phaseolus vulgaris L.) آزمایشی بهصورت کرتهای خردشده در قالب بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار در مزرعۀ پژوهشی دانشگاه زنجان اجرا شد. در این آزمایش، سطوح آبیاری در دو سطح (آبیاری مطلوب و تنش خشکی بعد از گلدهی) در کرتهای اصلی و شش ژنوتیپ لوبیاچیتی (محلی خمین، COS16، صدری، KS21193، KS21191، KS21189) در کرتهای فرعی قرار گرفتند. نتایج این بررسی نشان داد که تنش خشکی اثر معنیداری بر نسبت وزن ساقه و نسبت وزن غلاف داشت. ژنوتیپ KS21191 در شرایط تنش خشکی بهدلیل تخصیص کمتر مواد فتوسنتزی به برگها و برخورداری از وزن خشک غلاف و زیستتودۀ بیشتر، از عملکرد دانۀ بیشتری برخوردار بود. در کل ژنوتیپهایی که مواد فتوسنتزی کمتری به برگها و ساقه، و بیشترین مواد فتوسنتزی را به غلاف اختصاص دادند، در شرایط تنش برتری داشتند.
زیستتوده
عملکرد دانه
نسبت وزن ساقه
نسبت وزن غلاف
وزن خشک غلاف
2015
06
22
217
226
https://ijfcs.ut.ac.ir/article_54869_6ba1ff95d81837751a773c6f724ff3d3.pdf
علوم گیاهان زراعی ایران
2008-4811
2008-4811
1394
46
2
ارزیابی تأثیر پوتریسین در القای تحمل به خشکی و تغییر فعالیت آنزیمهای ضداکسنده در گیاه بابونۀ آلمانی (Matricaria Chamomilla L.)
حسین
نظرلی
علی
احمدی
جواد
هادیان
هدف آزمایش بررسی و ارزیابی تأثیر محلولپاشی پوتریسین (پلیآمین) بر روی میزان فعالیت آنزیمهای ضداکسنده (آنتیاکسیدان) در گیاه بابونۀ آلمانی تحت تنشخشکی بود. تیمارهای آزمایشی شامل دو سطح شرایط (رژیم) رطوبتی (87 و 43 درصد ظرفیت مزرعهای)، محلولپاشی پوتریسین (غلظتهای 0 و 1/0 میلیمولار) و ارقام بابونۀ آلمانی (بادگلد و اصلاحشدۀ مجاری) بود. این آزمایش بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. تنشخشکی به کاهش محتوای پروتیین محلول برگ و افزایش فعالیت آنزیمهای ضداکسنده شامل آسکوربات پراکسیداز (APX)، کاتالاز (CAT)، گایاکول پراکسیداز (GPX) و گلوتاتیون رداکتاز (GR) منجر شد. کاربرد پوتریسین نیز به تحریک فعالیت آنزیمهای بالا انجامید (بهترتیب به افزایش 6/26، 17، 56/26 و 88/8 درصد در آنزیمهای APX، CAT، GPX و GR منجر شد). درحالیکه تأثیر معنیداری بر محتوای پروتیین محلول برگ نداشت. اثرگذاریهای متقابل بین شرایط رطوبتی و محلولپاشی پوتریسین بر فعالیت آنزیم GR (در سطح احتمال 5 درصد) معنیدار بود. همچنین اثرگذاریهای متقابل بین شرایط رطوبتی و رقم تنها در آنزیم GPX معنیدار بود. در مقایسۀ بین دو رقم، فعالیت آنزیمهای GR و GPX در رقم بادگلد بالاتر بود ولی فعالیت آنزیمهای APX ، CAT و محتوی پروتیین محلول برگ در رقم اصلاحشدۀ مجاری بالاتر بود.
آنزیمهای ضداکسنده
بابونۀ آلمانی
پوتریسین
تنش خشکی
محتوی پروتیین محلول
2015
06
22
227
235
https://ijfcs.ut.ac.ir/article_54870_eff2e526a71ee429ee5d781e15c7aeaf.pdf
علوم گیاهان زراعی ایران
2008-4811
2008-4811
1394
46
2
بررسی تنوع آللی لوکوسهای ریزماهوارۀ ژنومی گندم نان در جمعیت های گندم نیای وحشی Aegilops triuncialis
علی
اشرف مهرابی
سمیرا
محمدی
صغری
ولیان
محمود
خسروشاهلی
56 جفت آغازگر ریزماهوارۀ برگرفته از ژنومهایA و D گندم نان استفاده شد. در مجموع 71 آلل برای تمامی مکانهای SSR مشاهده شد که 68 آلل دارای چندشکلی بودند. آللها در دامنۀ 1 تا 8 آلل و با میانگین 18/4 آلل برای هر مکان ژنی قرار داشتند. محتوای اطلاعات چندشکلی از 593/0 در نشانگرهای Xgwm30-2D، Xgwm383-3D و Xgwm654-5D تا 861/0 در نشانگر Xgwm156-5A متغیر بود. همچنین شاخص نشانگر از 779/1 تا 888/6 متفاوت بود. میانگین فاصلۀ ژنتیکی محاسبهشده برابر 859/0 بود و کمترین فاصلۀ ژنتیکی 231/0 (بین دو جمعیت از لرستان و خوزستان) و بیشترین فاصلۀ ژنتیکی نیز با میزان یک برای تعدادی از جمعیتها بهدست آمد. روشهای گروهبندی خوشهای نتوانست جمعیتها را بهطور کامل از هم تفکیک کند و عدم ارتباط بین تنوع مولکولی و تنوع جغرافیایی را نشان داد که نشاندهندۀ تنوع ژنتیکی زیاد این جمعیتهاست. نتایج تجزیۀ واریانس مولکولی نشان داد که 100 درصد تنوع کل مربوط به تنوع درونگروهی است و هیچ آلل اختصاصی برای جمعیتهای ارزیابیشده مشاهده نشد. این تنوع و انتقالپذیری نشانگرهایSSR شناختهشده در گندمهای زراعی به سایر گونههای گندم نشان میدهد که نشانگرهای SSR ابزار کارامدی برای مدیریت منابع ژنتیکی خویشاوندان وحشی گندماند.
تجزیۀ خوشهای
تنوع ژنتیکی
نشانگر SSR
L. Aegilops triuncialis
2015
06
22
237
245
https://ijfcs.ut.ac.ir/article_54872_9050ab9484626e5a4e459daf7c740b8b.pdf
علوم گیاهان زراعی ایران
2008-4811
2008-4811
1394
46
2
بررسی شکار پس از انتشار بذر چهار گونه از علفهای هرز در کشتزارهای ذرت
شهرزاد
نوروزی
حسن
علیزاده
حمید
رحیمیان مشهدی
با انجام آزمایشهای صحرایی، شکار پس از انتشار بذر علفهای هرز تاجخروس (Amaranthusretroflexus)، سلمهتره (Chenopodium album)، قیاق (Sorghum halepense) و تاتوره (Daturastramonium) در کشتزارهای ذرت مشهد و چناران، در تابستان و پاییز 1386 و در طی هفت هفتۀ متوالی بررسی شد. آزمایش به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. تیمارها شامل گونۀ علف هرز، زمان نمونهبرداری و استفاده از قفس بودند. برای بررسی نقش پرندگان در شکار پس از انتشار بذر، از قفس های توری و برای تعیین نوع و شمار شکارگران بیمهره، از ظرفهای پلاستیکی بهعنوان تله استفاده شد. میزان شکار پس از انتشار بذر گونههای مختلف در بین کشتزارها و نیز در هر کشتزار با هم تفاوت معنیدار داشت. میانگین کل شکار در کشتزار ذرت منطقۀ چناران (55درصد) بیشتر از کشتزار ذرت منطقۀ مشهد (47درصد) بود که میتواند ناشی از عاملهایی چون روش آبیاری و نیز شمار شکارگران در دو کشتزار باشد. صرفنظر از نوسان میزان شکار پس از انتشار، با رفتن بهسوی آخرین نمونهبرداری، الگوی شکار پس از انتشار، روند کاهشی را نشان داد. در هر دو منطقه، تأثیر شکارگران پرنده بر میزان شکار معنیدار نبود. شکارگران بیمهره، اصلیترین گروه شکارگران در هر دو منطقه بودند و مورچهها، بیشترین شمار شکارگران بیمهره را به خود اختصاص دادند اما دیگر بیمهرگان بذرخوار مانند جیرجیرکها و سوسکهای کارابیدۀ بذرخوار نیز در تلهها به دام افتادند.
انتشار بذر
بیمهرگان
تله
ذرت
شکار بذر علفهای هرز
قفس
2015
06
22
247
255
https://ijfcs.ut.ac.ir/article_54873_6ce8c78151769155359b0ce0bf250526.pdf
علوم گیاهان زراعی ایران
2008-4811
2008-4811
1394
46
2
ارزیابی اثر محلولپاشی اکسید روی به فرم معمول و نانوذرات بر فعالیت آنزیمهای آنتیاکسیدانی و محتوای پرولین در دو رقم Zea Mays L. تحت تنش شوری
علیرضا
فتحی
مرتضی
زاهدی
شهرام
ترابیان
بهمنظور بررسی اثر محلولپاشی اکسید روی به دو فرم معمول و نانوذرات بر واکنش دو رقم ذرت به شوری، آزمایشی گلدانی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا شد. عوامل آزمایشی شامل دو رقم ذرت (تودۀ بذری و سینگل کراس 704)، سه تیمار تغذیۀ برگی (محلولپاشی اکسید روی به فرم معمول، به فرم نانوذرات و تیمار عدم محلولپاشی آب مقطر) و سه سطح شوری (صفر، 75 و 150 میلیمولار کلرید سدیم) بود. وزن خشک اندام هوایی در اثر شوری کاهش یافت و این کاهش در رقم سینگل کراس 704 بیشتر از تودۀ بذری بود. محتوای پرولین، مالون دآلدئید و فعالیت آنزیمهای سوپراکسید دسموتاز، کاتالاز و آسکوربات پراکسیداز برگ در واکنش به تنش شوری افزایش یافت. میزان افزایش محتوای پرولین و فعالیت آنزیمهای آنتیاکسیدانی در رقم تودۀ بذری در مقایسه با رقم سینگل کراس 704 بیشتر بود. محلولپاشی اکسید روی به دو فرم معمول و نانو سبب افزایش وزن خشک اندام هوایی و فعالیت آنزیم سوپراکسید دسموتاز هر دو رقم شد. صرف نظر از رقم، میزان افزایش فعالیت آنزیم آسکوربات پراکسیداز تحت تنش شوری در اثر محلولپاشی اکسید روی به فرم نانوذرات نسبت به فرم معمول آن کمتر بود. نتایج این آزمایش نشان داد که افزایش محتوای پرولین و فعالیت آنزیمهای آنتیاکسیدانی تودۀ بذری ذرت تحت تنش شوری بیشتر از سینگل کراس 704 بود. همچنین نتایج مطالعۀ حاضر بیانگر تأثیر مثبت و بارزتر فرم نانوذرات اکسید روی بر ارقام ذرت بود.
نانوذرات
کاتالاز
پرکسیداز
سوپر اکسید دسموتاز
سینگل کراس704
محلولپاشی
2015
06
22
257
266
https://ijfcs.ut.ac.ir/article_54877_75dcc712b0e44918efeed40226fff2a1.pdf
علوم گیاهان زراعی ایران
2008-4811
2008-4811
1394
46
2
بررسی ترکیب های متفاوت نیتروژن و روی بر ذرت با استفاده از تجزیۀ علیّت عملکرد و سرعت پر شدن دانه
لیلا
شافع
مهری
صفاری
این پژوهش بهمنظور ارزیابی روند اثرپذیری عملکرد دانه از اجزای آن، با ترکیبهای متفاوت نیتروژن و روی، از طریق تجزیۀ علیّت و ارزیابی روند سرعت پر شدن دانه در گیاه ذرت انجام شد و آزمایش به صورت فاکتوریل اسپلیتپلات و در قالب بلوک کامل تصادفی با سه تکرار، در مزرعۀ تحقیقاتی دانشکدۀ کشاورزی دانشگاه شیراز، اجرا شد. ارقام مورد استفاده، شامل دورگ (هیبریدهای) 704 دیررس و 540 متوسطرس، در کرتهای اصلی کاشتهشده و کودهای نیتروژن و روی در کرتهای فرعی اعمال شدند. براساس نتایج تجزیۀ علیّت در ترکیبهای تیماری دارای بیشینۀ عملکرد دانه، در تیمار اول، 120کیلوگرم در هکتار نیتروژن و 15کیلوگرم در هکتار روی، وزن هزاردانه بیشترین تأثیر مستقیم و مثبت را بر عملکرد دانه داشت (96/0). همچنین در دو تیمار دیگر، 400کیلوگرم در هکتار نیتروژن بدون روی و260کیلوگرم در هکتار نیتروژن و 30کیلوگرم در هکتار روی، تأثیر شمار ردیف دانه بر عملکرد بالاترین تأثیر را داشت (003/1) و (341/0) که درنتیجه بالاترین تأثیرپذیری را از تیمارهای کودی نیتروژن و روی داشتهاند. افزون بر این از بین ترکیبهای مختلف کودی، تیمار 120 کیلوگرم کود نیتروژن و 15 کیلوگرم کود روی درهکتار، بیشترین سرعت پر شدن دانه را به میزان 19/3 گرم در مترمربع در روز ایجاد کرد. بهطورکلی در این پژوهش، اثرپذیری عملکرد دانۀ ذرت، از تیمارهای ترکیبی نیتروژن و روی، با ارزیابی تجزیۀ علیّت و بررسی سرعت پر شدن دانهها در سطح مزرعه بهطور کامل مشهود بوده، که این آزمون میتواند راهگشای دیگر تجزیه و تحلیلهای کارایی عناصر غذایی در کشتزارها در آینده باشد.
تجزیۀ علیّت
روی
سرعت پر شدن دانه
نیتروژن
2015
06
22
267
276
https://ijfcs.ut.ac.ir/article_54878_68e24b2b9e74fcd71129da636ea46eb6.pdf
علوم گیاهان زراعی ایران
2008-4811
2008-4811
1394
46
2
تأثیر کمآبیاری و کاربرد کودهای پرمصرف و کممصرف بر صفات مورفو-فیزیولوژیک مرزۀ یکسالۀ تابستانه (Satureja hortensis L.)
روح الله
حسن زاده
محسن
جهان
ناصر
مجنون حسینی
احمد
نظامی
پرویز
رضوانی مقدم
برای بررسی تأثیر کمآبیاری و کاربرد کودهای پرمصرف و کممصرف بر برخی صفات گیاه مرزۀ یکسالۀ پژوهشی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی شهرستان حاجیآباد به صورت کرتهای خردشده (اسپلیت پلات) در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار طی سالهای زراعی 1391-1393 اجرا شد. عامل آبیاری در سه سطح آبیاری، شامل آبیاری رایج منطقه، تنش کمآبی متوسط و شدید (بهترتیب براساس 70، 100 و 130 میلیمتر تبخیر از تشت تبخیر کلاس A) در کرتهای اصلی و عامل کودی در نه سطح شامل سوپرفسفاتتریپل و نیتراتآمونیوم هر یک در دو سطح کم و زیاد (100 و 200 کیلوگرم در هکتار)، محلولپاشی سولفاتروی و سولفاتآهن هر یک در دو سطح کم و زیاد (5/0 و 1 کیلوگرم در هکتار)، و شاهد (بدون کاربرد کود) در کرتهای فرعی قرار داده شدند. تجزیۀ واریانس مرکب دادهها نشان داد که تیمارهای مختلف آبیاری و کاربرد کودهای پرمصرف و کممصرف و برهمکنش آنها بر بیشتر صفات گیاه مرزۀ یکساله از جمله ارتفاع بوته و شمار شاخۀ فرعی تأثیر معنیداری داشتند. بهطوریکه تنش کمآبیاری و محلولپاشی روی و آهن موجب افزایش میزان پرولین و قند محلول گیاه شد. بیشترین میزان سبزینۀ (کلروفیل) کل (66/2 میلیگرم بر گرم مادۀ تر) و بالاترین محتوای آب نسبی برگ (7/62 درصد)، مربوط به عامل آبیاری رایج (شاهد) بود. تنش آبیاری موجب افزایش میزان پرولین، قند محلول و میزان اسانس شد؛ و محلولپاشی عناصر کممصرف روی و آهن در هنگام بروز کمآبیاری تحمل گیاه مرزۀ یکساله به تنش خشکی را افزایش داد.
اسانس
پرولین
تنش کمآبی
کود پرمصرف و کممصرف
مرزۀ یکساله
2015
06
22
277
286
https://ijfcs.ut.ac.ir/article_54879_eb027c6e1b9aeaf038a59877c6ff3dce.pdf
علوم گیاهان زراعی ایران
2008-4811
2008-4811
1394
46
2
ویژگی های مورفو ـ فیزیولوژیک برگ ژننمونهای لوبیا در شرایط آبیاری معمولی و تنش کمبود آب
علی اکبر
قنبری
سید حسن
موسوی
اشکان
عباسیان
ساسان
کشاورز
این بررسی برای ارزیابی ویژگیهای برگ ژننمونهای لوبیا در مؤسسۀ تحقیقات اصلاح و تهیۀ نهال و بذر (کرج) اجرا شد. آزمایش به صورت کرتهای خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار و با هشت ژننمون لوبیا انجام شد. برخی ویژگیهای مهم مرتبط با برگ در بوتۀ لوبیا، در دو شرایط (رژیم) آبیاری (معمول و کمبود آب) ارزیابی شد. نتایج مقایسۀ میانگین صفات نشان داد که کمبود آب باعث کاهش شمار برگهای سهبرگچهای شد و این کاهش در مرحلۀ رویشی بیشتر از مرحلۀ گلدهی بود. رگۀ MCD4011 در هر دو مرحله کمترین کاهش شمار برگ متأثر از تنش را داشت. در این مراحل، رگۀ COS16 بهطور معنیدار شمار برگ خود را کاهش داد. زاویۀ برگ تحت تأثیر آبیاری قرار گرفت و بر اثر تنش کمبود آب افزایش نشان داد. لوبیاهای سفید دارای میانگین افزایش زاویۀ برگ بیشتری بودند. کمبود آب کاهش محسوس شاخص سطح برگ (Lift Area Index=LAI) در همۀ ژننمونها را موجب شد. در این شرایط، لوبیا قرمز AND1007 دارای شاخص سطح برگ بیشتری نسبت به دیگر ژننمونها بود. تنش دمای برگ را افزایش داد و واکنش ژننمونها از این نظر متفاوت بود. رگههای WA4531-17 و KS21486 به ترتیب بیشترین وزن ویژۀ برگ و شاخص شادابی برگ را در هر دو شرایط به خود اختصاص دادند. همۀ ژننمونها دارای محتوای نسبی آب (Relative Water Content=RWC) برگ کمتری در شرایط تنش بودند. میانگین RWC رگههای سفید بیشتر از دو گروه دیگر بود. درصد کاهش RWC ژننمونها بین 3-10 درصد بود. بیشینه عملکرد کوانتومی (Fv/Fm) تحت تأثیر تنش کاهش پیدا کرد و کمترین کاهش آن مربوط به رگۀ MCD4011 بود. در حالی که لوبیاهای سفید در شرایط معمول (نرمال) دارای بیشترین میزان پرولین بودند، ولی در شرایط تنش کمترین میزان پرولین را داشتند. بهطورکلی، بیشتر صفات برگ در اثر کمبود آب کاهش و میزان دمای برگ، زاویۀ برگ و میزان پرولین برگ به ترتیب 2 درجۀ سلسیوس، 59درصد (α=24°) و 105درصد افزایش نشان داد.
خشکی
زاویۀ برگ
شاخص شادابی
عملکرد کوانتومی
محتوای نسبی آب
2015
06
22
287
298
https://ijfcs.ut.ac.ir/article_54881_5e824294458c1ac0e119f7f3919e710e.pdf
علوم گیاهان زراعی ایران
2008-4811
2008-4811
1394
46
2
بررسی پایداری عملکرد غلۀ جدید تریتی پایرم اولیه در مقایسه با تریتیکاله و گندم نان با روش امی
سارا
فرخ زاده
قاسم
محمدی نژاد
حسین
شاهسوند حسنی
در این بررسی پایداری عملکرد دانۀ هفده ژننمون (ژنوتیپ) شامل هشت رگۀ (لاین) غلۀ جدید تریتیپایرم، پنج رگۀ امیدبخش تریتیکاله و چهار رقم گندم نان در طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در هفت محیط طی سالهای زراعی 80-1381، 81-1382، 84-1385 و 88-1389 با روش امی بررسی شد. نتایج تجزیۀ اثرگذاریهای افزایشی جمعپذیر و اثرگذاریهای متقابل ضربپذیر نشان داد که اثرگذاریهای اصلی محیط و اثر متقابل ژننمون در محیط بسیار معنیدار بود بهطوریکه 49/89 درصد از مجموع مربعات آن توسط سه مؤلفۀ اصلی اول اثر متقابل (IPCI) تبیین شد. نتایج بایپلات اجزای ژننمونی و محیطی اولین، دومین و سومین مؤلفۀ اصلی اثر متقابل و میانگینهای عملکرد ژننمونها و محیطها، آمارههای پایداری SIPC3 و EV3 درمدل AMMI3 و تجزیۀالگوی واکنش ژننمونی نشان داد که ارقام زراعی گندم نان واکنش ناپایداری تا پایداری ضعیف و دو رگۀ تریتیکاله 4115 و 4108 و رقم گندم کویر دارای سازگاری خصوصی با محیط ششم (کرمان) بودند ولی رگههای غلۀ جدید تریتیپایرم پایدارترین واکنش را در محیطهای مختلف داشتند و رگۀ ترکیبی اولیه {(Ka/b)(Cr/b)-6} سازگاری خصوصی به منطقۀ نیریز نشان داد. رگۀ ترکیبی اولیۀ تریتیپایرم (Ka/b)(Cr/b)-5 با عملکرد بیش از میانگین و سازگاری عمومی مطلوب بهترین ژننمون شناخته شد که میتواند بهعنوان رگۀ مرتعی تولید علوفه و دانه مورد استفاده قرار گیرد.
اثر متقابل ژننمون و محیط
الگوی واکنش ژننمونی
تجزیۀ امی
2015
06
22
299
313
https://ijfcs.ut.ac.ir/article_54882_29d242d082d3d2c1a841ab1181f63c9e.pdf
علوم گیاهان زراعی ایران
2008-4811
2008-4811
1394
46
2
بررسی عملکرد و برخی ویژگیهای فیزیولوژیک ذرت و سورگوم در دو شرایط آبیاری و کاربرد پسماندهای جو، زئولیت و پلیمر سوپرجاذب
حمید
نجفی نژاد
زین العابدین
طهماسبی سروستانی
سید علی محمد
مدرس ثانوی
بهمنظور بررسی عملکرد و برخی ویژگیهای فیزیولوژیک ذرت و سورگوم در شرایط تنش خشکی و کاربرد پسماندهای (بقایای) جو، زئولیت و پلیمرسوپرجاذب آزمایشی بهصورت فاکتوریل اسپلیت در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار و در شرایط کمترین خاکورزی بهمدت دو سال (1391-1392) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی جوپار در کرمان انجام شد. شرایط (رژیم) آبیاری در دو سطح شامل آبیاری معمول (نرمال) و تنش خشکی (بهترتیب آبیاری براساس 70 و 140 میلیمتر تبخیر تجمعی از طشت تبخیر کلاس A) و تیمارهای نوع گیاه شامل ذرت و سورگوم به صورت فاکتوریل و بهعنوان عامل اصلی در نظر گرفته شدند. تیمارهای ترکیبی پسماندهای جو، زئولیت و پلیمر سوپرجاذب در پنج سطح بهعنوان عامل فرعی بهشرح زیر بودند: الف) 5/4 تن پسماندها +10 تن زئولیت در هکتار (ZR)، ب) 5/4 تن پسماندها+60 کیلوگرم پلیمر سوپرجاذب در هکتار (SR)، ج) 5/4 تن پسماندها + 5 تن زئولیت +30 کیلوگرم سوپرجاذب در هکتار (ZSR)، د) 5/4 تن پسماندها در هکتار (R)، ه) شاهد (C). براساس نتایج بهدستآمده تنش خشکی در هر دو گیاه عملکرد علوفه و عملکرد کوانتومی نظامنوری (فتوسیستم (IIرا بهطور معنیداری کاهش داد. میزان علوفۀ تر ذرت و سورگوم (چین اول) بهترتیب 8/62 و 3/49 تن در هکتار بود که برتری ذرت در نود روز اول فصل رشد را نشان داد. تیمار کاربرد 10 تن زئولیت بههمراه پسماندها بیشترین عملکرد علوفه و تیمار شاهد کمترین عملکرد علوفه، عملکرد کوانتومی نظامنوری و محتوای رطوبت خاک را داشت. در اغلب صفات مورد بررسی تفاوتی بین تیمار کاربرد پسماندها بهتنهایی با تیمارهای ترکیبی پسماندها با زئولیت و پلیمر سوپرجاذب وجود نداشت. براساس نتایج این بررسی برای کشت دوم منطقۀ معتدل در شرایط کمترین خاکورزی، کشت ذرت و همچنین کاربرد 10 تن زئولیت و 5/4 تن پسماندها در هکتار توصیه میشود.
پسماندها
پلیمر سوپرجاذب
درخشندگی سبزینه
زئولیت
ذرت
سورگوم
عملکرد
2015
06
22
315
326
https://ijfcs.ut.ac.ir/article_54883_c469c63528363f3772f9d9d0f86c0c98.pdf
علوم گیاهان زراعی ایران
2008-4811
2008-4811
1394
46
2
ارزیابی توده های اسپرس ایرانی در شرایط بود و نبود تنش خشکی
امین
ویسی پور
محمد مهدی
مجیدی
آقا فخر
میر لوحی
تنش خشکی مهمترین عامل محدودکنندۀ تولید گیاهان زراعی در مناطق خشک و نیمهخشک است. بهمنظور بررسی تحمل به خشکی تودههای مختلف اسپرس از نظر صفات ریختشناختی (مرفولوژیک) و زراعی در سال 1388 شمار 21 تودۀ محلی و رقم اسپرس طی چهار چین در قالب طرح کرتهای خردشده در زمان و در دو محیط رطوبتی بود و نبود تنش خشکی ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که تنش خشکی عملکرد و اجزای عملکرد علوفه را بهطور معنیداری کاهش و درصد مادۀ خشک و نسبت برگ به ساقه را بهطور معنیداری افزایش داد. تأثیر این تیمار در چینهای مختلف متفاوت بود. تنش خشکی میزان تنوع ژنتیکی را برای بیشتر صفات کاهش داد با وجود این عملکرد علوفۀ خشک در هر دو شرایط رطوبتی بیشترین تنوع را به خود اختصاص داد. در بین صفات مورد بررسی، ارتفاع بوته و طول خوشه بهترتیب با 85 و 82 درصد بیشترین میزان وراثتپذیری عمومی را دارا بودند و امکان بهبود آنها توسط گزینش مستقیم بیشتر است. بین ارقام اسپرس تفاوت زیادی از نظر میزان تحمل به تنش خشکی مشاهده شد. براساس نتایج مقایسۀ میانگین در شرایط نبود تنش ارقام کبوترآباد، فریدونشهر و خوانسار2 و در شرایط تنش خشکی ارقام کبوترآباد، فریدونشهر2 و جنتآباد دارای بیشترین عملکرد علوفۀ خشک بودند. ارقام اراک و سمیرم در شرایط نبود تنش و ارقام اراک، خوانسار، سمیرم و فریدونشهر در شرایط تنش بیشترین نسبت برگ به ساقه را به خود اختصاص دادند. نتایج تجزیۀ خوشهای در هر دو محیط رطوبتی توانست ژننمون (ژنوتیپ)های با فاصلۀ ژنتیکی بیشتر را شناسایی کند. نمونههای دارای فاصلۀ ژنتیکی بیشتر میتوانند پس از بررسیهای بیشتر بهعنوان نامزدهای مناسب برای پیشبرد برنامههای اصلاحی در جهت توسعۀ ارقام جدید استفاده شوند.
اسپرس
خشکی
عملکرد علوفه و فاصلۀ ژنتیکی
2015
06
22
327
338
https://ijfcs.ut.ac.ir/article_54884_e2b0bd74dce23482dc53ffe98e095ab1.pdf