TY - JOUR ID - 85039 TI - مطالعه اثر متقابل ژنوتیپ و محیط با استفاده از روش بای‌پلات GGE برای عملکرد دانه در کنجد JO - علوم گیاهان زراعی ایران JA - IJFCS LA - fa SN - 2008-4811 AU - موحدی, حسین AU - مصطفوی, خداداد AU - شمس, مجید AU - گلپرور, احمدرضا AD - دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان (اصفهان)، اصفهان، ایران AD - دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، کرج، ایران. AD - استادیار گروه ژنتیک و به‌نژادی‌گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان، اصفهان، ایران AD - دانشیار گروه ژنتیک و به‌نژادی‌گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان، اصفهان، ایران. Y1 - 2022 PY - 2022 VL - 53 IS - 2 SP - 155 EP - 163 KW - اثر متقابل KW - پایداری عملکرد دانه KW - چند وجهی KW - ژنوتیپ KW - سازگاری KW - محیط KW - GGE biplot DO - 10.22059/ijfcs.2021.316534.654783 N2 - کنجد یکی از گیاهان مهم روغنی، صنعتی و دارویی است که به خصوص در سالیان اخیر، بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است و در سطح وسیعی از مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر کشت می‌شود. در تحقیق حاضر، 15 ژنوتیپ کنجد برای شناسایی ژنوتیپ‌های برتر از نظر عملکرد و پایداری در چهار منطقه شامل اراک، بیرجند، کرج و شیراز طی دو سال مورد بررسی قرار گرفتند در تجزیه واریانس مرکب، اثرات مستقیم مکان، ژنوتیپ و همچنین اثر متقابل ژنوتیپ × مکان غیرمعنی‌دار بود دو مؤلفه اصلی اول و دوم در تجزیه بای‌پلات، به‌ترتیب 06/84 و 40/8 (مجموع 46/92) درصد از تغییرات ناشی از تاثیر محیط بر روی ژنوتیپ‌ها را توجیه نمودند. بر اساس نمودارهای ترسیم شده و از نظر عملکرد دانه، ژنوتیپ‌ها در محیط‌های اراک، بیرجند و شیراز دارای همبستگی بالایی با یکدیگر بودند. ژنوتیپ‌های برتر در مکان‌های اراک،‌ بیرجند و شیراز به‌ترتیب داراب 14، صفی آباد 1، محلی اهواز و محلی اصفهان بودند. همچنین در کرج، ژنوتیپ‌های محلی فارس، محلی خنداب و داراب 1 برتر ارزیابی شدند. در مجموع دو ژنوتیپ صفی آباد 1 و محلی خنداب، برترین ژنوتیپ‌ها از لحاظ عملکرد و پایداری بالابودند. در مقابل، دو ژنوتیپ TS-3 و Yellow White علاوه بر عملکرد پائین، بیشترین تاثیر را از محیط خود پذیرفته بودند. ژنوتیپ‌ها در محیط شیراز و بیرجند، به‌ترتیب حداقل و حداکثر تاثیرپذیری از محیط را داشتند. در نهایت، مناطق مورد بررسی این آزمایش، به دو ابر محیط اراک، بیرجند و شیراز و ابر محیط کرج تقسیم شدند. UR - https://ijfcs.ut.ac.ir/article_85039.html L1 - https://ijfcs.ut.ac.ir/article_85039_92cbb94e7d5d37f0fec4ef4b45911c5e.pdf ER -